Page 24 - LabMedya - 83

24 YAŞAM

araştırma, demografik verilerden yararlanarak
insanların sabit bir maksimum yaşam süresinin
yaklaşık 125 yıl olduğu ve herhangi bir kişinin bu
yaşa ulaşma şansının 10.000’de birden az olduğu
sonucuna vardı. Diğer çalışmalar da son derece
INSAN benzer rakamlar ortaya çıkardı: 115, 124, 126, 130 vb.

Ancak bazı bilim insanları bu kadar karamsar
YAŞAMININ değil. Yaşlanma sürecine dair anlayışımızdaki
atılımlar, maksimum yaşam süresinin 150 yıla
kadar çıktığı varsayımına yol açtı; diğerleri için
BİR SINIRI VAR MI? sınır gökyüzüdür.
Berkeley’deki Kaliforniya Üniversitesi’nde demog-
rafi ve istatistik profesörü olan ve 2018’de yaşlan-
mayla ilgili bir makalenin baş araştırmacısı olan
Ken Wachter, o dönemde PBS’ye şöyle söylemişti:
“Aşırı yaşlarda ölüm oranlarının biraz düştüğünü
görüyoruz.” . “Bu, yaşam süresi sınırıyla karşı kar-
şıya olmadığımız anlamına geliyor.”

AZRAILDEN KORKMA
2011 yılında Birleşik Krallık’ta yapılan bir ankette Ancak gerçek bundan daha tuhaftır: “Kalori kısıtlı için ne yapabiliriz? Cevap basit ve söylemekten
halka basit bir soru soruldu: Sonsuza kadar ya- diyetlerin ömrü uzattığı yaygın olarak bilinmekte- nefret ettiğimiz hayal kırıklığı yaratıyor: “Genel Tamam, günde bir saat lahana yiyerek geçinmek
şamak ister miydiniz? Her altı kişiden beşinden dir,” yazan Charalampos Rallis, Essex Üniversitesi nüfus için kilonuza dikkat etmek, sigara içmemek, ve genç kan elde etmek için yavrularınızı sağmak
fazlası hayır cevabını verdi. Hücresel Yaşlanma Bölümü’nde öğretim görevlisi. ölçülü içki içmek ve günde en az beş porsiyon pek eğlenceli gelmiyor ama muhtemelen buna
“Kısa vadeli çalışmalar, bunun insan sağlığını da meyve ve sebze yemek, yaşam beklentisini 14 yıla değer; sonuçta bahsettiğimiz ölümsüzlük bu.
Soruyu tersine çevirdiğinizde ise tam tersi bir ce- iyileştirdiğini göstermektedir.” Benzer şekilde, ra- kadar artırabilir. Brighton Üniversitesi Biyogeron-
vapla karşılaşıyorsunuz: Ölmek istiyor musunuz? hat bir yaşam, biraz zorluk içeren bir yaşamdan toloji Profesörü Richard Faragher, Albert Einstein Ne yazık ki akıllı paranın muhtemelen sınırlı bir
daha kısa olabilir. Bu, saçma gibi görünmeyebilir: Tıp Fakültesi Tıp ve Genetik Profesörü Nir Barzilai ömrü var. Uzun yaşam uzmanı ve Chicago’daki
Belki de bu yüzden, milyarderlerin “kan oğlanların- “Yiyecek bol ve stres seviyeleri düşük olduğunda, ile birlikte yazdığı bir makalede bunların hiçbirini Illinois Üniversitesi Halk Sağlığı Okulu’nda pro-
dan” “mavi bölgeler” olarak adlandırılan bölgelerin bu genler güneş parladığında büyümeyi ve üremeyi yapmayan biriyle” diye yazıyor. fesör olan S. Jay Olshansky, New York’a şunları
diyet ve yaşam tarzlarına kadar, yaşamı uzatan destekleyerek faydalanır,” açıkladı Alison Woollard, söyledi: “Günümüzde herhangi birinin bir sınır olup
bilime her zamankinden daha fazla kaynak yatı- Oxford Üniversitesi Biyokimya Bölümü’nde Yardım- Eğlenceli olmayabilir ama etkilidir. İkili, “Fark, olmadığını sorgulamasına biraz şaşırdım.” York
rıldığını görüyoruz. cı Doçent. “Ancak zor koşullarda, ‘şeyler sadece Birleşik Krallık’taki en az ve en yoksun bölgeler Times Dergisi.
daha iyi olabilir’ bir tavır alırlar – aktiviteleri değişir arasında görülen farkı aşıyor” diye belirtiyor.
