Page 45 - LabMedya - 58

www .labmedy a.c om GIDA GÜVENLİĞİ 45

Prof. Dr. Aziz EKŞİ
SAMANDAN SOĞANA

GIDA GÜVENCESİ…

Gerçi elimizde beslenme durumuna ilişkin gereğinden fazla gıda tüketmesinden de sığırdan domuz ve
araştırmaya dayalı bir veri yok. Sağlık kaynaklanıyor. Bir yönü ile gıda israfına yol kanatlıya kaydırılması
Bakanlığı tarafından yapıldığı bilinen açarken bir yönü ile de toplum sağlığını öneriliyor. Amaç
beslenme araştırmasının sonuçları da tehdit ediyor. Çünkü diyabet, yüksek birim kalori ve birim
nedense açıklanmıyor! Fakat 2012’de ineği tansiyon, kalp ve kanser gibi yaygın protein başına taze
“samana muhtaç” eden Türkiye’nin 2019 hastalıklara yakalanma riskini artırıyor. su tüketimi ile sera
yılında da yiğidin “soğana muhtaç” olduğu Dolayısı ile obezitenin azaltılması hem gıda gazı salınımının
noktaya geldiği biliniyor. tasarrufu hem de insan sağlığı açısından azaltmasıdır. Bu
önemlidir. öneri; global
2004’ten 2018’e kişi başına soğan üretimi ısınmanın
yüzde 8, patlıcan üretimi yüzde 10, patates Obezite kuşkusuz global bir sorundur. azaltılması, iklim
üretimi ise yüzde 17 azalıyor. Başlıca kalori Fakat açlık sorunundan daha önemli değişikliğinin
kaynağı olan buğdayın kişi başına üretimi değildir. İki olgu arasındaki farkın gözden önlenmesi
ise 2002 yılında 294 kg iken 2018 yılında kaçmaması gerekiyor. Obez insanların daha ve tarımın
244 kg’a düşüyor. Süt ve et tüketimi yeterli az tüketmesi bir bakıma kendi elindedir. sürdürülebilirliği
düzeyde değil. 2018’de içme sütü tüketimi Fakat aç insanların daha fazla tüketmesi açısından kuşkusuz
AB’nde 64 litre iken Türkiye’de ise 34 litre; böyle değildir. Açlığın çözümü için tartışılan önemlidir. Fakat
et tüketimi ise AB’nde 77 kg ve dünyada alternatiflerin başında öteden beri gıda protein kalitesi ve
43 kg iken Türkiye’de 37 kg dolayındadır. bağışı geliyor. Son yıllarda; gıda israfı, diyet dengeli beslenme
Öte yandan 12,9 milyon insanın açlık sınırı kayması ve şirket tarımı gibi kavramlara açısından olumsuzdur.
altında yaşadığı ve gıda tüketiminin bu dayalı alternatiflerin de eklendiği görülüyor. Ayrıca açlığa ivedi çözüm
ortalama değerlerin oldukça altında olduğu açısından da anlamlı değildir.
biliniyor. Gıda bağışı ya da yardımı yolu ile açlık
sorununun çözülemeyeceği açıktır. Şirket tarımı da gıda üretimini
Dolayısı ile Türkiye’nin gıda güvence Bu yaklaşım kısaca, gıda fazlası olan artırmaya odaklı bir yaklaşımdır. Bu
karnesi “zayıf” ile doludur. Nitekim global ülkelerden gıda açığı olan ülkelere uygulama, tarlalar arasındaki sınırların
gıda güvencesi indeksi (GFSI 2018)’ne göre karşılıksız gıda aktarılmasıdır. Ancak açlık kaldırılmasını ve ekilen toprakların ekolojik
puanı 64,2’dir ve 113 ülke arasında 48’inci çeken insan sayısı dünya nüfusunun
sıradadır. yaklaşık yüzde 11’i iken toplanan bağış ortamdan soyutlanmasını (land sparing)
dünya gıda üretiminin yüzde 0,3’ü gerektiriyor. Ayrıca yoğun girdi kullanımına
Dünyaya gelince, değişen bir şey yok. Açlık dolayındadır. Hiçbir ülke gıda fazlasını dayanıyor. Bu yolla tarımsal üretimin
sınırı altındaki insan sayısında anlamlı bir başka bir ülke ile gönüllü olarak paylaşmak artacağı açıktır. Fakat açlığa çözüm
azalma sağlanamıyor. 1990-92 döneminde istemiyor. olmayacağı bellidir. Türkiye
843 milyon olan bu sayı 2018 yılında 822 ise gıda
