Page 31 - LabMedya - 88

KÜLTÜR-SANAT 31

BİR KUM

OKYANUSU

Yüzyıllar boyunca şairler, akademisyenler ve teologlar, Yerel Katılımcı Vaha Yönetimi Derneği Başkanı El Wely, "Burası her dakika Emekli öğretmen Mohamed Lemine Bahane, kum fırtınala-
binlerce el yazması içeren bir düzineden fazla kütüpha- ilerleyen bir kum okyanusuyla çevrili bir şehir," dedi. "Şimdi yürüdüğüm rının yeni olmadığını ancak giderek daha müdahaleci hale
neye ev sahipliği yapan ve Sahra ötesi bir ticaret merkezi yerlerde, çocukken evlerin çatıları olduğunu hatırladığım yerler var." geldiğini ve her birinin şehrin kenarındaki mahallelerde
olan Chinguetti'ye akın etti. Ancak kent şimdi unutulmanın Moritanya'nın kum dağları bıraktığını söyledi. Eski şehrin sokakları araba
eşiğinde. Chinguetti kenti ÇÖLLER EŞI BENZERI GÖRÜLMEMIŞ BIR HIZLA GENIŞLIYOR ya da buldozer giremeyecek kadar dar olduğu için mahalle
Batı Afrika'nın Araştırmalar kum göçünün çölleşmede önemli bir rol oynadığını gösteriyor. sakinleri kumu katır ve el arabalarıyla taşıyor.
en eski Kur'an Sahra da dahil olmak üzere çöller daha önce görülmemiş oranlarda Yeterince yüksek kum yığınları oluştuğunda, bazıları mev-
metinlerine ve genişliyor ve "kum denizleri" yeniden harekete geçerek kumulları uçuruyor cut yapıların üzerine yeni duvarlar inşa ediyor. Bahane,
ve bir zamanlar bitki örtüsünün bulunduğu manzaraları dönüştürüyor.
"Bitki örtüsünü kaldırdığınızda, kumullara daha aktif olma
el yazmalarına King's College London'dan rüzgârların kumları savurma biçimlerinin nasıl şansı verirsiniz çünkü nihayetinde kumu tutabilen bitki
örtüsüdür," dedi.
ev sahipliği değiştiğini araştıran yerbilimci Andreas Baas, "Beş ila 10 yıl önce en kötü
yapıyor. Yakında senaryo olarak düşündüğümüz şey, şimdi aklımızdan geçenden daha Yıllardır kum birikintilerinin ve yağmurların ölçümlerini
olası bir senaryo gibi görünüyor," dedi.
yapan Bahane, Chinguetti'nin son 10 yılda yıllık ortalama
hepsi kumlar 2,5 santimetre yağış aldığını söylüyor. Yağışlar azaldıkça
Kayan kumlar uzun zamandır antik kentin 8. yüzyıldan tarafından Birleşmiş Milletler'in 2024 çölleşme raporuna göre, Dünya topraklarının ağaçlar ölüyor ve kasabaya daha fazla kum taşınıyor.
kalma çekirdeğini kaplamış durumda ve şu an sınırındaki dörtte üçünden fazlası son yıllarda daha kuru hale geldi. Kuraklık, bitkilerin, Akasya ağaçlarının kuma gömülmesiyle birlikte bazı ço-
mahallelere doğru ilerliyor. Kent sakinleri çölün kaderleri yutulabilir. insanların ve hayvanların hayatta kalma becerilerini tehlikeye atıyor. Top- banlar sürülerini beslemek için hurma ağaçlarını keserek
olduğunu belirtiyor. rakları yaşamı sürdürmek için gereken nemden yoksun bırakıyor, ekinleri ekosistemi ve hurma yetiştiriciliği ekonomisini daha da
öldürüyor ve kum fırtınalarına ve orman yangınlarına neden olabiliyor. bozuyor.
Dünyanın iklimi daha sıcak ve kuru hale geldikçe, kum
fırtınaları Chinguetti'nin sokaklarında ve insanların evle- Birleşmiş Milletler (BM) raporunda, "Gezegeni daha sıcak hale getirmesiyle
rinde metrelerce kumul biriktiriyor ve bazılarını tamamen bilinen insan kaynaklı iklim değişikliği, aynı zamanda giderek daha fazla
kum altında bırakıyor. toprağı daha kuru hale getiriyor," denildi.

