Page 54 - LabMedya - 61

54 BİLİM www .labmedy a.c om

ÇOK YÖNLÜ BİLİM İNSANLARI

Biyolog Muhyettin ŞENTÜRK

İnsanoğlu yeryüzünde var olduğu ilk günden beri bilginin arayıcısı ve avcısı olmuştur. Çok yönlü bilim insanları multidisipliner (çok dallı) ve interdisipliner (farklı dallar arası)
Günümüze dek insanlar bilgi kaynağı arayışına farklı dallarda devam etmiştir. Bu çalışmalara imza atarak birçok keşifte bulunmuş ve önemli bilimsel çalışmalara imza
bilgi kaynaklarından en güveniliri olan bilim, hiç kuşkusuz bilim insanları sayesinde atarak insanlığa hizmet etmişler ve etmektedirler.
ilerleyebilmekte ve gelişebilmektedir.
Bilim tarihine adını birkaç kez yazdıran çok yönlü bilim insanlarının sayısının günümüze
Bazı bilim insanları bilimsel çalışmaları yalnız kendi dallarında yürütürlerken bazısı nazaran geçmiş yıllarda daha fazla olduğu görülmektedir. Bu da bilim insanlarının genel
kendi alanı dışındaki dallarda (sanat, bilim, kültür vs. dallar) da çalışmalar yürütmüş, olarak çok yönlülük özelliğinin günümüze doğru azaldığını göstermektedir.
yürütmektedirler. Farklı dallarda çalışmalar yapan bilim insanları bu özellikleri ile ‘çok Çok yönlü bazı büyük bilim insanlarına örnekler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
yönlü’ olmaktadırlar.

