Page 36 - LabMedya - 88

36 SAĞLIK

VİTAMİN TAKVİYELERİ

BİZE İHANET Mİ EDİYOR?

Vitamin takviyeleri gerçekten gerekli mi, yoksa
bize satılan bir umut balonu mu?

Dr. Cüneyt YARDIMCI

İnternetteki sağlık tavsiyelerine bakarken insan, bazen Abarttığımı mı düşünüyorsunuz? “Toplam 60 kapsül Aldatma işte tam burada sahneleniyor; “Araştırmalara göre” diye başlar ama kaynak sormaya
hayal dünyasında yol alır gibi hissedebilir. Bir hastane içeren Zerdeçal Ekstaktı” net %60 indirimle 1.100 kalktığınızda, referans olarak kendi kitaplarını ya da
bekleme salonunda koltuğuna oturmuş, elindeki tele- TL’ye satılıyor. Bir vitaminin ekslikliğinde ortaya çıkan bir “durum” sitelerini gösterirler. Ama o “kanıtların” kaynağını in-
fonun ekranına odaklanmış bir kişi, bir tıkla kendisini söz konusu ise; sağlıklı bir bireye ekstradan vitamin celeyince de genelde bir reklam broşürüne çıkarsınız.
“kanseri önleyen vitaminler” başlıklı umut vaat eden Her bir kapsül 500 mg zerdeçal içeriyor; yani 1 ku- takviyeleri verilmesi o duruma karşı koruma sağla- Sağlık tacirleri, gerçeğin üstüne ince bir sahte bilim
yazılarda bulur. “Dr. Google” her soruya cevap verir- tuda toplam 30 gr zerdeçalı 1.100 TL ye alıyorsunuz. nacağı anlamına gelmez. tozu serper.
ken, gerçeğin ne kadar uzak olduğunu fark etmek ise Kiloya vurduğunuzda 36.000 TL eder!!! Oysa market
çok zordur. Vitamin takviyeleri, sağlık pazarlamasının zincirlerinde toz zerdeçalın kilosu 270 TL… Bilim, karmaşık sistemleri basitleştirmeyi sevmez. İnsanlar ise bu tuzaklara kanar...
altın çağında parlayan bir yıldızdır; ancak arkasındaki İnsan bedeni, her zaman “eksikse tamamla” man-
gerçek bilimsel araştırmaların sonuçları çoğu zaman Ama yine şanslısınız; yeni yılın ilk hediyesi olarak net tığıyla işlemeyen, bilakis hassas bir denge üzerine Bilim, net ve test edilebilir olmayı gerektirir. Ancak
hiç de parlak değildir. “Doğal takviyeler” olarak su- %60 indirim ile bu fiyata alabileceksiniz, aksi halde kurulu bir yapıdır. sağlık tacirleri, sahte bilimle umut satan birer pa-
nulanlar, bazen sahte bilim ve ticaretin masum birer 60 gram zencefil için 1.800 TL verecektiniz(!) zarlamacıya dönüşür. Sizi şaşırtıcı ifadelerle kandır-
piyonuna dönüşür… Sağlığın renkleri her bir karede farklı bir ton. mak için, her zaman güvenilirlikten uzak yöntemlere
Siz yine de sağlıkla aldatanların oyununa gelip 270 başvururlar.
Vitaminlerin hayal dünyasında kaybolmak mı, yoksa TL’lik bir ürünü 36.000 TL’ye almayı tercih edebilir- Ama bir kareye fazla boya sürdüğünüzde tablo gü-
bilimsel temellere dayanan sağlıklı alışkanlıklarla siniz tabii ki… zelleşmez, sadece dengesizleşir. NE YAPMALI?
gerçek şifaya ulaşmak mı? İşte burada, bu sorunun
peşinden gitmek için gözlerimizi açmalıyız. Peki, Neden? Çünkü bu sektörün en büyük kozu, in- “DOĞAL” DEMEK HER ZAMAN “GÜVENLI” DEMEK MI? Vitamin takviyeleri gerçekten gerekli mi? Belki;
sanların umudu. Şunu unutmamak gerek: Bir şeyin herkesin olmasa da en azından bazı bireylerin net
VITAMIN TAKVIYELERI VE HAYAL DÜNYASI: eksikliği, fazla alınca mucize yaratacağı anlamına Gözünüzde bir orman canlandırın… Dalları rüzgarda var… Ama bu sorunun yanıtını internetten değil, bir
ŞIFA MI, TICARET MI? gelmez. İnsan bedeni, karmaşık bir ekosistemdir. salınan ağaçlar, toprağın üzerinde serilmiş mantar- doktordan almalıyız.
lar… Bu mantarların her biri doğaldır, öyle değil mi?
Bir hastane bekleme salonunda koltuğa çökmüş bir Eksik bir taşı yerine koymak başka, o taşı fazlasıyla Çünkü bedeniniz, internetin önerdiği mucize reçe-
ana, baba, evlat, eş ya da bir kardeş… Ellerinde tit- doldurmak bambaşka sonuçlar doğurur. Ama bu, hepsinin yenilebilir olduğu anlamına gelmez. telerle değil uzmanların rehberliğiyle sağlıklı kalır.
reyen telefonuyla internette arama yapıyor ve “Dr. Greyfurt, bu basit gerçeği anlatan en güzel örnekler- Çözüm basit ama etkili: Kendinizi bilimle silahlandırın.
