Page 60 - LabMedya - 64

60 RÖPORTAJ w w w .labm edy a. c om

“PLASTİK
KULLANIMINI
AZALTARAK
MİKROPLASTİK
SORUNUNU
VE ÇÖPLERİ
AZALTABİLMEK
MÜMKÜN.”

DENİZ

BİYOLOĞU

DOÇ. DR. SEDAT GÜNDOĞDU

DENİZLERDEKİ

MİKROPLASTİK SORUNU

DENİZLERDE MİKROPLASTİK KİRLİLİĞİ VE ATIK SORUNU HER GEÇEN GÜN HEM DENİZ
CANLILARININ SAĞLIĞINI HEM DE BİZLERİ TEHDİT ETMEYE DEVAM EDİYOR. TÜRKİYE
DENİZLERİNDE VE TATLI SULARINDA YAPILAN ARAŞTIRMALAR, MİKROPLASTİKLERİN VARLIĞININ
ARTIŞINA İŞARET EDİYOR. ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SU ÜRÜNLERİ FAKÜLTESİ BÖLÜMÜ ÖĞRETİM
ÜYESİ VE DENİZ BİYOLOĞU DOÇ. DR. SEDAT GÜNDOĞDU; MİKROPLASTİK, ATIK VE PLASTİK
KULLANIMINA BAĞLI OLARAK ARTAN ÇÖP TEHLİKESİNİ ANLATTI.

Deniz biyoloğu Doç. Dr. Sedat Gündoğdu ortamdan başka ortamlara taşınan plastik MP’ler her türlü ortamda üretilebildiği (mikrometre) kadar olan partiküllerin
ile bilimma.com ekibi “denizlerde çöpler, zaman içerisinde çeşitli faktörler için (ev içerisindeki eşyalardan, tarladaki bağırsak tabakasından emilebildiğini
mikroplastiklerin durumu” konulu bir yardımıyla parçalanarak 5 mm’den daha sera faaliyetine, araç lastiklerinden, çöp ve bunların da farklı organlarda birikim
söyleşi yaptı. Çukurova Üniversitesi küçük boyutlu olan mikroplastiklere (MP) depolama sahalarına kadar) her türlü yapabileceği ileri sürülüyor. Kimyasal
Su Ürünleri Fakültesinde çalışmalarını dönüşmektedir (ikincil MP). ortama da rüzgar ve diğer çevresel etki ise fiziksel etkiye göre daha olası.
sürdüren Doç. Dr. Gündoğdu’nun araştırma faktörler yardımıyla taşınabiliyor. Hafif Plastikler, mono veya oligomerik yapı
konularının başında deniz biyolojisi ve Ayrıca, mikroplastikler direkt olarak olmaları taşınmalarını kolaylaştırmakta, taşlarının farklı tekniklerle ve kimyasal
denizlerde plastik kirliliği geliyor. Doç. Dr. da üretilebilmekte (biricil MP). Her iki yoğunluklarına bağlı olarak da deniz reaksiyonlarla düzenlenerek polimer
Gündoğdu, söyleşide ülkemizdeki en kirli tür mikroplastikler de sucul ve karasal diplerine kadar ulaşabilmelerine neden zincirler haline gelmesiyle oluşturulan
olarak nitelenebilecek kıyıların ve suların ortamları önemli ölçüde kirletmektedir. olmaktadır. İşte hiç insan aktivitesi malzemelerdir. Günümüzde, piyasada
doğu Akdeniz bölgesi olduğunu söyledi. İkincil MP’ler daha büyük plastiklerin olmayan kutuplar ve Himalayaların yüksek gördüğümüz farklı özelliklere sahip pek
Doç. Dr. Gündoğdu; Türkiye’deki koruma parçalanmasıyla oluşur. Bunun yanında geri tepelerinde ya da Pirenelerde bile MP’lerle çok plastiğin üretilmesinde farklı dolgu
alanlarının ise çoğunlukla sadece kâğıt dönüşüm esnasında da yetersiz ve etkisiz bu yüzden karşılaşmaktayız. Ayrıca deniz maddeleri, alev geciktiriciler, antioksidanlar,
üzerinde korunduğunu vurgulayarak, bu tesis yönetiminden kaynaklı olarak önemli akıntıları dikey karışımları da bu MP’leri plastikleştiriciler ve renklendiriciler de dahil
alanlarda bile kirliliğin yoğun olduğunu oranda mikroplastik oluşarak sucul ve dünyanın en derin noktalarına kadar olmak üzere çok çeşitli katkı maddeleri
belirtti. karasal ortama karışmakta. Ayrıca tekstil taşıyabiliyor. kullanılıyor. Her ne kadar yaygın olarak
kaynaklı ciddi bir mikroplastik salımı da kullanılan polietilen (PE) ve polipropilen
Öncelikle mikroplastik nedir? özellikle çamaşır yıkama faaliyetlerinden Halk sağlığı ve deniz canlıları açısından (PP) gibi plastikler parçacık halinde
Küresel plastik üretimi yıllık 350 milyon dolayı direkt olarak doğaya karışabiliyor. mikroplastiklerin zararları neler? genellikle biyolojik olarak ilgisiz (inert) olsa
tonu aşmakta ve her yıl yüzde 4 oranında Birincil mikroplastikler ise daha çok kişisel Canlıların MP’e maruz kalma durumlarında da bunların son kullanıcıya ulaşıncaya
artacağı tahmin edilmektedir. Plastik bakım ve temizlik ürünlerine katılmak ortaya çıkan etkiler iki grup altında kadar geçen sürede kullanılan bazı
üretimindeki bu artış ile birlikte plastiklerin üzere doğrudan üretilen MP’ler. Ayrıca toplanabilir. Bunlardan birincisi fiziksel, monomerlerin ve oligomerlerin, kullanım
çevreye olan olumsuz etkisi de aynı günlük kullanımdaki plastiklerin yapımında diğeri ise kimyasal etki. Fiziksel etki, sırasında sızma yapabildiği ve daha sonra
oranda büyümekte. Bu durum tatlı su kullanılan ham plastik peletler de birincil yutulan MP’iğin boyutuyla ilişkili olarak da bunları yutmak zorunda kalan canlılara
ve deniz habitatları dâhil olmak üzere, MP’lerdir ve onlar da yine plastik üretim değişebilirken kimyasal etki boyuttan çok bulaşabildiği tespit edildi.
çeşitli ortamlarda plastik çöp birikimine tesislerinden doğaya karışıyor. partikülün içeriğindeki eklenti maddelerinin
neden oluyor. Biriken bu çöpler nehirler, salınması ya da ayrılması sonucu meydana Bunun yanında ortamdaki diğer kirleticileri
tarımsal sulama, atık su arıtma tesislerinin Mariana Çukuru’ndan kutuplara gelebiliyor. Fiziksel etkilerin başında, de bünyelerine adeta mıknatıs gibi ekme
(WWTP) deşarj suları, yoğun yağmurlar, kadar her yerde karşımıza çıkan bu sindirim sisteminin görece daha büyük potansiyeli olan MP’ler Truva Atı etkisiyle
seller ve rüzgâr gibi yollarla denizlere mikroplastikler en uç noktalara bile partiküllerden kaynaklı olarak tıkanması bu kirleticileri ona maruz kalan canlılara
kadar taşınıyor. Çeşitli yollarla üretildikleri nasıl ulaşıyor? geliyor. Bunun yanında 130 µm’ye taşıyabiliyor. İşte bu kirleticiler ve plastik