Ağaç dikme projeleri istila eden kumları uzak tutmaya "Kuraklığa bağlı su kıtlığı hastalıklara ve ölümlere neden oluyor ve dün-
çalışıyor, ancak şu ana kadar gelecekle ilgili köklü en- ya çapında büyük ölçekli zorunlu göçleri teşvik ediyor." Bilim insanları
dişeleri azaltmadı. ve politikacılar, Sahra Çölü'nün derinliklerindeki bölgelerden ziyade, bir
zamanlar verimli olan ve giderek çorak arazilere dönüşen bölgelerdeki
AĞIR ÇEKIM BIR DOĞAL AFET GIBI toprakların bozulmasından endişe duyuyor.

Chinguetti, topraklarının yalnızca yüzde 0,5'inin tarıma EVLER ARTIK KUMUN ALTINDA KALDI Bahane, kumların ayrıca tozu soluyan topluluk için halk
elverişli olduğu bir Batı Afrika ülkesi olan Moritanya'daki sağlığı endişelerini de beraberinde getirdiğini söyledi.
dört UNESCO Dünya Mirası alanından biri. Chinguetti'de değişen iklim, yetkililerin uyardığı pek çok sonucu bera-
berinde getiriyor. Ağaçlar kuruyor, kuyular kuruyor ve geçim kaynakları DAHA FAZLA AĞAÇ DIKMEK KUMUN CHINGUETTI'YI
yok oluyor. 50 yaşındaki Salima Ould Salem gibi hurma çiftçileri palmiye GÖMMESINI ENGELLEYEBILIR MI?
ağaçlarını beslemekte giderek daha fazla zorlanıyor ve artık suyu tanklar-
dan taşımak ve verimli kullanıldığından emin olmak zorunda. Bahane'ye göre çözüm, hem mahallelerde hem de şehrin
çevresi boyunca daha fazla ağaç dikmek olmalı. Bu tür
Salem'in mahallesi eskiden ailelerle doluydu ama yavaş yavaş herkes "yeşil kuşaklar" Afrika'nın "Büyük Yeşil Duvarı" olarak kıta
taşındı. Kum şimdi evinin kapısını kapatıyor. Ayrıca bazı komşularının çapında ve Chinguetti gibi kasabalarda öneriliyor.
bir zamanlar yaşadıkları yerler de kuma gömüldü. Belçikalı bir yatırımcı
tarafından onlarca yıl önce inşa edilen yakındaki bir konukevi de şimdi Moritanya Çevre Bakanlığı ve Tarım Bakanlığı'nın yanı sıra
bakır rengi bir kum tepesinin altında kalmış durumda. Birçoğu ayrılmış Avrupa destekli sivil toplum kuruluşları, şehrin kütüpha-
olsa da Salem, topluluğun her bir üyesi ayrıldığında evlerinin artık bir nelerini ve el yazmalarını çölden yalıtmak için ağaç dikme
Moritanyalılar Chinguetti'nin İslam'ın en kutsal şehirlerin- siper görevi göremeyeceğinin farkında olarak kalmaya devam ediyor. projeleri başlattı.
den biri olduğuna inanıyor. Kuru taş ve çamur harçlı evleri, Dolayısıyla topluluğun geri kalanının çöl tarafından yutulma ihtimali ar-
camileri ve kütüphaneleri, hukuktan matematiğe kadar tıyor. "Burada kalmayı tercih ediyoruz. Eğer gidersem yerim yok olacak." Bazıları yeniden dikilmiş olsa da, bunun çölü durdurmaya
çeşitli konuları kapsayan Batı Afrika'nın en eski Kur'an katkıda bulunduğuna dair çok az işaret var. Yeraltı sularına
metinlerinden ve el yazmalarından bazılarını saklıyor. BIR ZAMANLAR MAHALLEYI KORUYAN AĞAÇLAR YOK OLDU erişmek için köklerin toprağın yeterince derinine inmesi
yıllar alabilir. Topluluk lideri El Wely, "Çölleşmenin kade-
Topluluk lideri Melainine Med El Wely, bölge sakinlerinin Akasya, sakız ve palmiye ağaçları bir zamanlar mahalleyi istilacı kumul- rimiz olduğuna ikna olmuş durumdayız. Ama neyse ki
ve Chinguetti'nin duvarları arasında yer alan tarihin teh- lardan koruyordu, ancak yavaş yavaş yok oldular. Ağaçlar ya susuzluktan hala buna direnilebileceğine inanan insanlar var," diyor.
likede olduğunu düşünüyor. Bunun bir doğal felaketi ağır öldü ya da yakacak oduna veya sürülerinin beslenmesi için yeşilliklere
çekimde izlemek gibi olduğunu söyledi. ihtiyaç duyan mahalle sakinleri tarafından kesildi. Kaynak: https://tr.euronews.com/green