Google” ona umut vaadiyle ekranını açıyor: “Kanseri İnsan bedeni, matematiksel bir denklem değil ki; eksik den biri; ekşi, ferahlatıcı ve gayet masum görünen
önleyen vitamin takviyeleri.” Gözleri, ekrandaki par- bir vitamin eklenince her şey yoluna girsin! Bir taş bir meyve… Vitamin takviyeleri almadan önce bir hekime danışın.
lak başlıklara dalıyor: “Hayatınızı kurtaracak mucize yerinden oynadı mı, diğer taşları da etkiler. Çünkü Sağlıklı yaşamın sırrı aslında elimizin altındadır ve
vitamin takviyeleri!” Ama bu umarsızca çözüm arayan doğanın matematiği başka türlü çalışır. Doğal bir meyve, hem de vitamin deposu ise zararlı çoğu zaman sıradan alışkanlıklarda gizlidir: Dengeli
kişi klavyenin ötesinde yatan gerçeklerin farkında mı? olabilir mi? Ancak tansiyon ya da kolesterol ilacı kul- beslenmek, hareket etmek, güzel bir uyku çekmek ve
BILIM, VITAMIN TAKVIYELERI VE GERÇEKLER lanıyorsanız, greyfurt bir zehre dönüşebilir!!! hayatı bir bütün olarak kucaklamak…
Bu çağda, internet bize ne istersek sunmaya hazır.
Sağlık da bu dijital evrende bir tıkla ulaşılabilecek bir 379 farklı bilimsel araştırma, 17.459 klinik çalışma… İçindeki “furanokumarin” adlı madde, ilaçları par- Unutmayın, doğanın matematiği hassastır ve hayat
ürün haline geldi. Bilim insanları oturmuş ve vitamin takviyeleri kul- çalayan enzimleri etkisiz hale getirir ve birçok ilacın denge üzerine kuruludur. Azı karar, çoğu zarar.
lanımının kanser ya da kalp hastalıklarına etkisini kan seviyesini tehlikeli seviyelere çıkarır. Ve siz fark
Peki ya bu bilgiler? Gerçek mi, yoksa şifa maskesi değerlendirmiş. etmeden tansiyon ya da kolesterol ilacınızın dozu Sağlığınıza, doğanın matematiğiyle uyumlu yaklaşın.
altında pazarlanan bir rüya mı? Çoğu zaman bu di- göklere çıkar! Çünkü gerçek şifa, karmaşık formüller ya da parlak
jital doktor, umudu sahte bir pazarlama balonuyla Ortaya çıkan sonuç, her ne kadar vitaminlerden mu- şişelerde değil, hayatın ta kendisinde ve günlük ya-
karıştırıyor… cize bekleyenleri hayal kırıklığına uğratsa da gerçeği “Doğal” ya da “organik” etiketine sahip her şey güvenli şamınızın içinde gizlidir.
anlamak için değerli: değildir.
BIR HAPIN IÇINDEKI ŞIFA MASALI Kaynaklar:
Ê Beta-karoten: Gereksiz takviyeleri akciğer Takviyeler de bir ilaçtır ve dikkatsizce kullanıldığında
Bize anlatılan hikâye hep aynı: “Bu vitamin takviyeleri kanseri riskini artırıyor. Hatta bu risk, sigara beklenmedik sonuçlar doğurabilir. 1. Vitamin, Mineral, and Multivitamin Supplemen-
ile hem bağışıklığın güçlensin hem de ömrün uzasın!” içenlerde ve yüksek risk grubundaki kişilerde tation for the Primary Prevention of Cardiovas-
Ancak bu masalların ardında milyarlarca dolarlık bir daha da ciddi. SAHTE BILIMIN TUZAKLARI cular Disease and Cancer: A Systematic Evi-
sektör yatıyor. Evet, vitamin takviyeleri sektörü yılda dence Review for the U.S. Preventive Services
milyarlarca dolarlık bir pazar… Reklamlar, parlak Ê Vitamin E ve C: Ne kansere ne de kardiyovas- Medyada bir reklam: “Şu hapla 10 günde zayıflayın! Task Force
şişeler, “doğal” ve “organik” etiketleriyle çevrili bir küler hastalıklara karşı bir koruma sağladığına Kanıtlanmış sonuçlar!” 2. Can Vitamin and Mineral Supplementation Pre-
dünya!!! En basit örnek: Zerdeçal. dair kanıt var. vent Cancer or Cardiovascular Disease?
Başka bir reklam: “Bu hapla ömrünüz uzasın!” 3. Grapefruit–medication interactions: Forbidden
Aktarda kilosunu birkaç yüz liraya alabileceğiniz zen- Ê D Vitamini: Eksikliği birçok soruna yol açar; fruit or avoidable consequences?
cefil, bir takviye kutusuna girdi mi kilo fiyatı 35–40.000 ancak ekstradan takviye olarak alındığında ne Sahte bilimin en sevdiği yöntem, bilimsel terimlerle 4. Grapefruit Juice and Some Drugs Don’t Mix
TL’ye çıkıyor. kansere ne de kalp hastalıklarına karşı koru- bezeli yuvarlak cümleler kurmaktır.
yucu bir etkisi var.