Page 53 - LabMedya - 54

www .labmedy a.c om YAŞAM 53

BU YIL ABD’DE ÇOĞU
PLASTİK OLMAK
ÜZERE MİLYARLARCA
DİŞ FIRÇASI
ATILACAK. BURAYA
NASIL GELDİK VE
BUNU DEĞİŞTİRMEK
MÜMKÜN MÜ?

DİŞ FIRÇANIZ PLASTİK KRİZİN NASIL BİR

PARÇASI HALİNE GELDİ? Beste TÜRKOĞLU

Diş fırçası tasarımı en eski haline hissettikleri söylenebilir. Arkeologların Mısır beslenmeye ve hijyenin göz ardı edilmesine değişmediğine dikkat çekiyor ve “Aslında,
göre çok az değişmiştir. En büyük fark Mezarlarında buldukları diş çubuklarına bağladılar. Bu durum tek ağız sağlığını diş fırçasının tasarımının yıllar boyunca
malzemelerdedir. Diş fırçaları artık göre, bu kabarık uçlu temizleyiciler ile değil; tüm vücut hatta halk sağlığının bu kadar aynı kalması gerçekten ilginç”
en azından bir miktar plastik içeren dişlerini temizledikleri sonucu çıkarılmıştır. tehlikede olduğuna işaret ediyordu. Diş diyor. Fakat tasarımcıların aklına takılan bir
maddelerden yapılıyor. Kendi diş 1400’lerin sonlarında hüküm süren Çin uzmanları; diş bakımı sorununu sosyal, soru var: Bu temel nesneyi çok az plastik
fırçalarımıza bakarak bunu anlayabilmek Imparatoru Hongzh’nin bile bir domuzun ahlaki ve hatta yurtsever bir mesele kullanarak veya plastik kullanmadan
mümkün görünüyor. boynundan tıraşlanmış tüylerin, bir kemik olarak belirlemeye başladılar. Sağlıklı yeniden yapabilir miyiz?
veya tahta sapa yerleştirilip diş fırçası dişlerin faydalarını ortaya koyan kamu
Yıllar önce, Hawaii’de yapılan plaj olarak kullanıldığının izleri bulunmuştur. kampanyaları ülkeye yayıldı. Çoğu durumda Çoğu diş fırçası geri dönüştürülemez.
temizliklerinde ortaya çıkan ve doğaya Bu basit tasarımlar asırlar boyunca bu kampanyalar yoksul, göçmen veya Çünkü en çok yapılan kompozit plastiklerin
zarar veren birçok plastiğin olduğu değişmeden varlığını sürdürdü. Ancak başka türlü dışlanmış nüfusları hedef aldı. imkânsız olmasa da, verimli bir şekilde
biliniyordu. Içlerinden en şaşırtıcısı ise yaban domuzu kılları, kemik tutmaları parçalanması zordur. Buna karşılık, bazı
zamanla sayıları artan diş fırçalarıydı. pahalı ve zahmetli bir işti. Bu yüzden PLASTIK YÖNETIMINI ELE ALMAK şirketler ahşap veya yaban domuzu kılları
Günümüzde herhangi bir Hawaii sahil bu malzemeleri sadece zengin insanlar gibi doğal malzemelere geri döndüler.
temizliğinde 100 diş fırçasının ortaya alabilmekteydi. 1920’li yılların başlarına Diş fırçalarına olan talep arttıkça, plastik Bambu tutamakları sorunun bir kısmını
çıkması artık uzmanları şaşırtmıyor. gelindiğinde ise ABD’de her dört kişiden denilen heyecan verici yeni malzemelerin çözebilir, ancak piyasadaki bambu fırçaların
Sebebi ise basit; 1930’lu yıllardan itibaren birinin diş fırçası vardı. geliştirilmesine yardımcı olarak üretim hız çoğunda hala naylon kıllar vardır. Bu
kullanılan ve üretilen plastik diş fırçası kazandı. 1900’lerin başlarında kimyagerler; nedenle en azından fırçanın bir kısmının
sayısının zamanla istikrarlı bir şekilde artış SAVAŞ HER ŞEYI DEĞIŞTIRIR defne ağacından türetilmiş kokulu, yağlı atılmasının doğada bulunan plastik
göstermesi. bir madde olan nitroselüloz ve kafur sayısında bir azalmaya yardımcı olacağını
Toplum içine zamanla bu konseptin karışımından elde edilen güçlü, parlak gösteriyor.
Yüzyıllar boyunca, temel diş fırçası girmesine neden olan etkenlerden ve kalıplanabilir bir malzeme keşfettiler.
doğal malzemelerden yapıldı. Ancak 20. bir tanesi de savaş oldu. 1800’lerin “Selüloit” olarak adlandırılan malzemenin Bazı şirketler ise aslen bir asır önce
