Page 54 - LabMedya - 58

54 SAĞLIKLI BESLENME www .labmedy a.c om

Diyetisyen Büşra MUTLU
Memorial Bahçelievler Hastanesi
Beslenme ve Diyet Bölümü
TATLI KRİZİNE

SON VERİN!

Uzman Diyetisyen Banu YILMAZ

GLÜTEN GERÇEKTEN Bazen mutluluktan ya da üzüntüden, • Alışkanlıklar: Çocuklukta ailelerin
bazen dikkati çeken bir reklamla, kimi
ödüllendirmek için verdikleri çikolata
ZARARLI MI? zaman da kendiliğinden gelen tatlı isteği ileride her mutlu ve başarılı dönemlerde
kriz haline dönüşebiliyor. Bu isteğin sık sık
kişilerin karşısına ödül algısı olarak
yaşanması ise kilo alımını kolaylaştırıyor ve
çıkabilmektedir. Belki bir parça bitter
genel sağlığı olumsuz etkiliyor. Ancak pek çikolata sorun yapmazken, bunu
HER DÖNEM BELİRLİ DİYET TARZLARI MODA çok kişinin doğru yönetemediği tatlı krizini “Kendime tatlı ısmarlayacağım” diyerek
abartma tatlı krizlerini tetikleyebilir.
çikolata kavanozunun sonunu getirmeden
OLMAKTA VE POPÜLARİTE YAKALAYAN DİYET ya da evdeki tüm tatlıları bitirmeden aşmak
TARZI BİRÇOK İNSAN İÇİN UYGULANABİLİR o kadar da zor değil. Normalde kuru meyve ve taze meyveler
OLARAK GÖRÜLMEKTEDİR. PEKİ HER YENİ Tatlı olarak adlandırılan gıdalar pek çok tatlı isteğini kırabilmektedir. Ancak bazen
bunlar yeterli gelmemektedir. Yapılan
TREND HERKES İÇİN UYGUN MUDUR? kişinin vazgeçilmezleri arasında üst araştırmalarda şekersiz sakız çiğnemenin
sıralarda yer almaktadır. Tatlı sevgisinin tatlı isteğini azalttığı ortaya çıkmakla birlikte
Son dönemlerin en büyük trendi glütensiz zarar verdiğini göstermiştir. Glüten, daha fazla kadınlarda görüldüğü tatlı isteğinde odak değiştirmeye çalışmak
beslenmedir. Yıllardır sofralarımızda olan bakterilerin bağırsak çeperine tutunmasını bilinmektedir. Tatlı yenildiğinde seratonin işe yarayabilmektedir. Sindirim sistemi
glüten içeren besinler, beslenme planından engellemekte ve bu yüzden bu yararlı ve endorfin salgılanmaktadır. Bu nedenle güçlendirilebilirse de tatlı isteği sağlıklı
çıkarılıyor. Peki, nedir bu glüten? bakterilerin ölmesine ya da işlevlerini de en küçük bir mutsuzluk anında bile yiyeceklerle ortadan kalkabilmektedir.
kaybetmesine yol açmaktadır. tatlıya yönelim artmaktadır. Tatlının ihtiyaç Tatlı krizlerini sonlandıracak öneriler şöyle
Glüten; buğday içerisinde yer alan ve duyulan değil, sadece tüketilmek istenen sıralanmaktadır:
un öz değerlerini en fazla içeren protein “Glüten içermeyen ürünleri tüketmek bir gıda olduğu unutulmamalıdır. Tatlı • Az ama sık yemek: Ana öğünlerdeki
grubudur. Hamur işlerinde kabarmayı fayda sağlar mı?” diye sorarsanız; karbonhidrat ve yağ oranı yüksek besin yemek miktarını kısıp, ara öğünler
sağlayan bir proteindir. Hamur yoğurularak cevabım maalesef “hayır!” olacaktır. öğelerinden oluşur. Günlük ihtiyaçtan oluşturularak tatlı isteği azaltılabilir.
glüten proteini ortaya çıkar ve hamur Çünkü piyasadaki bu ürünler Çölyak fazla tüketildiğinde obezite, diyabet ve Böylece kan şekeri dengede olur,
