Page 30 - LabMedya - 64

30 BİLİM w w w .labm edy a. c om

DNA’sının Yüzde 60’ı
İnsan İle Benzer Sinek,
Bilim İnsanlarına 6 kez
Nobel Kazandırdı.

DNA’SININ YÜZDE 60’I İNSAN

İLE BENZER SİNEĞE 6. NOBEL

Sirke sineği olarak bilinen Drosophila yüzyılın başlarında başladı. Morgan, – Hızlı yaşayıp hızlı ölürler – Küçük olmalarına karşın sirke
melanogaster DNA’sının yüzde 60’ı sirke sineklerinden yararlanarak genlerin Sirke sineğinin ömrü çok kısadır. Üretken sineklerinde çok sayıda gen bulunur
insanlarınki ile ortak özellikler taşıyor. Bu kromozomların üzerinde nasıl dizildiğini bir çift sinek, sıcaklığın 25°C ve üzerinde İnsanlar 24.000 gene sahip; oysa birkaç
nedenle kanser, diyabet, otizm ve diğer pek keşfetti. Ve bazı genlerin birbiri ile bağlantılı olması koşulu ile 10- 12 gün içinde aynı mm uzunluğundaki bu sinekte 14.000 gen
çok hastalığın tedavisinin geliştirilmesinde olduğunu; başka bir deyişle kalıtımla genetiği paylaşan yüzlerce yavru çıkartır. bulunur.
ideal bir laboratuvar hayvanı olarak yüz geçtiğini keşfetti. Morgan bu süreç içinde Ve ölür.
yıldır bilim insanlarına yardımcı oluyor. günümüzün en gözde bilim dallarından biri – Sineklerden öğreneceğimiz daha çok
olan genetiğin temellerini oluşturdu. – Tıbbi ilerlemelerin büyük bir kısmını şey var
Genetik bilimi bugünkü seviyesine Bu tarihten sonra genetik bilimi büyük sirke sineklerine borçluyuz Bilim insanları sirke sineğinin gen haritasını
gelebilmesini sirke sineğine borçlu. Öyle ki ölçüde sirke sineği deneylerine dayanarak Ömürleri görece olarak çok kısa olduğu 2000 yılında çıkarttılar. İnsan Genom Projesi
bugüne dek tam 10 bilim insanı bu sinek gelişti. Bugün bilim insanları insanlarda için sirke sinekleri laboratuvarlar için bu temel bilgilere dayanarak oluşturuldu.
sayesinde 6 kez Nobel ile ödüllendirildi. hastalıklara yol açan genlerin % 75’inin ideal deney hayvanlarıdır. Bilim insanları Son yüzyıl boyunca sirke sinekleri genlerin
Jeffrey Hall, Michael Rosbash ve Michael sirke sineklerinde de bulunduğunu nesiller boyu süren genetik evrimi bunların nasıl çalıştığı ile ilgili çok önemli bilgilere
Young, Nobel Tıp Ödülü’ne layık görüldüler. keşfetmiş bulunuyor. Bu hastalıkların kısa yaşam süreleri içinde kolayca izleme erişimi sağladı. Bu hayvanlar genetik
Herkese Bilim Teknoloji’den Reyhan başında Dawn sendromu, Alzheimer, otizm, şansına kavuşmuş oldular. Karşılaştırma mirasın nesilden nesile nasıl aktarıldığına
Oksay’ın hazırladığı derlemeye göre, diyabet ve kanserin tüm türleri geliyor. yapmak gerekirse bilim insanları sirke ışık tuttular. Ayrıca tek bir hücrenin, yani
sirkadyen ritimlerini kontrol eden moleküler Genetikçi Steve Jones, “Sirke sinekleri sineklerinden 30 yılda öğrendiklerini döllenmiş yumurtanın nasıl olup da tam
mekanizmalar üzerindeki çalışmaları sanki bilim insanlarına yardımcı olmak için farelerden ancak 300 yılda öğrenebilirler. bir canlı organizmaya dönüşebildiğini
büyük ölçüde sirke sinekleri ile yaptıkları tasarlanmış” diyor. Bu yüzden bir yüzyıldır sirke sinekleri anlamamızı sağladılar.
deneylere dayanıyordu. genetik araştırmalarının “süperstar”ı
DRESOPHILA’NIN HAYRANLIK konumundadır. – İnsanlar ve sirke sinekleri genetik
Drosophila araştırmaları bundan önce 10 UYANDIRAN ÖZELLIKLERI açıdan birbirinin aynısı
bilim insanına tam 5 kez daha Nobel Tıp – Bilim insanları genetiğin temel İnsanlarda hastalığa yol açan genlerin %
Ödülü kazandırdı. Sıradan bir meyve sineği olan Drosophila mekanizmalarını sirke sineklerinden 75’i aynı zamanda sirke sineklerinde de
melanogaster çürümekte olan meyvelere öğrendiler bulunuyor. İşte bu nedenle sirke sinekleri
DROSOPHILA’NIN NOBEL dadanan zararlı bir böcek olarak Thomas Hunt Morgan geçen yüzyılın insan hastalığına model oluşturuyor
TUTKUSU NASIL BAŞLADI? düşünülür. Ancak tıp araştırmaları bu başında sirke sineklerini sistematik Sirke sineklerinde insan genlerinin pek
küçücük yaratıklara çok şey borçlu. olarak inceleyen ilk bilim insanıdır. Ayrıca çoğu bulunduğu için bilim insanları sirke
Sirke sineklerinin laboratuvarların Tıbbi araştırmalara bu kadar büyük katkı kromozomal kalıtsallık kuramını ilk kez sineklerini kullanarak insan hastalıklarını
gözde deney hayvanı olması Amerikalı sağlayan sineklerin 15 özelliği şöyle: Morgan oluşturdu. Genetik biliminin temeli simüle edebildi. Örneğin bol miktarda şeker
biyolog Thomas Hunt Morgan ile 20. de böylece atılmış oldu. yiyen sinekler insanlarda görülen tip 2