Çok Yönlü Bilim İnsanı Tarih Mesleği, Yan Dalları Not
Ali Kuşçu (Alaeddin Ebü’l-Kasım 1403-1474? Gök Bilimci, Gözlemevi, Müdürü, Matematikçi, Dil Bilimci, Özbekistanlı
Ali b. Muhammed) Diplomat, Müderris
Andrea Cesalpino 1519-1603 Hekim, Filozof, Botanikçi İtalyan
Anton Çehov 1860-1904 Hekim, Yazar Rus
Arthur Conan Doyle 1859- 1930 Hekim, Yazar İskoç
Arthur Huber-Morath 1901-1990 Ekonomist, Botanikçi, Koleksiyoncu İsviçreli
Asuman Baytop 1920-2015 Botanikçi, Eczacı, Eğitmen, Koleksiyoncu Türk
Aziz Sancar 1946-... Biyokimyager, Moleküler Biyolog, Hekim, Akademisyen Türk
Austen Henry Layard 1827-1894 Arkeolog, Siyasetçi, Diplomat İngiliz
Matematikçi, Gök Bilimci, Filozof, Farmakolog, Biyolog,
Biruni (Ebu Reyhân Muhammed b. Ahmed el-Biruni) 973 - 1061 Özbekistanlı
Jeolog, Sosyolog, Dilbilimci, Tarihçi, Coğrafyacı
Carl Linné (Carl Nilsson Linnaeus, Carl Von Linné, 1707- 1778 Hekim, Kâşif, Doğa Bilimci İsveçli, taksonomi biliminin babası olarak kabul edilir
Carolus Linnaeus)
Charles Robert Darwin*¹ 1809-1882 Doğa Tarihçisi, Botanikçi, Amatör müzisyen İngiliz, The Origin of Species’ (Türlerin Kökeni) adlı kitabın yazarı
Anavarzalı, dünyanın bilinen en eski sistematik tıp, eczacılık ve botanik kitaplarından biri olan
Dioscorides Pedanius M.S. 40-90 Hekim, Botanikçi, Farmakolog
‘De Materia Medica’nın yazarı
El-Cezerî 1153- 1233 Mühendis, Mucit, Sibernetikçi, Fizikçi, Mekatronik Bilimci Arap/Türk/Kürt (Hakkında yazılan kaynaklarda etnik kökeni değişkenlik göstermektedir)
Esad Şerefeddin Köprülü 1866-1942 Hekim (Başhekim), Botanikçi, Eğitmen Türk
Hawaiili, Türkiye’de tıp ve eczacılık öğrencilerine ders veren ilk kadın toplayıcı (koleksiyoncu) ve öğretim
Fanny Andrews Shepard 1856-1920 Hekim, Botanikçi, Eğitmen, Koleksiyoncu
görevlisi
Farabi (Ebû Nasr Muhammed b. Muhammed b. 870-950? Filozof, Gökbilimci, Mantıkçı, Müzisyen Türk
Tarhân b. Uzluğ)
Felix von Luschan 1854-1924 Hekim, Arkeolog, Antropolog, Etnolog Avusturyalı
François Rabelais 1494?-1553 Hekim, Yazar Fransız
George Crabbe 1754- 1832 Cerrah, Şair İngiliz
George Washington Carver*² 1864-1943 Tarım Kimyacısı, Eğitimci, Botanikçi, Mucit Afrikalı
Guillaume Antoine Olivier 1756-1814 Hekim, Entomolog, Doğa Bilimci, Koleksiyoncu Fransız, Anadolu’dan birçok bitki toplamış ve tanılamıştır
Heinrich Schliemann 1822-1890 Arkeolog, Tüccar, İş adamı Alman
Fizikçi, Matematikçi, Parlamento üyesi, Darphane müdürü,
Isaac Newton 1643-1727 İngiliz
Kuramsal Teolog
Hekim, Gök Bilimci, Kimyager, Simyacı, Fizikçi, Şair, Müziko-
İbn-i Sina (Avicenna) 980-1037 Özbekistanlı
log, Jeolog
Jagadish Chandra Bose*³ 1858-1937 Botanikçi, Bitki Fizyoloğu, Fizikçi, Arkeolog Hint
Johann Wolfgang von Goethe*⁴ 1749-1832 Edebiyatçı, Doğa Bilimci Alman
John Cage 1912-1992 Deneysel müzik bestecisi, Mantar uzmanı Amerikalı
John Keats 1795- 1821 Hekim, Şair İngiliz
Joseph Pitton de Tournefort 1656-1708 Hekim, Botanikçi, Koleksiyoncu Fransız, bilimsel cins kavramının babası olarak kabul edilir
Lauder Lindsay 1829- 1880 Hekim, Botanikçi İskoç
Leonardo da Vinci 1452-1519 Ressam, Anatomist, Mühendis, Mucit, Heykeltıraş, Mimar İtalyan
Leonhart Rauwolff 1535-1596 Hekim, Botanikçi, Gezgin Alman
Lewis Carroll (Charles Lutwidge Dodgson) 1832-1898 Matematikçi, Yazar İngiliz, ‘Alice Harikalar Diyarında’ kitabının yazarı
Matematikçi, Tarihçi, Minyatürcü, Ressam, Coğrafyacı,
Matrakçı Nasuh 1480?- 1564 Türk, Matrak adı verilen savaş oyunun mucidi
Mühendis, Hat Sanatçısı,
Mehmed Ali Paşa 1837-1914 Hekim, Botanikçi, Eğitmen, Ziraatçı Türk
Mirim Çelebi 1450?-1525 Gök Bilimci, Matematikçi, Fizikçi, Müderris Türk
Nebahat Yakar 1915-1997 Botanikçi, Ressam, Eğitmen Türk
Kimyager, Kimya Mühendisi, Akademisyen, Matematikçi,
Oktay Sinanoğlu 1935-2015 Türk
Moleküler Biyofizikçi
Oliver Goldsmith 1728- 1774 Hekim, Yazar İrlandalı
Paul Émile Botta 1802-1870 Hekim, Doğa Bilimci, Arkeolog İtalyan
Pierre Belon 1517-1564 Doğa Bilimci, Yazar, Gezgin, Diplomat, Koleksiyoncu Fransız, Türkiye’ye gelerek yerli bitkileri kaydeden ilk batılı bilgin
Pierre de Fermat 1607-1665 Matematikçi, Ceza avukatı Fransız
Pierre Edmond Boissier 1810-1885 Botanikçi, Kâşif, Matematikçi, Koleksiyoncu İsviçreli, Anadolu’dan birçok bitki toplamış ve tanılamıştır
Raoul H. Francé*⁵ 1874- 1943 Mikrobiyolog, Tıpçı, Botanikçi Avusturyalı
Robert Hooke 1635-1703 Biyolog, Filozof, Mimar İngiliz
Rudolf Jakob Camerarius 1665- 1721 Hekim, Botanikçi Alman, çiçekli bitkilerde üreme için polenin gerekliğini kanıtlayan ilk botanikçi
Hekim, Antropolog,
Rudolf Ludwig Karl Virchow 1821-1902 Alman
Etnolog, Arkeolog, Tıp Tarihçisi, Siyasetçi
Salih Efendi 1816-1895 Hekim (Hekimbaşı), Botanikçi, Eğitmen Türk
Matematikçi, Rektör, Bilim Tarihçisi, Mühendis, Mantıkçı,
Salih Zeki 1864-1921 Türk
Eğitmen
Şerafettin Tevfik Tertemiz 1879-1957 Hekim, Botanikçi, Eğitmen Türk
Matematikçi, Gök Bilimci, Mühendis, Mekanik Bilimci, Mü-
Takiyüddin (Takiyüddin bin Maruf-i) 1521-1585 Türk
derris
Tobias Smollet 1721- 1771 Hekim, Yazar İskoç
William Carlos Williams 1883- 1963 Hekim, Şair Amerikalı