Page 44 - LabMedya - 41

44 www.labmedya.com

ENERJI IÇECEKLERI

Ginseng: Pek çok çeşidi olmasına karşılık, tarafından sentezlendiğinden tam olarak bir şeker oranıdır. Alınan fazla şeker özellikle
yüzyılardır Asya’da hafızayı ve kuvveti vitamin olarak kabul edilmemektedir. En yayfın gelişme çağındaki gençlerde obeziteye neden
Yük. Kimyager geliştirmek için kullanılmıştır. Araştırmaların bir şekli myo-inositoldur. olabilmektedir.
Hasan ÖZ çoğu Asya veya Kore ginsengi olarak bilinen
‘Panax Giseng’ üzerine yoğunlaşmıştır. Giseng Enerji içeceklerinin teklikeli olup olmayacağı
Ginsenoside aktif maddesinden oluşmaktadır. tartışılırken; son yıllarda özellikle öğrenciler
Özellikle büyük şehirlerde yoğun iş temposu Bu aktif bileşenin anti-inflamatuar, anti-oksidant arasında, enerji içeceklerinin alkolle
ve günlük hayattaki faaliyetlerimiz gereği ve anti kanser etkileri bulunmaktadır . tüketiminin popüler hale gelmiştir. Yapılan
[5]
çok fazla enerjiye ihtiyacımız olabilir. Bu araştırmalarda alkol ve enerji içeceğinin
noktada içecek firmaları ‘enerji içecekleri’ni birlikte tüketimi, alkol sarhoşluğunun
karşımıza alternatif olarak çıkarmaktadır. bazı semptomları ile ilgili bireysel algıları
Enerji içeceklerinin kullanımı 90’lı yıllardan azaltmasına karşın, bazı etkiler üzerine
beri özellikle genç tüketiciler arasında giderek bir değişiklik gözlenmemiştir . Alkol
[10]
artmaktadır. Peki nedir bu enerji içeceklerinin İnositol yağ asitleriyle birlikte, hücre de dehidratasyona neden olmakta, enerji
etkileri? Enerji içecekleri; Türk Gıda Kodeksi membranlarının oluşumu için gerekli içeceği ile alkol bir arada tüketildiğinde bu
yönetmeliği, enerji içecekleri tebliğinde (tebliğ fosfolipidlerin şekillenmesini sağlar. etki ikiye katlanmaktadır. Ayrıca aşırı uyarıcı
no 2006/47) “bileşimindeki yararlanılabilir Ayrıca vücutta hücreler arası iletişimde ve depresan yüklemesiyle beyine karmaşık
karbonhidrat içeriği nedeniyle insan vücuduna Bitki ilaç etkileşimi söz konusu olabilmektedir. rol oynamaktadır. Yoğun olarak beyin, kalp sinyaller gönderilmektedir. Ayrıca kefein
enerji sağlayan ve ürün özelliklerinde limitleri Antidiyabetik ilaçlarla birlikte alındığında, ve gözün lens tabakasında bulunmaktadır alkolün uyku oluşturucu etkisini azaltmakta,
belirlenen fonksiyonel maddeleri, vitamin ve hipoglisemi riski bulunmaktadır. Ayrıca diyare, [9] . Günlük ne kadar tüketilmesi veya aşırı daha fazla alkol tüketimine neden olmaktadır.
mineralleri de içerebilen içecekleri ifade eder” vajinal kanama, şiddetli baş ağrısı, Stevens- tüketiminin zararları üzerine yeterli veri Bu sebeple enerji içecekleri kesinlikle alkolle
[1]
şeklinde tanımlanmaktadır . Johnson sendromu gibi ciddi yan etkileri de mevcut değildir. karıştırılarak tüketilmemelidir. Enerji İçecekleri
olabilmektedir . Bu nedenle diyabet ilacı Tebliğine göre; etiketlerinde ‘Alkol ile
[1]
[4]
Enerji içeceklerinin içeriği: kullananlar ile diğer risk grubundaki kişilerin Karnitin: Karnitin, genellikle karaciğer ve karıştırılarak veya beraber tüketilmemelidir’
Firmalara göre bileşim değişmekle birlikte; ginsengi tek veya enerji içeceği olarak böbreklerde sentezlenen, lizin ve metiyonin ibaresinin yazılması zorunludur. Bu uyarı
enerji içecekleri kafein, gingseng, şeker, tüketiminde dikkatli olmaları gerekmektedir. amino asitlerinden oluşan bir dördüncül dikkate alınmalıdır.
