Page 62 - LabMedya - 67

62 BİLİM İNSANI w w w .labm edy a. c om

mRNA

KATALIN KARIKO

mRNA AŞISININ ARKASINDAKİ İSİM

“BİR ZAMANLAR KİMSE CİDDİYE ALMIYORDU, BUGÜN DÜNYAYI KURTARIYOR.”

Günümüzde, dünya çapında uygulanan Katalin Kriko’nun mücadeleci ve mRNA’nın sentetik formüllerini üreterek Bugün Karikó, BioNTech’in kıdemli
aşılar sayesinde insanlığın COVID-19 kararlı yapısına örnek olarak rahatlıkla büyük bir atılım gerçekleştirdi. Çalışmaları, başkan yardımcısı ve RNA protein
pandemisinden çıkma umudu ufukta gösterebiliriz. iki önemli bilim insanının dikkatini çekti. replasman tedavileri başkanı olarak hizmet
görünüyor. Ancak, Batı dünyasında mRNA Bunlardan biri, Kanadalı kök hücre biyoloğu veriyor ve aynı zamanda Pennsylvania
teknolojisinin ve aşı geliştirmenin yolunu 1995 yılında, yani ABD’ye gittikten 10 yıl Derrick Rossi’ydi. Rossi, bu gelişmeyi Üniversitesi’nde yardımcı doçent olarak
açmak, az tanınan bir bilim insanının sonra, Pennsylvania Üniversitesi’ndeki “çığır açan bir buluş” olarak tanımlamakla kariyerine devam ediyor. Çığır açan bilimsel
eseriydi. Okuyacağınız bu kısa hikâye; rütbesi düşürülen Kariko’ya kanser kalmadı, Kariko ve Weissman’ın kimya başarısı için Kariko’ya yakın zamanda
mücadele eden, direnen ve vazgeçmeyi teşhisi kondu. mRNA yöntemi üzerindeki dalında Nobel Ödülü’nü hak ettiklerini de Szeged Üniversitesi tarafından fahri doktora
reddeden bu bilim insanının hikâyesi çalışmalarına destek olabilecek hiçbir fon belirtti. unvanı da verildi.
olacak. bulamadığı için bilim akademisinin alt
basamaklarına geri dönmek zorunda kaldı. Stanford Üniversitesi’nde doktora sonrası Kaynaklar
KATALIN KARIKO KIMDIR? 1990’ların sonunda Kariko’nun ve araştırmacı olan Derrick Rossi, 2010’da • Katalin Kariko, hero scientist behind COVID-19
kariyerinin kaderini değiştiren olay, bir mRNA tabanlı aşılar ve ilaçlar üretmek vaccines. Cgtn.com (accessed June 27, 2021).
Babası bir kasap olan Katalin Kariko, fotokopi makinesi sayesinde gerçekleşen amacıyla biyoteknoloji şirketi Moderna’yı https://news.cgtn.com/news/2021-05-06/
1955’te küçük bir Macar kasabası olan bir karşılaşma oldu. Orada HIV aşısı kurdu. Bildiğimiz gibi, COVID-19 pandemisi Katalin-Kariko-hero-scientist-behind-COVID-19-
Kisujszallas’ta doğdu. Küçük yaşlardan üzerinde çalışan immünolog Dr. Drew patlak verdiğinde Moderna, mRNA aşısı vaccines-103791imzuw/index.html
itibaren bilime hayran olan Kariko, Weissman ile tanıştı. İkili, tanışıklarının geliştirmeye başlayan ilk şirketlerden • Katalin Karikó – The Hungarian scientist behind
Szeged Üniversitesi’nde doktora derecesi ardından geçen sürede iş birliği yapmaya biriydi ve şu anda da dünyanın en büyük the coronavirus vaccine. StudyinHungary
aldı ve Biyolojik Araştırma Merkezi’nde ve araştırmalarında kullanabilecekleri aşı üreticilerinden biri olarak çalışmalarına
doktora sonrası araştırmacı olarak çalıştı. hibe için destek aramaya ve sunumlar devam ediyor. (accessed June 27, 2021). http://studyinhungary.
1985 yılında, üniversitenin araştırma hazırlamaya başladı, ancak şansları hu/blog/katalin-kariko-the-hungarian-scientist-
programına ayrılmış bütçesi tükendiğinde, çok azdı. Önde gelen bilim dergileri Karikó ve Weissman, teknolojilerini Pfizer behind-the-coronavirus-vaccine
Philadelphia’daki Temple Üniversitesi’nde çalışmalarını reddetti. Araştırmaları nihayet ile ortak olan BioNTech adlı küçük bir • How mRNA went from a scientific backwater to
