Page 54 - LabMedya - 61
P. 54

54               BİLİM                                                                                    www .labmedy a.c om






       ÇOK YÖNLÜ BİLİM İNSANLARI




       Biyolog Muhyettin ŞENTÜRK




       İnsanoğlu yeryüzünde var olduğu ilk günden beri bilginin arayıcısı ve avcısı olmuştur.   Çok yönlü bilim insanları multidisipliner (çok dallı) ve interdisipliner (farklı dallar arası)
       Günümüze dek insanlar bilgi kaynağı arayışına farklı dallarda devam etmiştir. Bu   çalışmalara imza atarak birçok keşifte bulunmuş ve önemli bilimsel çalışmalara imza
       bilgi kaynaklarından en güveniliri olan bilim, hiç kuşkusuz bilim insanları sayesinde   atarak insanlığa hizmet etmişler ve etmektedirler.
       ilerleyebilmekte ve gelişebilmektedir.
                                                                      Bilim tarihine adını birkaç kez yazdıran çok yönlü bilim insanlarının sayısının günümüze
       Bazı bilim insanları bilimsel çalışmaları yalnız kendi dallarında yürütürlerken bazısı   nazaran geçmiş yıllarda daha fazla olduğu görülmektedir. Bu da bilim insanlarının genel
       kendi alanı dışındaki dallarda (sanat, bilim, kültür vs. dallar) da çalışmalar yürütmüş,   olarak çok yönlülük özelliğinin günümüze doğru azaldığını göstermektedir.
       yürütmektedirler. Farklı dallarda çalışmalar yapan bilim insanları bu özellikleri ile ‘çok   Çok yönlü bazı büyük bilim insanlarına örnekler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
       yönlü’ olmaktadırlar.