yüzyılın başlarında, plastik inovasyonun ortalarında Amerikan Iç Savaşı sırasında, diş fırçası kulpları için mükemmel, pratik, tanıtılan bir tasarıma geri döndü:
ilk günlerinde, üreticiler naylon ve diğer silahlar ağır kâğıtların içine sarılmış toz hayali ve ucuz şekillerde yapılabilir olduğu Çıkarılabilir başlıklı diş fırçaları. Goodwell,
plastikleri diş fırçasının tasarımına ve kurşunlarla doldurulmuştu. Askerlerin görüldü. Portland, Oregon’da, fırçaların yıllarca
yerleştirmeye başladılar ve bu şekilde bükülmeleri dişleriyle açmaları gerekiyordu. saklayacağını umduğu metal kulplar
devam ettiler. Bu yüzden doğada sayıları Ancak birçok potansiyel dövüşçü, kâğıdı 1938’de bir Japon ulusal laboratuvarı, üretiyor. Şirketin kurucularından biri olan
hızla artmakta olan plastikler, 1930’lardan koparmak için altı iyi birbirine bağlanmış ordusu için daha dayanıklı paraşütler Patrick Triato, kıllar aşındığında kafasının
bu yana üretilmekte olan her diş fırçasının altı dişe bile sahip değildi. Bu açıkça yapmak için kullanılan ipeğin yerini çıkarılıp yeni bir tanesinin içeri takılarak
birer ürünü haline geldi. görülen bir problemdi. alacağını umduğu ince, ipeksi bir maddeyle toplam atık miktarını normal fırçanın yüzde
karşılaştı. Neredeyse aynı anda, ABD 30’undan azına düşüreceğini söylüyor.
Günümüzde bu önemli sorunun üstesinden Birlik ordusuna hizmet veren az sayıda diş merkezli DuPont kimya şirketi kendi
gelmek için çoğu tasarımcı diş fırçasının hekimi, çevrelerindeki dişlerin durumunda pürüzsüz, ince elyaflı malzemesini piyasaya Görünüşe göre plastik içermeyen fırça
içine daha az plastik koymanın yollarını umutsuzluğa kapıldı. Yapılan uygulamalar sürdü. Artık naylon diş fırçası yapımında seçeneklerini bulmak çok zor. Ancak
arıyor. Bu yolda başarılı olmak için ilk önce ile başarılı bir dişçi ordusu oluşturulup kullanılmaya başlandı. Ipeksi, sağlam, kullanılan malzemenin ve ambalajın
diş fırçasının buraya kadar nasıl bir tarihsel birlikteki askerlere mesaj başarılı bir esnek malzemenin pahalı ve kırılgan toplam miktarını azaltan herhangi bir
süreçten geçtiğini anlamamız gerekiyor. şekilde iletildi. II. Dünya Savaşı ile askerlere domuz kıllarının yerine mükemmel bir seçenek doğru yönde bir adım atıldığının
diş bakımı konusunda aynı talimatlar alternatif olduğu ortaya çıktı. O zamandan işaretidir. Insanları dişlerini temizlemek
TÜM ZAMANLARIN EN IYI BULUŞU verildi. Diş hekimleri taburlara götürüldü beri, diş fırçalarındaki yeni plastik için kullandıkları diş fırçaları hakkında
ve diş fırçaları birliklere verildi. Böylece tipleri saptaki selüloitin yerini aldı ve kıl düşündürmek ise çevreyi korumak adına
Çoğu insanın temiz dişlere sahip olmak savaşçılar eve geldiğinde, diş fırçalama tasarımları daha karmaşık hale geldi. Ancak atılmış daha büyük bir adım.
istediğini söylemek yanlış olmayacaktır. alışkanlıklarını da beraberlerinde getirmiş temel plastik ambalajlı tasarım malzemenin
Çünkü 2003 Lemelson Inovasyon oldular. kendisi kadar dayanıklı olduğunu kanıtladı. Kaynak: National Geographic
Endeksi anketinde; katılımcıların kendi
arabalarından, kişisel eşyalarından ve AMERIKAN VATANDAŞLIĞINA PLASTIK IÇERMEYEN BIR
cep telefonlarından bile vazgeçebildikleri GIDEN DOĞRU YOL GELECEK
ancak diş fırçalarından vazgeçemedikleri
sonucu görülmüştür. Elde edilen bulgulara Zamanla ülke içeresindeki diş hekimleri Ingiltere’den gelen bir tasarım
göre insanların çok uzun zamandır böyle kötü dişlerin sebebinin, yetersiz tarihçisi Charlotte Fiell, temelde işlevin