vitamin B, carnitine, ginko biloba, taurin, amonyum katyonudur.
inositol, guarana tohumu, glukoranolakton, Guarana: Güney Amerika kaynaklı ‘Paullinia Uyarılar
creatine içermektedir. En dikkat çekici bileşim cupana’ bitkisinin tohumlarından elde edilen Enerji İçecekleri Tebliğine göre; enerki
[1]
kafeindir. Çoğu enerji içeceği fazla miktarda uyarıcı özelliği olan bir maddedir. Yüksek içecekleri alkol ile karıştırılarak veya beraber
kafein içerir, bu da kısa süreli bir enerji artışına oranda kafein, teobromin, teofilin ve tanin tüketilmemelidir. Çocuklar, 18 yaş altı
neden olmaktadır. Diğer dikkat çekici içerik içermektedir. 1 gram guarana ekstratı yaklaşık kişiler, yaşlılar, diabetikler, yüksek tansiyonu
şekerler de enerji artışına katkıda bulunurlar. 40-80 mg kafein içermektedir. Fakat guarana olanlar, gebe ve emzikli kadınlar, metabolik
Ancak enerji içeceklerinin sağladığı bu kısa içeriğindeki kafein miktarı her zaman, enerji hastalığı olanlar, böbrek yetmezliği olanlar ile
süreli enerji artışları bazı sağlık problemlerine içeceğinin etiketindeki kafein içeriğine kafeine hassas kişiler için tavsiye edilmez.
neden olabilmektedir. dahil edilmemektedir . Böylece içeceğin Yağların oksidasyonunda rol oynayan Enerji içeceği sporcu içeceği değildir, yoğun
[6]
Enerji içecekleri tebliğine göre;enerji içerindeki kafein miktatı normalden daha fazla amino asit türevidir. Diyette yeterli miktarda fiziksel aktivite sırasında veya sonrasında
içeceklerinin karbonhidratlardan sağlanan olmaktadır. bulunmakta ve vücutta sentez edilmektedir. tüketilmemelidir. Günlük 500 ml’den
enerji değeri 100 ml’de 45 kcal’den az Uzun zincirli yağ asitlerinin mitokondriyal fazla enerji içeceği tüketilmesi tavsiye
olmamalıdır. Ayrıca ürünlerin kafein miktarı Taurin: Vücutta protein metabolizması zardan transportu için gerekli bir kofaktördür. edilmemktedir. Tebliğe göre bu uyarıların
150 mg/L’den fazla olmamalıdır. Bu Tebliğ sonucu oluşturulan doğal bir amino asittir. Vücutta doğal olarak sentezlenebildiği için etikete de yazılması yasal bir zorunluluktur.
kapsamında yer alan ürünlerin bileşimin; Methiyonin ve sistinden türetilen sülfür türevi diyetle ek olarak alınmasına gerek yoktur. Tüketicilerin bu uyarılara uyması, kendi
-İnositol 100 mg/L bir aminoasittir. Enerji içecekleri reklamlarında “yağ yakmak” yararlarına olacaktır.
-Glukoronolakton 20 mg/L ve “dayanma gücünü artırmak” için gereklidir
-Taurin 800 mg/L’den fazla iddiaları yer almasına rağmen; apılan bir Sonuç
olmamalıdır. Alkol miktarı hacmen % 0,05 den çalışmada, sporcuların yorucu bir egzersiz Vücudumuzun enerjiye ihtiyacı olduğu bir
fazla olmamalıdır . sırasında kas karnitin depolarında önemli bir gerçek, fakat bu enerji ihtiyacının doğal
[1]
değişiklik olmadığı bulunmuştur . besinlerden sağlanması son derece önemlidir.