       Çok Yönlü Bilim İnsanı      Tarih    Mesleği, Yan Dalları             Not
       Ali Kuşçu (Alaeddin Ebü’l-Kasım  1403-1474?  Gök Bilimci, Gözlemevi, Müdürü, Matematikçi, Dil Bilimci,   Özbekistanlı
       Ali b. Muhammed)                     Diplomat, Müderris
       Andrea Cesalpino            1519-1603  Hekim, Filozof, Botanikçi      İtalyan
       Anton Çehov                 1860-1904  Hekim, Yazar                   Rus
       Arthur Conan Doyle          1859- 1930  Hekim, Yazar                  İskoç
       Arthur Huber-Morath         1901-1990  Ekonomist, Botanikçi, Koleksiyoncu  İsviçreli
       Asuman Baytop               1920-2015  Botanikçi, Eczacı, Eğitmen, Koleksiyoncu   Türk
       Aziz Sancar                 1946-...  Biyokimyager, Moleküler Biyolog, Hekim, Akademisyen  Türk
       Austen Henry Layard         1827-1894  Arkeolog, Siyasetçi, Diplomat  İngiliz
                                            Matematikçi, Gök Bilimci, Filozof, Farmakolog, Biyolog,
       Biruni (Ebu Reyhân Muhammed b. Ahmed el-Biruni) 973 - 1061            Özbekistanlı
                                            Jeolog, Sosyolog, Dilbilimci, Tarihçi, Coğrafyacı
       Carl Linné (Carl Nilsson Linnaeus, Carl Von Linné,   1707- 1778  Hekim, Kâşif, Doğa Bilimci  İsveçli, taksonomi biliminin babası olarak kabul edilir
       Carolus Linnaeus)
       Charles Robert Darwin*¹     1809-1882  Doğa Tarihçisi, Botanikçi, Amatör müzisyen  İngiliz, The Origin of Species’ (Türlerin Kökeni) adlı kitabın yazarı
                                                                             Anavarzalı, dünyanın bilinen en eski sistematik tıp, eczacılık ve botanik kitaplarından biri olan
       Dioscorides Pedanius        M.S. 40-90  Hekim, Botanikçi, Farmakolog
                                                                             ‘De Materia Medica’nın yazarı
       El-Cezerî                   1153- 1233  Mühendis, Mucit, Sibernetikçi, Fizikçi,  Mekatronik Bilimci  Arap/Türk/Kürt (Hakkında yazılan kaynaklarda etnik kökeni değişkenlik göstermektedir)
       Esad Şerefeddin Köprülü     1866-1942  Hekim (Başhekim), Botanikçi, Eğitmen  Türk
                                                                             Hawaiili, Türkiye’de tıp ve eczacılık öğrencilerine ders veren ilk kadın toplayıcı (koleksiyoncu) ve öğretim
       Fanny Andrews Shepard       1856-1920  Hekim, Botanikçi, Eğitmen, Koleksiyoncu
                                                                             görevlisi
       Farabi (Ebû Nasr Muhammed b. Muhammed b.   870-950?  Filozof, Gökbilimci, Mantıkçı, Müzisyen  Türk
       Tarhân b. Uzluğ)
       Felix von Luschan           1854-1924  Hekim, Arkeolog, Antropolog, Etnolog  Avusturyalı
       François Rabelais           1494?-1553  Hekim, Yazar                  Fransız
       George Crabbe               1754- 1832  Cerrah, Şair                  İngiliz
       George Washington Carver*²  1864-1943  Tarım Kimyacısı, Eğitimci, Botanikçi, Mucit  Afrikalı
       Guillaume Antoine Olivier   1756-1814  Hekim, Entomolog, Doğa Bilimci, Koleksiyoncu  Fransız, Anadolu’dan birçok bitki toplamış ve tanılamıştır
       Heinrich Schliemann         1822-1890  Arkeolog, Tüccar, İş adamı     Alman
                                            Fizikçi, Matematikçi, Parlamento üyesi, Darphane müdürü,
       Isaac Newton                1643-1727                                 İngiliz
                                            Kuramsal Teolog
                                            Hekim, Gök Bilimci, Kimyager, Simyacı, Fizikçi, Şair, Müziko-
       İbn-i Sina (Avicenna)       980-1037                                  Özbekistanlı
                                            log, Jeolog
       Jagadish Chandra Bose*³     1858-1937  Botanikçi, Bitki Fizyoloğu, Fizikçi, Arkeolog  Hint
       Johann Wolfgang von Goethe*⁴  1749-1832  Edebiyatçı, Doğa Bilimci     Alman
       John Cage                   1912-1992  Deneysel müzik bestecisi, Mantar uzmanı  Amerikalı
       John Keats                  1795- 1821  Hekim, Şair                   İngiliz
       Joseph Pitton de Tournefort  1656-1708  Hekim, Botanikçi, Koleksiyoncu  Fransız, bilimsel cins kavramının babası olarak kabul edilir
       Lauder Lindsay              1829- 1880  Hekim, Botanikçi              İskoç
       Leonardo da Vinci           1452-1519  Ressam, Anatomist, Mühendis, Mucit, Heykeltıraş, Mimar  İtalyan
       Leonhart Rauwolff           1535-1596  Hekim, Botanikçi, Gezgin       Alman
       Lewis Carroll (Charles Lutwidge Dodgson)  1832-1898  Matematikçi, Yazar  İngiliz, ‘Alice Harikalar Diyarında’ kitabının yazarı
                                            Matematikçi, Tarihçi, Minyatürcü, Ressam, Coğrafyacı,
       Matrakçı Nasuh              1480?- 1564                               Türk, Matrak adı verilen savaş oyunun mucidi
                                            Mühendis, Hat Sanatçısı,
       Mehmed Ali Paşa             1837-1914  Hekim, Botanikçi, Eğitmen, Ziraatçı  Türk
       Mirim Çelebi                1450?-1525  Gök Bilimci, Matematikçi, Fizikçi, Müderris  Türk
       Nebahat Yakar               1915-1997  Botanikçi, Ressam, Eğitmen     Türk
                                            Kimyager, Kimya Mühendisi, Akademisyen, Matematikçi,
       Oktay Sinanoğlu             1935-2015                                 Türk
                                            Moleküler Biyofizikçi
       Oliver Goldsmith            1728- 1774  Hekim, Yazar                  İrlandalı
       Paul Émile Botta            1802-1870  Hekim, Doğa Bilimci, Arkeolog  İtalyan
       Pierre Belon                1517-1564  Doğa Bilimci, Yazar, Gezgin, Diplomat, Koleksiyoncu  Fransız, Türkiye’ye gelerek yerli bitkileri kaydeden ilk batılı bilgin
       Pierre de Fermat            1607-1665  Matematikçi, Ceza avukatı      Fransız
       Pierre Edmond Boissier      1810-1885  Botanikçi, Kâşif, Matematikçi, Koleksiyoncu  İsviçreli, Anadolu’dan birçok bitki toplamış ve tanılamıştır
       Raoul H. Francé*⁵           1874- 1943  Mikrobiyolog, Tıpçı, Botanikçi  Avusturyalı
       Robert Hooke                1635-1703  Biyolog, Filozof, Mimar        İngiliz
       Rudolf Jakob Camerarius     1665- 1721  Hekim, Botanikçi              Alman, çiçekli bitkilerde üreme için polenin gerekliğini kanıtlayan ilk botanikçi
                                            Hekim, Antropolog,
       Rudolf Ludwig Karl Virchow  1821-1902                                 Alman
                                            Etnolog, Arkeolog, Tıp Tarihçisi, Siyasetçi
       Salih Efendi                1816-1895  Hekim (Hekimbaşı), Botanikçi, Eğitmen  Türk
                                            Matematikçi, Rektör, Bilim Tarihçisi, Mühendis, Mantıkçı,
       Salih Zeki                  1864-1921                                 Türk
                                            Eğitmen
       Şerafettin Tevfik Tertemiz  1879-1957  Hekim, Botanikçi, Eğitmen      Türk
                                            Matematikçi, Gök Bilimci, Mühendis, Mekanik Bilimci, Mü-
       Takiyüddin (Takiyüddin bin Maruf-i)  1521-1585                        Türk
                                            derris
       Tobias Smollet              1721- 1771  Hekim, Yazar                  İskoç
       William Carlos Williams     1883- 1963  Hekim, Şair                   Amerikalı
   49   50   51   52   53   54   55   56   57   58   59