elastik hale gelir. Açığa çıkan glüten hastaları için üretilmişlerdir ve pirinç hipertansiyon gibi kronik rahatsızlıklara hipoglisemi atakları yaşanmaz.
hem hamura elastikiyet kazandırır hem unu, mısır unu, patates nişastası vs. yol açabilir ve zamanla hayatınızın konforu • 150 kalori limiti: Günlük 150 kaloriyi
de mayalardan üretilen karbondioksitin içermektedirler. Bu da Çölyak olmayan etkilenir, performansınız düşer. aşmayacak bir tatlı tüketiminin vücuda
dışarı çıkmasını engelleyerek hamurun ama kilo vermek isteyenler için tamamen zararlı olmayacağı bilinmektedir. Ayrıca
kabarmasını sağlamaktadır. Yani yediğiniz yanlış bir seçimdir. Çünkü hızlı kilo almaya Bazı araştırmalarda tatlı krizlerine neden yine de tatlı yenmek isteniyorsa sütlü
o pufidik pufidik ekmeklerin, poğaçaların ve kan şekerinde dengesizliklere neden olan birçok etmenden bahsedilmektedir. veya meyveli tatlılar hem kalori alımını
Tatlı krizine yol açan nedenler şöyle
azaltır, hem tatlı isteğini bastırır hem de
mimarı glütendir. olmaktadır.
sıralanabilir: kilo alımını engeller.
• Hipoglisemi: Hipoglisemi, kan şekerinin • Karışım tatlılar: Bir çikolatayı tek başına
Aslında glütenin bu kadar popüler Eğer Çölyak hastalığınız yoksa glüteni hızlı düşmesidir. Ara öğün yapılmadan, yemektense çikolata sosuna batırılan bir
olmasının bir nedeni de, glütenin hamur tamamen kesmek yerine, glüten içeren uzun süreli açlık durumlarında tatlı krizi muz veya bir çilek tatlı isteğini azaltır.
işlerinden farklı olan diğer besinlerle besinlerde kısıtlama yapmanız size yarar kaçınılmazdır. Hipoglisemi varsa 3 saatte Ya da fındıklı, bademli drajelerden az
sofralarımıza geliyor olmasından sağlayacaktır. Örneğin, beyaz unlu hamur bir hafif öğünler yapılmalıdır. miktarda tüketmek tatlı isteğini keser.
kaynaklanmaktadır. Bunlara birkaç örnek işlerini yemeyi bırakmak bile hem kilo • Polikistik over sendromu: Bu • Kurtarıcı meyve: Taze ve kuru meyveler
vermek gerekirse; glüten yapıştırıcı vermeyi kolaylaştıracak hem de şişkinlik, problemi yaşayan kadınların çoğunda tatlı ihtiyacını karşılayabilir. Yanına
ve nem tutucu özelliğinden dolayı gaz gibi şikâyetleri yok edecektir. “Ben gizli şeker de bulunmaktadır. Kadın eklenecek kalsiyum kaynakları tokluk
biralarda, dondurmalarda ve ketçapta kesinlikle glüten yemek istemiyorum” doğum uzmanlarının tedavisi ve uzman hissini artırarak yardımcı olur.
kullanılmaktadır. Ayrıca kuruyemişlerde diyorsanız da; o zaman glütensiz ürünlerin yardımıyla Polikistik Over Sendromu • Yeni odaklar: Tatlı yeme fikri
ve diğer çerezlerde de aroma arttırıcı içeriğine mutlaka bakın. Karabuğday, olanlar tatlı krizlerinin önüne geçebilir. akıllara düştüğünde ilk 10 dakikada
olarak kullanılmaktadır. Hal böyle olunca keçiboynuzu unu, kinoa unu, nohut unu, • Vitamin, mineral eksikliği: Demir, yapılabilecek bir aktivite tatlıdan
