Page 52 - LabMedya - 67

52 GÜNDEM

İpek BİLGİN
Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi

3.4 MİLYAR

DOZUN ARDINDAN

COVID-19 AŞILARI

Yeni koronavirüsün neden olduğu insanlardan duyarlı kişilere bulaşmasını bir ilacın veya aşının artık patent için önemli görülmekte. Birçok hükümet,
COVID-19, son zamanlarda gündemimize azaltmaya yardımcı olması, aşıların kısıtlamalarına tabi olmadığı ve herhangi üreticilerin ek maliyetler konusunda
hakim konulardan. Aslında, koronavirüs değerini arttırmaktadır. SARS-Cov-2’ye bir ilaç şirketinin güvenli bir şekilde endişelenmeden (güvenli olduğu kadar)
terimine ilk olarak 2003 yılındaki karşı aşılar hala çok yeni ve hakkında yapabileceğini gösterdiği sürece süreci hızlandırabilmeleri için aşı Ar-
şiddetli akut solunum sendromu (severe bildiklerimiz gün geçtikçe artmakta, üretebileceği anlamına gelir. Ge’sinde “de-risking”e büyük yatırımlar
acute respiratory syndrome, SARS) ancak erken kanıtlar aşıların COVID-19 Aşılar patent koruması altında olduğunda yaptı. Başka bir deyişle, hükümetler
salgınından dolayı aşinayız. Bildiğimiz bulaşmasını azalttığını gösteriyor. (sadece geliştiren firma, geliştirdiği ürünü devreye girdi ve araştırmayı finanse
üzere COVID-19 ve SARS’a neden olan üretme hakkına sahip olduğunda) belli etmeye, maliyetleri karşılamaya ve
koronavirüslerdir. Pek çok türü olduğu Aşı pazarının doğası nasıldır? bir üretim rekabeti görülmez. Aynı aşının üzerinde anlaşılan fiyatlardan aşı satın
bilinen koronavirüsler arasında SARS’a Aşıların geliştirilmesi kamu tarafından başka tedarikçiden elde etme seçeneği almaya söz vererek mali sonuçlar
neden olan virüs SARS-CoV olarak finanse edilir ve üniversiteler, ilaç olmadığından alım talebi yükseltir, hakkında endişelenmeden, belirsiz
bilinirken, COVID-19’a neden olan laboratuvarları ve ilaç şirketleri tarafından fiyat belirlerken de herhangi bir rakip umutları olan aşı adaylarını takip
virüs SARS-CoV-2 olarak bilinir. Benzer geliştirilir. Araştırmaların ilk aşamalarının bulunmadığından istenilen paha biçilebilir. edebilme imkanı sundular.
isimlerine rağmen, COVID-19 ve SARS’a çoğu, üniversitelerde yürütülmekte. Patent koruması altında olmayan
neden olan koronavirüsler arasında bazı İlaç şirketleri ise; medikal inovasyonlar, aşılarda ise fazlasıyla rekabet görülür, Aşılara nasıl maddi değer biçilir?
farklılıklar gözlemlenir. Örneğin yeni tip klinik deneyler ve nihayetinde bunları patent olmadığından çok sayıda üretici Çoğu üründe olduğu gibi, aşı fiyatları
koronavirüsün daha farklı bir genomik yönetebilecek yetkin araştırmacıları tarafından üretilen ürün, piyasaya onları üreten şirket veya şirketler
evrime sahip olmasının virüsün meydana çalıştırmak için gerekli fonlara, çeşitlilik sunar. Böylece patentsiz tarafından belirlenir ve bunu, alıcıların
getirdiği hasarın daha fazla olmasına kapasiteye ve deneyime sahiptir. ürünlerin market değerini rakiplerin tahmini ödeme miktarı ve üretim
neden olduğu düşünülmektedir. (Zoppi, Ulusal hükümetler sürecin farklı belirlediğini görürüz. maliyetlerinin kombinasyonuna dayalı
2021) aşamalarında rol oynar. Temel olarak yapılır.
araştırmalar için ilk finansmanı Günümüzde halk sağlığı optimizasyonu
Küresel olarak milyonlarca insanı sağlayabilir (“push-funding” olarak için aşıların çoğunluğunda patentler Bir aşının patenti alınmamışsa, alıcıların
etkileyen COVID-19, asemptomatik bilinir) ve aşıların son alıcıları olabilir kaldırılmıştır. Sonuç olarak, dünyadaki ödeme istekliliği rakipler tarafından
hastalık seyrinden grip benzeri (‘pull-funding’ olarak bilinir). Bir anlamda aşıların büyük çoğunluğu için hem talep edilen fiyata bağlıdır; değilse,
semptomlara kadar çeşitli klinik hükümetler, yatırımcılar ve alıcılar olarak fiyatlarının hem de marjlarının çok düşük alıcının ürüne nasıl değer verdiğine göre
belirtilerle karakterizedir. Epidemiyolojik ikili bir rol oynarlar. olduğunu söyleyebiliriz çünkü patent belirlenir. Bir ürün hala patentliyken, etkin
çalışmalar; yaşlılarda, özellikle koruması altında değillerdir. bir rekabet yoktur ve bu nedenle alıcının
kardiyovasküler bozukluklar ve diyabet Aşı pazarının olağandışı olmasının başka değeri yüksekse satıcı yüksek bir fiyat