Ve işe yarıyor gibi görünüyor! Bir tür olarak insan- ve hücre koruma ve bakımına doğru bütünsel bir “Aşırı yaşlılıkta ölüm oranlarında bir plato olup
lar her zamankinden daha uzun yaşıyor; İngiltere fizyolojik değişim başlar. Ancak sonuçta süper uzun ömürlülük tamamen olmamasının gerçekten önemi yok” diye savun-
gibi zengin ülkelerde ortalama yaşam süresi son aptalca şansa bağlı olabilir. Faragher ve Barzilai, du. “Orada o kadar az insan var ki ve bu noktada
150 yılda aşağı yukarı iki katına çıktı ve 100. yaş Bakın, büyüme ve üreme, pozitif bir şey gibi gö- “Bir araştırma, asırlık Aşkenazi Yahudilerinin yüz- ölüm riski o kadar yüksek ki çoğu insan bugün
gününe ulaşan bireylerin sayısı 1990’da yaklaşık rünse de, özellikle olgunlaştıktan sonra, temel de 60’a yakınının hayatlarının çoğunda yoğun bir gördüğümüz sınırların ötesinde yaşayamayacak.”
95.000 iken 2100’de 25 milyona ulaşacağı tahmin olarak kaynak israfıdır. Hücrelerin yeni proteinler şekilde sigara içtiğini ortaya çıkardı” dedi. “Yarı-
ediliyor. oluşturduğu ve bölündüğü süreç olan çeviri, enerji sı aynı süre boyunca obezdi, yarısından azı orta Elbette, yaşlanmaya ve ölüme karşı önerilen çok
tüketen ve sınırlıdır: bir süre sonra hücre yaşlanır derecede egzersiz bile yapıyordu ve yüzde üçten sayıda “tedavi” vardır: Araştırmalar, örneğin fare-
Ancak bu nereye kadar gidebilir? Kaderimiz her ve daha fazla bölünemez hale gelir. Bu sınırın ne azı vejetaryendi.” lerden yaşlanan hücrelerin alınmasının, farelerin
zaman yüzyıl civarında tükenmek mi, yoksa mak- kadar hızlı ulaşıldığı kesinlikle yaşam süresiyle sağlıklarını ve yaşam sürelerini iyileştirebileceğini
simum insan ömrünü örneğin 150’ye çıkarabilir ilişkilidir. Biyomedikal araştırmacı Avi Roy’un be- KIM SONSUZA KADAR YAŞAMAK ISTER? göstermiştir; makine öğrenimindeki gelişmeler,
miyiz? 200’e ne dersiniz? Ya hiç sınır yoksa? lirttiği gibi, “Galapagos kaplumbağasının hücreleri yapay zekanın (AI) keşfettiği yaşlanma karşıtı
yaşlanmadan önce yaklaşık 110 kez bölünürken, İşte böyle: doğru yiyin, sigara içmeyin ve hücreleri- ilaçları gerçekçi bir olasılık haline getirdi; Kök
GRI DOKUNUŞ fare hücreleri 15 bölünme içinde yaşlanır. nizin protein yapımına kapılmasına izin vermeme- hücre tedariği ve hücre iletişimi gibi yaşlanmanın
ye çalışın. Ama bu kadar basit bir formülse sonu- işaretlerini hedef alan çok sayıda klinik çalışma
Gıcırdayan dizler; ağrıyan bir sırt; anahtarlarınızı AYAĞA KALKIN VE TESLIM EDIN: cun üst sınırının ne olduğunu söyleyebilir miyiz? bulunmaktadır. Ancak Olshansky için sonsuza
nerede bıraktığınıza dair giderek bulanıklaşan bir YA PARANIZ YA DA HAYATINIZ kadar yaşamaya çalışmak iki dakikalık bir kilo-
hafıza – bunları klasik yaşlanma belirtileri olarak Aslında bu cevaplaması zor bir soru; önerilen pek metre koşmaya benziyor: “Anatomik sınırlamalar
düşünme eğilimindeyiz. Ancak bu tam olarak doğ- Hayatta sadece iki şeyin kesin olduğunu söylü- çok “maksimum insan ömrü”nün son yıllarda hızla nedeniyle insan vücudu bu kadar hızlı hareket
ru değil. Var olan en basit bilimsel tanıma göre, yorlar: ölüm ve vergiler. Ancak zenginseniz her aşıldığı gerçeği bunu fazlasıyla kanıtlıyor. edemez” dedi. “Aynı şey insanın uzun ömürlülüğü
bu bedensel zaaflar yaşlanmanın sonucu değildir ikisini de aşabilirsiniz; en azından dünyanın en için de geçerli.”