vücudumuza aldığımız glüten miktarı mercimek unu, badem unu, hindistancevizi krom, magnezyum eksikliklerinde uzaklaştırabilir. O sırada evi toparlamak,
giderek artış göstermiş ve hazımsızlık, unu ve bunların karışımlarını içeren kişilerin daha fazla tatlı krizi yaşadıkları ofiste kalkıp yürümek, yakın arkadaşları
gaz, sindirim güçlüğü, karında aşırı şişme gıdaları tercih edin. Patates, nişasta, mısır bilinmektedir. Bu nedenle bir doktor aramak, gazete okumak tatlı fikrini
gibi sorunlar ortaya çıkmaya başlamıştır. nişastası içeren gıdaları tüketmeyin. kontrolüyle vitamin ve mineral unutturabilir.
Az düzeyde glüten miktarı, eğer Çölyak eksiklikleri değerlendirilmelidir. • Basit karbonhidratı es geçin:
hastalığınız yoksa vücutta herhangi bir Glüten içerikli gıdalar aynı zamanda • Adet öncesi sendromu: Kadınların Hamur işi, pastane ürünleri gibi basit
probleme neden olmaz. B grubu vitamin içerirler. Eğer glüteni birçoğu normalde tatlı isteği duymazken karbonhidratlar tatlıya eğilimi artırır.
kesecekseniz B grubu vitaminleri ek regli öncesi yoğun bir şekilde tatlı Bunun yerine bulgur, kepekli ekmek, tam
Çölyak hastalığı; ince bağırsağın takviye olarak beslenmenize ilave etmeyi tüketme ihtiyacı duyarlar. Bunun sebebi buğday ürünleri, kurubaklagiller proteinle
glütene karşı ömür boyu süren ve unutmayın. Ekşi mayalı ekmeklerin hem östrojen hormonunun bu dönemde tüketilirse tokluk hissi artar, tatlı isteği
kronikleşen alerjisi, hassasiyeti anlamına glüteni az hem de B vitaminleri yüksektir. azalmasıdır. Diyetisyen ile uygulanacak azalır.
gelmektedir. Bu hastalar glüteni beslenme Glütensiz besinler; stratejilerle bu süreci atlatmak • Destek şart: Stres, üzüntü gibi duygusal
düzenlerinden tamamen mutlaka • Et, tavuk, balık, yumurta, yoğurt, kefir, mümkündür. durum değişiklikleri tatlı krizine neden
çıkarmalılar. Peki, Çölyak hastalığınız ayran, cacık • Duygusal durumlar: Depresyon olursa bir psikologdan destek almak
yoksa glütensiz beslenmek zorunda • Kinoa, karabuğday gibi tohumlar ve sürecinde tatlı isteği artabilir. düşünülebilir. Hiçbir besinin ya da tatlının
mısınız? unları Araştırmalarda evlilikte mutsuz olan hayattaki hiçbir sorunu çözmeyeceği
unutulmamalıdır.
kadınların, diğer kadınlara göre daha
• Nohut, mercimek, maş fasulyesi gibi
Aslında bu sorunun cevabı tükettiğiniz kurubaklagiller ve unları fazla tatlı ihtiyacı olduğu gözlemlenmiştir. • Önce gözünüz doymalı: Görsel algının,
Depresyon için mutlaka bir terapistten
tat duygusunu geliştirdiği bilinmektedir.
miktara bağlı. Bahsettiğim gibi az miktarda • Badem, fındık, ceviz, kabak çekirdeği, yardım alınmalıdır. Aynı süreçte bir Bu nedenle evde hazırlanabilecek sağlıklı
tükettiğinizde sorun yok; fakat fazla hindistancevizi ve unları. diyetisyen kontrolünde gitmek olumlu ve güzel görünen tariflerle tatlı isteği
miktarda tükettiğinizde, yapılan çalışmalar sonuçlar verecektir. bastırılabilir.
glütenin ince bağırsak bakteri florasına Mutlu ve sağlıklı günler dilerim.