doktora sonrası öğrencisi olarak çalışmak yayınlandığında ise çok az ilgi gördü. Alman şirketine lisanslayarak bulgularını a pandemic crusher. Wired/David COx (accessed
üzere, eşi ve iki yaşındaki kızıyla birlikte Weissman, bu süreçte yaşadıkları zorlukları ticarileştirmeyi de başardılar. Kasım June 27, 2021). https://www.wired.co.uk/article/
Amerika Birleşik Devletleri’ne taşındı. şöyle aktarıyor; 2020’de Pfizer ve BioNTech, koronavirüs mrna-coronavirus-vaccine-pfizer-biontech
1989’da, bir kardiyolog olan Dr. Elliot “Çoğunu kazanamadık. İnsanlar mRNA aşılarının yüzde 90’ın üzerinde etkili • Kati Kariko Helped Shield the World From the
Barnathan ile çalıştığı Pennsylvania ile ilgilenmiyorlardı. Sunumları inceleyen olduğunu açıklayarak tarihe geçti. Coronavirus. TheNewYorkTimes (accessed
Üniversitesi’nde araştırma görevlisi kişiler mRNA’nın iyi bir tedavi yöntemi June 27, 2021). https://www.nytimes.
olarak düşük seviyeli bir pozisyona geldi. olmayacağını, bu yüzden zahmete girmeye Bilim camiasının unutulmuş köşelerinde com/2021/04/08/health/coronavirus-mrna-
Sonraları, Dr. Barnathan bir biyoteknoloji değmeyeceğini söylediler.” onlarca yıl geçirdikten sonra, şu sıralar kariko.html
firmasında bir pozisyonu kabul ederek Kariko ve Weissman, 2021 Nobel Tıp • Suppression of RNA recognition by Toll-
üniversiteden ayrıldığında, Kariko çalışacağı Kariko ise bir röportajında; Ödülü’nün favori isimleri olarak gösteriliyor. like receptors: the impact of nucleoside
bir laboratuvar veya kendisine sağlanan “Genellikle, bu noktada insanlar pes eder COVID-19 salgını sırasında mRNA bazlı modification and the evolutionary origin of RNA.
herhangi bir finansal destek olmadan orada ve projeden, çalışmalarından vazgeçerler aşıların, bir bağışıklık tepkisi oluşturmak Immunity, 2005. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.
kalmaya devam etti. çünkü reddedilmek, ilgi görmemek çok için virüsün cansız veya inaktive edilmiş gov/16111635
korkunçtur” şeklinde demeç verdi. bir formunu kullanmanın daha geleneksel • Covid vaccine technology pioneer: ‘I never
O sıralarda üniversitenin beyin cerrahisi Fakat vazgeçmek yerine zorluklar ancak zaman alıcı yöntemine göre en hızlı doubted it would work. TheGuardian/Julia
bölümünün başkanı olan Dr. David Langer, karşısında direnen bilim insanı, Business ve en etkili çözüm olduğu kanıtlandı. mRNA Kollewe (accessed June 27, 2021). https://www.
Kariko’nun araştırmasının bir şansı hak Insider’a verdiği röportajında; dışarıdan aşıları virüsün tam gen dizisini içermez, bu theguardian.com/science/2020/nov/21/covid-
ettiğine inanan ilk kişi olarak biliniyor. bakıldığında çılgınca mücadele ediyor gibi nedenle kullanımları tamamen güvenlidir vaccine-technology-pioneer-i-never-doubted-it-
Langer, diğer bilim insanlarının aksine gözükse de aslında laboratuvarda oldukça ve enfeksiyona neden olmazlar. Hem would-work
Kariko’nun hiçbir zaman patentleri veya mutlu olduğunu belirtmiştir. Moderna’nın hem de BioNTech’in aşıları, • Zeynep Senis - https://bilimfili.com/katalin-
yeni bir keşiften nasıl para kazanılacağını son aşama klinik deneylerde %95 oranında kariko-mrna-asisinin-arkasindaki-bilim-insani
umursamadığını belirtmiştir. Bu söylemi, 2005 yılında Kariko ve Weissman, etkinlik gösterdi.