Page 17 - LABMEDYA 62

w w w .labm edy a. c om DOĞA VE ÇEVRE 17

Biyolog Muhyettin ŞENTÜRK
YANGININ

FAYDALARI (!)

Yangınlar daima olumsuz senaryolarla Kaynaklar: Ve Toprak Özellikleri Üzerine Yaptığı Etkiler. ecological benefits of wildfire by integrating fire
hafızalarımıza kazınmıştır. Oysa yangınların • Callenbach, E. 2008. Ecology-A Pocket Guide İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, and ecosystem simulation models. Ecological
zarardan ibaret olmadıkları bilimsel bir (Ekoloji-Cep Rehberi). Sinek Sekiz Yayınları- 25(1), 71-93. Modelling, 221 (2010) 1162–1172.
gerçektir. Yangınlar yanan alandaki florayı, Sürdürülebilir Yaşam Kitapları. 2. Basım, • Kazancı, D. D. 2014. Akdeniz Bitkilerinin Yangın • Özkazanç, N. K., Ertuğrul, M. 2011. Orman
faunayı ve yangının gerçekleştiği tüm Kaliforniya. (Çeviri: Egemen Özkan, Basım Yeri: Sonrası Çimlenme Özelliklerinin Belirlenmesi. Yangınlarının Fauna Üzerine Etkileri. Bartın
Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
İstanbul, 2011).
ekosistemi etkiler. Bu etki kimi zaman • Çepel, N. 1975. Orman Yangınlarının Mîkroklima • Keane, R. E., Karau, E. 2010. Evaluating the Orman Fakültesi Dergisi, 13 (19),128-135.
olumsuz iken kimi zaman da olumlu • http://bilimya.com/yanginin-faydalari.html
olabilmektedir.
Kontrolsüz, yaz ortasında çıkan büyük
yangınlara bakılarak yangın faktörü hep
bir afet olarak kabul edilmiştir. Diğer
taraftan doğal gençliğin getirilmesinde
bir yardımcı olarak kullanılan kontrollü
ölü örtü yangınları bazı ülkelerde
‘faydalı’ bir silvikültür uygulaması olarak
değerlendirilmiştir.
Burada mevzu bahis olan ‘faydalar’
tamamen doğal olan yangınlar için
geçerlidir. Nitekim insan eliyle gerçekleşen
doğal olmayan (yapay) yangınların hiçbir
olumlu etkisi yoktur. Bununla beraber
doğal sürecinde vuku bulan yangınların
gerçekleştiği ekosistemi ‘güncellemesi’
yönünde müspet katkılarının mevcut
olduğu bilinmektedir.

Organik maddenin, besinlerin büyük
oranının ağaç gövdelerinde veya ot
öbeklerinde birikmesini engellemesi
açısından yangınlar önemlidir. Bu besinler
yandığında karbon ve azot bileşenleri
havaya karışarak yeni bitkilerin oluşmasına
zemin oluşturur. Aynı zamanda yangından
arta kalan küllerdeki yanmış bitki
hücrelerinden gelen fosfor ve kükürt de
toprak yüzeyinde yeni bitkilerin oluşmasına
zemin hazırlar.

Bazı bitkilerin çimlenmesi veya tohumlarını
dökmeleri (örneğin; çam kozalakları)
yangınlara bağlıdır. Daha da ötesi; sıcaklık
şoku ile çimlenme başarısı gösteren
bitkilerin bulunmasının yanı sıra dumanın
da bazı bitkilerin çimlenmesinde olumlu
etki gösterdiği bulunmuş ve kanıtlanmıştır.
Yangınlar, aynı zamanda gerçekleştiği
bölgede bulunan ağaçlardaki böcek
istilasını ve salgın hastalıkları da önler.
Bazı bölgelerde ekolojik simülasyonlar
yardımı ile yangınların getirebileceği
yarar ve zararlar karşılaştırılarak bu
vesile ile bir kısım yangına müdahale
edilmediği ve gerçekleşmesine izin verildiği
bilinmektedir. Hatta yangın bölgesi olmayan
(yeterince doğal yangını bulunmayan)
bölgelerde ekosistemin yararına bir takım
kasıtlı ve hususi yangınların da yapıldığı
bilinmektedir.

Yangınlar, insan hayatı için maddi ve
manevi zarardan başka bir şey ifade
etmese de doğal hayat için durumun böyle
olmadığı açıkça görülebilmektedir.