Page 44 - LabMedya - 76

44 ETKİNLİK
PSİKOLOJİ

DEPREM

VE ÇOCUK Uzman Klinik

Psikolog Büşra
Aydın
/

Kelimelerin kifayetsiz kaldığı ancak bir ğişikliklerden, belirsizliklerden de korkar- korumak için her zaman hazırız’ mesajını ğun akranlarıyla tekrar iletişime geçerek
o kadar da söylenmesi ve aktarılması lar. Dolayısıyla sizin vereceğiniz tepkiler, vermek önemli olacaktır. Rutinleri de- sosyalleşmesine destek olmalıdır.
gerekenlerin bulunduğu bir dönemdeyiz onların durumu anlamlandırması ve başa vam ettirmek, bu tarz haberlere maruz
ne yazık ki… Ülkemizde gerçekleşen ve çıkmasında oldukça önemli bir rol oynar. kalmasını engellemek, yanında konuya Çocuklarda süreklilik ve kalıcılık kav-
yüzyılın en yıkıcı felaketlerinden biri olarak Çocukların depremden nasıl etkilendiği dair yaptığımız konuşmaları denetim al- ramları tam olarak oturmadığından, bu
kabul edilen Kahramanmaraş merkezli ya da nasıl yorumladığı yaşına bağlı olarak tında tutmak da öncelikli tutumlarımız süreçte yaşanan kayıpların geri döndü-
depremin psikolojik etkileri tüm insanları- değişiklik gösterebilecektir. olmalıdır. rülebileceği düşüncesiyle sürekli olarak
mız üzerinde oldukça ciddi şekilde kendini aynı soruları yöneltebileceklerdir. Onların
gösteriyor. Evlerimizde otururken, yemek Çocuklar; doğrudan ya da dolaylı olarak Yine bu dönemin geçiş sürecinde oy- bu sorularına sabırla cevap vermeli ancak
yerken, belki kendi aramızda gülüp tebes- travma yaratabilecek bir olaydan etki- nanacak oyunların, fiziksel aktivitelerin, fazla detaycı ve korkularını tetikleyici ol-
süm ederken bile vicdani bir tarafın ağır lenmişlerse, duyguları nedeniyle şaşkın, beraber geçirilecek vakitlerin ve birbi- mamaya da özen gösterilmelidir.
bastığı ve zorlandığımız günlerin içerisin- endişeli ve sıkıntılı hissetmeleri olasıdır. rimize olan sevgimizin sonsuz şekilde
deyiz hep birlikte… Bu durumda; gösterilmesinin de önemi oldukça büyük ÇOCUKLARA YAŞANAN
olacaktır. KAYIPLARIN DOĞRU AKTARIMI
Tüm doğal afetlerin yarattığı travmatik Ê Çocukların yanında olun ve onlara
etkilerden ve meydana geliş şekillerinden nasıl hissettikleri hakkında konuşma ÇOCUKLARIN VEREBİLECEĞİ Kayıp her ne şekilde oluşmuş olursa
farklı olarak, depremin daha önce belir- fırsatı verin. OLASI TEPKİLER olsun; çocuğa bununla ilgili bilgi veril-
ti göstermeyen bir doğal afet olması ve Ê Söylediklerini can kulağıyla dinleyin mesi ve olanların konuşulması, konuyu
psikolojik olarak uyumlanmanın mümkün ki duygularının anlaşıldığını hisset- Afetlere verilen tepkilerde olduğu gibi, anlamlandırması adına oldukça önemli-
olmadığı bir anda ortaya çıkması sebebiy- sinler. birisinin kaybı karşısında çocukların vere- dir. Verilecek bildiler doğru, somut an-
le özellikle çocuklar ve gençler üzerindeki Ê Sorabilecekleri tüm sorulara dürüst ceği tepkiler de değişkenlik gösterecek- cak korkutucu olmamalıdır. Ölen kişinin
etkileri oldukça büyük olabiliyor. ancak onları korkutmayacak yanıtlar tir. Birisinin kaybını öğrenen çocuklardan uyuduğu ya da uzağa gittiği yönündeki
verin. Cevabı bilmiyorsanız, bu konu bazıları hiç tepki vermezken, bazıları da bilgiler, çocukta geri geleceği yönünde
Ancak unutulmamalıdır ki; afet sonrası hakkında araştırma yapıp, öğrene- çok ciddi duygusal boşalımlar yaşayabi- bir beklenti oluşturur ve gerçekliğin an-
verdiğimiz tepkiler, anormal durumlara ceğinizi söyleyin. lirler. Okul öncesi dönem çocukları için laşılmasını güçleştirir. Ölümü anlatırken
verdiğimiz normal tepkilerdir. Ve bu tarz Ê Onlara çok fazla ayrıntının bulundu- tepkisizlik sık rastlanan bir durumken, benzetmelerin somut ve anlaşılır olma-
yaşantılarda tepki verebilmek, tepkisiz ğu bilgiler vermeyin; çoğu zaman ailelere bundan endişe duyabilirler. Bu sına dikkat edilmelidir.