gibi kronik hastalıkları olan bireylerde bir sebebi pazarın her iki tarafında da Aşılar nasıl ödenir ve aşı talep edebilir. Ürün patent dışıysa, rekabet
daha yüksek risk olduğunu göstermiştir. oldukça yoğun ilgi görmesidir. Başka geliştirilmeleri nasıl finanse edilir? fiyatları düşürme eğiliminde olacak ve
(Muhammad Shoaib, 2021) bir deyişle, aşı üreten çok az firma ve Çoğu aşı inovasyonu, hükümetlerin alıcılar buna göre fayda sağlayacaktır.
Aşılama ve bağışıklamanın, immün nispeten az sayıda aşı alıcısı bulunur. erken aşamadaki bilimsel hibe fonları Devletler tipik olarak aşıların ana alıcısıdır
sistemi güçlendirmede ve hastalıkları COVID-19 bu durumu değiştirmiş olsa da ile tüm farmasötik araştırmaları teşvik ve çoğu ilacın özel olarak satın alındığı
önlemede etkili olduğuna inanılmakta. sadece dört ilaç firması 2019’da küresel eden piyasa teşviklerinin birleşiminden ülkelerde bile rutin aşılar genellikle devlet
Ocak 2020’de koronavirüsün genetik aşı gelirinin %90’ını oluşturmaktaydı. gelir -yani ilaç şirketleri, gelecekteki tarafından satın alınır.
dizisi ortaya çıktıktan sonra, aşı geliştirme Alıcılar ise, çoğunlukla ulusal hükümetler, satışlardan para kazanacaklarını bilerek
için en uygun adayı bulmak için kapsamlı ulusal sağlık hizmetleri ve ayrıca yatırım yaparlar. COVID-19 için aşıların Hükümetler, farklı yerlerde farklı
araştırmalar yapılmaya başlanmıştır. tedarikle ilgilenen alıcılardan oluşur. Aşı geliştirilmesi, normal uygulamanın bir stratejiler kullanarak aşılara mali değer
Aşılar; DNA bazlı, RNA bazlı, protein bazlı, pazarının bu özellikleri onu diğerlerinden istisnası olmuştur. Normalde yeni bir verir ancak dünyanın çoğu yerinde resmi
zayıflatılmış viral vektör temelli moleküler ayırmaktadır. aşının üretilmesi yaklaşık on yıl sürer ve sağlık teknolojisi değerlendirmelerini
yaklaşımlarla geliştirilebilmekte. Ayrıca 2020’den önce en hızlı rekor dört yıldan kullanmaktadırlar. Bunlar, alternatiflerle
aşılar, kullanılan teknolojinin türüne Aşı satıcıları kimdir? fazla sürmüştür: Bu aşı, 1960’larda karşılaştırıldığında, maliyetine ve her
bağlı olarak; özellikleri, dozaj, depolama Farmasötik araştırmaların diğer alanları geliştirilen bir kabakulak aşısıdır. seçenekten elde edilebilecek sağlık
ve üretim ölçeklenebilirlikleri açısından gibi, küçük şirketler ve kamu sektörü de yararlarına bakar. Ardından, gerekli
farklılık gösterirler. erken aşamadaki araştırmalarda önemli Aşı geliştirme süresinin uzunluğunun finansmana dayalı olarak, bir hükümet bu
roller oynamaktadır. Ancak araştırmaların bir nedeni, şirketlerin başarılı olup aşının kendileri için uygun maliyetli olup
Aşılar neden önemlidir? belli bir aşamasından sonra, klinik olmayacağına dair iyi bir fikre sahip olmadığına karar verebilir.
Aşıların üç temel işlevi vardır: deneyler yürütme, yasal onay alma ve olana kadar yeni bir ürün geliştirmeye
İlk olarak, enfekte olanlar için hastalığın dağıtılacak aşıları üretme konusunda büyük yatırımlar yapmak istememeleridir. Aşılar, genellikle sağlığı iyi olan insanlara
şiddetini azaltırlar. Böylece, savunmasız uzman oldukları için, terapötik ürünler Yatırımı destekleyecek veriler olmadan uygulandığından, onlar için yüksek
kişileri doğrudan koruyabilir ve ciddi büyük şirketler tarafından devralınma fabrika inşa etmenin, doz ayarlamanın fiyatlar ödemek için daha az baskı
sağlık etkilerini ve hatta enfeksiyonla eğilimindedir. Satıcılar da bu düzenden ve büyük ölçekli denemeler yürütmenin vardır. Somut bir sorunu çözmek, henüz
ilişkili ölümleri azaltmaya yardımcı ötürü, büyük ilaç şirketlerinden oluşur. pahalı olması, çoğu ürün için ekonomik gerçekleşmemiş bir sorunu önlemekten
olabilirler. İkincisi, aşılar, hastalığa karşı Dünyada rutin olarak kullanılan aşıların kaynakları dikkatli kullanmaya iter. Yine daha acil görünebilir ve önleyici
bir miktar bağışıklığa sahip olduklarından, büyük çoğunluğu ‘off patent’dir ve de COVID-19 aşı üretimini hızlandırmanın politikaların faydalarına işaret etmek,
ilk etapta maruz kalan kişinin enfekte bunlar jenerik ilaç üreticileri tarafından faydaları hem sağlık sonuçlarını onları yürürlüğe koyan hükümetler için
olma olasılığını azaltabilir. Enfekte olan üretilmeye yatkındır. Off patent, iyileştirmek hem de ekonomiyi korumak daha az başarı olarak görülebilir.