Page 46 - LabMedya - 72

46 BOTANIK

BİTKİLER DE

KÜSER Mİ?
Maden 10. ULUSLARARASI

Türkiye MADENCİLİK, TÜNEL İNŞA,

MAKİNE EKİPMANLARI VE
2022 İŞ MAKİNELERİ FUARI

10. ULUSLARARASI
15-18 Aralık 2022

MADENCİLİK, TÜNEL İNŞA,

MAKİNE EKİPMANLARI VE Biyolog Muhyettin ŞENTÜRK

İŞ MAKİNELERİ FUARI Bitkiler alemi diğer canlılar ile birçok özellik ba- 2013’te Gagliano ve arkadaşlarının yaptığı çalışma)
ile küstüm otunun yapraklarını ‘küserek’ büzme dav-
kımından kesin bir şekilde farklılık gösterse de
birçok özellik bakımından da diğer canlılarla ortak ranışında uyaranı unutmayıp bir ay sonra bile ilgili
davranışlar sergilediği her geçen gün daha iyi an- tepkiyi gösterdiği bulunmuştur. Benzer başka çalış-
15 - 18 Aralık 2022 laşılmaktadır. malarda ise bitkinin (örnek olarak çalışılan küstüm
otunun) ardışık benzer uyaranlara tepkisiz kaldığı
Bitkilerin duyguları yerine duyularının olduğu bu (deyim yerindeyse ‘umursamadığı’) da bulunan diğer
sayede duyguları olan hayvanlar ve özellikle in- ilginç sonuçlardan biridir.
Kodu okut, sanlarla birçok benzer davranışlarda bulunduğu Küstüm otu üzerine yapılan çeşitli alanlardaki ça-
farklı araştırmalarda ortaya çıkarılmıştır. Örneğin
davetiye al! bitkilerin acıyı hatırlama ‘duyu’su onları eğitilebilme lışmalar bitkinin davranış mekanizmalarını aydın-
düşüncesi yönündeki araştırmalara yöneltmiştir.
latmaya yetmiştir. Bununla beraber diğer bitkiler
de yapraklarını (küstüm otu kadar aktif hareketle
Bitkilerin -düşünülenin aksine- çevrelerinin çokça olmasa da) büzme davranışı göstermektedir. Diğer
farkında oldukları ve çevrelerinden bilgiler topla- bitkilerde de bu davranış otçullara karşı savunma
dıkları (çevre koşulları, biyotik ve abiyotik faktörler stratejisinin yanı sıra bitkinin strese ve/veya ku-
vs.) dolayısıyla bu sayede hayatta kaldıkları alanda raklığa karşı geliştirmiş olduğu davranışlar olarak
yapılan ilgili bilimsel çalışmalarla kanıtlanmıştır. görülmektedir. Örneğin bitkiler uzun süren soğuk
koşullara karşı yapraklarını büzme (eğer çiçekteyse
Bitkilerin çevreleri ile olan bağlarının kuvvetli oluşu çiçeklerini kapalı tutma ve hatta gerektiğinde kış uy-
birçok kültürde bitkilerin ruhlarının olduğu inancını kusuna girme) gibi davranışlarla tepki vermektedir.
ortaya çıkarmıştır. Hatta bu kültürlerde bitkilerin
ruhu ile iyi ilişkiler kurulmaya özen gösterilmektedir. Evlerimizde, arazilerimizde ve yaşam alanlarımızda
Sadece bu kültürlerde değil hemen her kültürde insan eliyle yetiştirilip kültürü yapılan bitkilerin de
bitkilere ayrı anlamlar yüklenmektedir. Bu anlam- bu özelliklere sahip olduğu göz önüne bulundurul-
lar ve düşüncelerden bazısının bilimsel dayanağı duğunda, bitkilerin yapraklarını büzerek (veya diğer
bulunmakta; bilimsel çalışmalarla ve kanıtlarla özellikleri sergileyerek) ‘küsme’ davranışı gösterme-
desteklenmiştir. Bunlardan biri bitkilerdeki küsme sini yukarıdaki sebeplere bağlamak mümkündür.
davranışıdır. Bitki yetiştiricilerinin çokça bildiği üzere
bitkiler de insanlar gibi küsme davranışı sergilerler. Kaynaklar:

Yapılan bilimsel çalışmalar birçok bitkinin çeşitli sa- Ê Gagliano, M., Renton, M., Depczynski, M., Man-
vunma stratejileri geliştirdiklerini ortaya çıkarmıştır. cuso, S. 2014. Experience Teaches Plants to
Bu savunma stratejilerinin bazısının bazı bitkilerin Learn Faster and Forget Slower In Environ-
kimyasal savunma bileşikleri üretmesi, bazısının ments Where It Matters. Oecologia, 175(1), pp.
morfolojik özellikler (diken, yapışkan tüy, yakıcı tüy 63–72.
gibi) kazanması ve bazısının yanıltarak (kamufle
olup diğer canlılara ve hatta cansızlara benzeyen Ê Gezgin, D. 2018. Bitki Mitosları. Sel Yayınları,
madenturkiye
bitkiler -örneğin Lithops türleri taşa benzeyerek 5. Baskı, İstanbul.
madenturkiyefuari yanıltır-) savunma stratejileri geliştirdikleri bilin-
mektedir. Bunların dışında aktif hareketle savunma Ê Mortensen, B. 2018. Bitkilerde Savunma:
www.madenturkiyefuari.com stratejileri geliştiren az sayıda bitki de bulunmakta- Bitkiler, Otçul Hayvanlara Karşı Kendilerini
dır; bunlardan biri küstüm otu (Mimosa)’dır. Nasıl Savunur?. Erişim: https://evrimagaci.
‹STANBUL TÜYAP FUAR VE KONGRE MERKEZ‹ Küstüm otunun davranışının (yapraklarının doku- org/bitkilerde-savunma-bitkiler-otcul-hay-
vanlara-karsi-kendilerini-nasil-savunur-483,
Büyükçekmece, ‹stanbul / Türkiye
BU FUAR 5174 SAYILI KANUN GEREĞİNCE TOBB (TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ) DENETİMİNDE DÜZENLENMEKTEDİR. nulduğunda büzmesi) otçullara karşı geliştirilmiş Erişim Tarihi: 04.03.2022.
bir savunma stratejisi olduğu uzun yıllardır bilin-
mektedir. Küstüm otu ile yapılan çalışmalar (örneğin Ê www.bilimya.com/bitkiler-de-kuser-mi.html