milyon ve dünya nüfusunun yüzde 10,8’idir. Gıda israfı ve azaltılması kuşkusuz çok Bu uygulama, ekolojik dengenin korunması egemenliğinden
Gıda güvencesiz insan sayısı ise 2018 önemlidir. Fakat bunun açlık sorunu ve tarımın sürdürülebilirliği açısından giderek
yılında 2,013 milyardır ve dünya nüfusunun için çözüm olacağı tartışmalıdır. World da olumsuzdur. Tarımsal üretimin uzaklaşan bir
yüzde 26,4’üdür. Gıda güvencesinden Resources Institute-WRI (2019) raporuna sürdürülebilirliği için tarım toprağı ile ülkedir. Girdi
yoksu bu insanların yüzde 51,4’ü Asya’da, göre global düzeyde gıda kayıp oranı yüzde doğal ortamın içiçeliğinin (land sharing) fiyatları ile gıda
yüzde 33,6’sı Afrika’da ve yüzde 9,3’ü Latin 26’dır. Başka bir deyişle üretilen gıdanın bozulmaması ve aile çiftçiliğinin tarımsal fiyatları arasındaki
Amerika’da, yüzde 4,4’ü ise Kuzey Amerika ancak yüzde 74’ü tüketilebilmektedir. üretimdeki ağırlığının korunması gerekiyor. makas daraldıkça
ve Avrupa’da yaşıyor. Kayıpların yüzde 8’i üretim, yüzde 6’sı Görülüyor ki gıda güvencesinin sağlanması çiftçiler tarımsal
hazırlama ve depolama, yüzde 1’i işleme, için tartışılan alternatiflerin çoğu gıda üretimden kopuyor.
Oysa dünyada gıda üretimi nüfustan yüzde 3’ü dağıtım ve market, yüzde 8’i ise üretiminin artırılmasına odaklanıyor. Kişi başına gıda üretimi
daha hızlı artıyor. Örneğin son 50 yılda tüketim aşamasında ortaya çıkmaktadır. Oysa tek başına gıda üretim artışı, açlık azalırken gıda bağımlılığı
dünya nüfusu 2 kat artarken gıda üretimi Gelişen ülkelerde üretim, gelişmiş ülkelerde sorununu çözmek yerine obezite gibi başka artıyor. Bunun nedeni, tarımda
3 kat artmıştır. Bunun gibi, 1961-2013 ise tüketim aşamasındaki kayıp oranı sorunlara yol açıyor. Bu nedenle üretimin koruyucu politikalardan
döneminde kişi başına düşen günlük enerji daha fazladır. Kayıpların azaltılması ile öncelikle gıda açığı olan bölgelerde vazgeçilmesi ve tarımın piyasa koşullarına
miktarı 2.200 kcal’den 2.884 kcal’ye gıda varlığının artacağı açıktır. Fakat gıda artırılması ve insan hakkı kapsamında
yükselmiştir. Dolayısı ile açlığın nedeni gıda kaybının sıfırlanması söz konusu değildir. paylaşılması gerekiyor. İşte bu noktada terkedilmesidir.
yetersizliği değil paylaşım dengesizliğidir. Bu nedenle sağlanan tasarruf kısıtlı “gıda adaleti” ve “gıda egemenliği”
kalacaktır. Ayrıca sağlanan tasarrufun açlık kavramları gündeme geliyor. Kısaca Yapılması gereken bunun tam tersidir.
Paylaşım dengesizliğinin başka bir kanıtı çeken insanlara ulaşacağı kuşkuludur. yeterli gıda tüketiminin bir “insan hakkı” Tarımsal üretimin yerel kaynak öncelikli
da obezite artışıdır. 2017 yılında dünyadaki olarak algılanması ve her topluluğun bir yaklaşımla artırılması ve bunun için de
obez insan sayısının 600 milyon ve aşırı Diyet kayması ile kalori ve protein gıda politikasını kendisinin belirlemesi… aile çiftçiliği ve kooperatif örgütlenmeye
kilolu sayısının ise 1,3 milyardır. Bu acı gereksiniminin daha çok bitkisel gıdalardan Bu da öncelikle gıda açığı olan ülkelerin dayalı “köykent” benzeri bir kırsal değişim
gerçek, dünyada yaklaşık 2 milyar insanın karşılanması öngörülüyor. Et tüketiminin dayanışmasını gerektiriyor. modelinin uygulanmasıdır.

Labmarkershop.com Türkiye’nin En Büyük ONLINE Laboratuvar Alışveriş Sitesi