– tam anlamıyla yaşlanmanın ta kendisidir. zenginlerinin umduğu şey budur. Faragher, “1921’de 105 yaşın üzerinde olmanın
‘imkansız’ olduğu ‘kanıtlandı” diye yazıyor. “Uzun Ve belki de sonuçta bu o kadar da kötü bir şey de-
Max Planck Yaşlanma Biyolojisi Enstitüsü, “Yaş ve Geçmişte sonsuz gençlik arayışı, Kleopatralarını- ömürlülüğün sınırlarını tahmin etmek o zamandan ğildir. Toplum yoluna devam ediyor; bedenlerimiz
yaşlanma aynı şey değildir” diye açıklıyor. “Yaş sa- zın ve Sezarlarınızın eşek sütüyle dolu küvetlere beri eleştirildi çünkü şimdiye kadar önerilen yaşam de bizim zararımıza. Ömrümüz her zamankinden
dece bir sayıdır ve genellikle özneldir. Öte yandan uzanmasını ve timsah gübresinden yüz maskeleri süresine ilişkin her ‘maksimum sınır’ aşıldı.” daha uzun olabilir, ancak bu ekstra son yıllar her
yaşlanma, bilimsel olarak tanımlanabilen ve tanım- kullanmasını gerektiriyordu. Bugün – pekala, işler zaman yalnız, kırılgan ve hayattan giderek daha
lanabilen gözlemlenebilir bir süreçtir. Yaşlanma pek iyi değil. Ancak, tüm bu başarılı yaşlanmaya ve üstelik sü- yorgun olarak geçiyor.
araştırmalarında yaşlanma, işlevsel bozulmaya rekli artan nüfusa rağmen, çeyrek yüzyılı aşkın
ve ölüm olasılığının artmasına yol açan ilerleyici Konuya ilişkin örnek: ABD’li teknoloji milyarderi bir süredir sabit kalan bir veri noktası var: 1997’de “Gerçekten giderek daha uzun yaşamak istiyor
bir fizyolojik bütünlük kaybı olarak tanımlanır.” Bryan Johnson. Yaşlanma karşıtı olduğu iddia ölen en yaşlı insan olan Jeanne Calment’in yaşı. muyuz?” Max Planck Yaşlanma Biyolojisi Ensti-
edilen teknolojilere yılda ortalama 2 milyon dolar açıkçası olağanüstü 122 yıl 164 gün. tüsü’nden moleküler epidemiyolog Joris Deelen,
Bu nedenle neden yaşlandığımız sorusu, bu de- harcıyor ve vücudunun artık “yaşlanma hasarı Erstrebenswert dergisine verdiği röportajda bu
jenerasyona neyin neden olduğu sorusudur – ve biriktirdiğini… ortalama 1 yaşındaki bir çocuğa Bu rakam, insan ömrünün yaygın olarak önerilen soruyu sordu.
burada basit cevap birdenbire inanılmaz derecede göre daha az” olduğunu iddia ediyor. Bu doğruysa sınırına oldukça yakın: yaklaşık 120 yıl. Ve bu figü-
karmaşık hale gelir. Yaşlanma, bildiğimiz kadarıy- rahatlatıcı olmalı, çünkü rejimi haftalık asit pee- rün popülaritesinin tek nedeni Madame Calment’in “Bir bilim insanı olarak insanların 130 ya da 140 ya-
la, birkaç farklı ancak birbiriyle bağlantılı faktörün linglerini, günde 23 saat kendini aç bırakmayı ve kırılmamış rekoru değil. Faragher şöyle açıklıyor: şına kadar yaşamasını hedeflemiyorum” dedi. “Çok
sonucudur: bazıları doğa, bazıları yetiştirme; ba- kendi oğlunu taşınabilir bir kan bankası olarak “[Eğer] organlarımızın yaşla birlikte nasıl azaldığı- daha önemli olan, onların daha uzun süre sağlıklı
zıları kontrol edilebilir ve diğerleri rastgele şansın kullanmayı (Elizabeth Bathory) içeriyor. na bakarsak ve bu düşüş oranını, çalışmayı bırak- kalmaları ve yaşa bağlı hastalıkların başlangıcını
ürünü – ayrıca henüz bilmediklerimiz de var. tıkları yaşa göre karşılaştırırsak, çoğu hesaplama, geciktirebilmemiz veya ideal olarak bunları tama-
“Johnson’ın yaşı tersine çevirme yöntemlerinin organların yalnızca ortalama bir insan dünyaya men önleyebilmemizdir.”
Örneğin, yiyecek konusunu ele alalım. İçgüdüsel çoğu şüpheli, tehlikeli bilim içeriyor ve bilinen yan gelene kadar çalışacağını gösterir.” 120 yaşında.”
olarak, yiyeceğe hazır erişimin ömrünüzü uzataca- etkileri var” dedi. Kaynak: https://www.iflscience.com / Derleyen:
ğını düşünebilirsiniz – sonuçta dokuz yaşında aç- Matematiksel modeller benzer bir kesme nokta- Figen Berber - www.bizsiziz.com/
lıktan ölürseniz 100 yaşına kadar yaşamak zordur. Peki Dünya’da fazladan birkaç yıl daha yaşamak sı öngörmüştür. Örneğin 2016 yılında yapılan bir