kalmanın bir adım önündedir; çünkü ya- çok az şey söylemek çok fazla şey tarz durumlar, çocuğun bu durumu sin-
şadığımız etkileyici olaylar ile baş etme- söylemekten daha iyidir. dirmek için zamana ihtiyacı olduğunun Ê Çocuğa haberi verirken, kendisinin
ye çalışmamızın bir sonucu olarak ortaya Ê Durum ve olaylarla ilgili önce kendi bir göstergesidir ve bu durumu zaman güvende hissedeceği bir ortamda
çıkmıştır. Elbette ki bu tepkilerin zamanla duygularınızı anlayın. içerisinde yaşayarak öğrenecek ve sor- olduğundan emin olunmalı ve yaşına
azalması beklenilen ve olması gereken Ê Duygusal tepkileri sakin ve destek- gulamaya başlayacaktır. uygun bir dil kullanılmalıdır.
bir süreçtir. Korku, endişe, suçluluk, leyici bir şekilde karşılayarak onlara Ê Haberi bir anda söylemek yerine
öfke, çaresizlik gibi pek çok duygunun güven verin. Bazı çocuklar, sevdikleri bir kişinin kaybı öncesinde çocuğu hazırlamak adı-
yaşanması; uyku, yeme düzeni ve iştahta Ê En kısa sürede ev düzeninize geri karşısında şok yaşayabilir ve bu durum na ‘sana üzücü bir haberimiz var ve
bozulmalar, olayla ilgili sürekli aynı şeyleri dönün ve aile bireylerinin bir arada hareket yeteneklerinin kısıtlanması, ko- bununla ilgili seninle konuşmak isti-
konuşmak ya da benzer sorular sormak, olmasına özen gösterin. nuşamama gibi durumlara yol açabilir. yoruz’ tarzında bir giriş yapılmalıdır.
kaygı ve strese bağlı oluşan fiziksel belir- Ê "Bu konuda ne hissediyorsun?" gibi Verilen bu ilk tepkilerin yanı sıra, ikincil Ê Haberi öğrenen çocuğun soru sor-
tilerin ortaya çıkması olağandır. açık uçlu soruların duygu ve düşün- tepkiler olarak adlandırdığımız birkaç gün, masına ve duygularını paylaşmasına
celerini paylaşmalarında daha etkili hafta ya da aylarca gözlenebilen tepki- izin verilmelidir. Herhangi bir tepki
Aynı olaya herkesin verdiği tepkiler farklı olacağını unutmayın. ler de ölüm karşısında beklenilen normal vermemeleri, oyun oynamak ya da
olabilecektir. Kimisi anında tepki gösterir- tepkilerdir. TV seyretmek gibi aktivitelere yönel-
ken; kimisi çok daha ilerleyen zamanlarda Çocuklarınıza deprem ile ilgili güvenlik meleri oldukça normal tepkilerdir.
bir dışavurum yaşayabilir. Burada sadece önlemlerini ve neler yapılması gerek- Küçük çocuklar kaygı ve korkularını genel Ê Çocuklarda olaylardan kendilerini
depremi yaşamış olmak ya da etkilenmiş tiğini anlatırken özellikle 12 yaşa kadar olarak güvendikleri yetişkinlerle beraber sorumlu tutma gibi bir tutum baskın
olmanın yanında, kişinin daha önce fark- somut düşüncenin daha aktif olduğunu olmak isteyerek gösterirler. Aynı zaman- olduğundan, yaşanılan kaybın ken-
lı bir konuda yaşamış olduğu travmatik göz önünde bulundurarak; ‘Kabuğuna gir- da uyku bozuklukları yaşayabilir; yatmak disiyle alakası olmadığı yinelenerek
süreçlerin, deprem felaketi gibi farklı bir miş bir kaplumbağa gibi kapan ve başını istemeyebilir ya da içinde bulundukları söylenmelidir.
olay ile tetiklenmiş ve ortaya çıkmış ola- koru’ şeklindeki örneklerden yararlana- huzursuzluk hissiyatı ile uykuya dalmakta
bileceği de unutulmamalıdır. bilirsiniz. güçlük çekebilirler. Kayba tepki olarak Travmatik olaylar çocuklar için alışkın
kendilerini dış dünyadan soyutlayabilir olmadıkları ve kontrol edemedikleri
DEPREM VE ÇOCUK PSİKOLOJİSİ ‘Korkmana gerek yok’ vs. tarzındaki ve yalnız vakit geçirmek isteyebilirler. Bu tepkilere sebep olmaktadır. Bu nedenle
cümleler çocuğu rahatlatmayacakken; tepki, çocuğun duygu ve düşüncelerini biz yetişkinlerin, onların duygularını fark
Çocuklar depremden korktukları kadar, ‘korkmuş ve endişelenmiş olmanı anlı- yönetmeye çalıştığının bir göstergesidir ederek anlamlandırabilmelerine destek
depremin hayatlarında yol açabileceği de- yorum ancak biz senin yanındayız ve seni ve bu tepkiyi gözleyen yetişkinler, çocu- olması oldukça önemlidir.