[4]
Kafein: Enerji içeceklerindeki kafein reaksiyon Enerji içeceklerinin kısa vadede ve normal
süresini kısaltarak, içeceğin kısa sürede etki Vücuttaki nörolojik fonksiyonları ve nörolojik Yukarıda enerji içeceklerinin içeriğindeki temel dozlarda tüketilmesinin etkisi bulunmamasına
göstermesine katkıda bulunmaktadır. Kafein iletişim mekanizmasını kuvvetlendirir. Ayrıca maddeleri ve etkilerini kısaca açıklamaya rağmen özellikle çocuklarda ve gençlerde
kullanımdan ilk 15 dakika içerisinde etkisini kalp atım ve kas kasılmalarına yardımcı çalıştık. İncelediğimiz bileşiklerin bir çoğu uzun süreli aşırı dozlarda tüketilmesi
hissettirebilmektedir. Merkezi sinir sistemini olmaktadır. Enerji içeceklerinin bileşeni vücuttak doğal olarak sentezlenebilen ve zararlı olabilmektedir. Enerji içecekleri için
direkt olarak etkilediği için, ortalama 7 saat olan ve uyarıcı etkileri olduğu iddia edilen faydaları olan bileşiklerdir. Ancak enerji kutularında yazan uyarılar mutlaka dikkate
boyunca; beynin odaklanmasını en üst düzeye taurinin, yapılan bir çalışmada bu etkisi içeceklerindeki bu bileşikler sentetik maddeler alınmalı, belirgin rahatsızlığı bulunanlar ile
taşıma, hafıza performansını iyileştirme, gösterilememiştir .Enerji içeceklerinde olup, bir arada bulunduklarında farklı etki risk grubunda bulunanların doktorlarına
[7]
fiziksel performansı iyileştirme, kas onarımı kullanılan taurin doğal taurin olmayıp, sentetik mekanizması gösterebilme ihtimalleri danışarak tüketmeleri gerekmektedir. Ayrıca
hızlandırma gibi etkiler gösterebilmektedir. olarak üretilmektedir. Taurinin yüksek doz, bulunmaktadır. Her ne kadar bir arada enerji içecekleri alkol veya diğer depresanlarla
uzun süre kullanımının etkileri hakkında yeterli bulunduklarında sağlığa zararlı olduklarına dair kesinlikle karıştırılmamalıdır. Enerji içecekleri
bilgi bulunmamaktadır . yeterli çalışma olmasa da, enerji içeceklerine sporcu içeceği olmadığından spor sırasında ve
[4]
bu açıdan bakmak gerekmektedir. sonrasında tüketilmemeli, bu amaçla sprocu
Glukoronolakton: Vücutta doğal olarak glikoz içecekleri kullanılmalıdır.
yıkımı sırasında oluşan bir bileşiktir. Ancak Enerji içeceklerindeki büyük yanılgılardan
enerji içecelerinde sentetik glukoronolakton biri spor esnasında veya spordan sonra Kaynaklar
kullanılmaktadır. Bu içeceklerlerde enerji kullanımıdır. Enerji içecekleri sporcu içeceği [1] Türk Gıda Kodeksi yönetmeliği, enerji içecekleri tebliği
arttırmaya katkı sağlaması için ilave değildir. Zaten Enerji İçecekleri Tebliğine (tebliğ no 2006/47), http://www.alomaliye.com/ekim_06/
[1]
edilmektedir. Enerji içeceklerindeki üç bileşen; göre; etiketlerinde ‘Sporcu İçeceği Değildir’ turk_gida.htm
Kafein ve glikozu birlikte içeren enerji kafein, taurin, glukoronolaktan kombinasyonun ibaresinin yazılması zorunludur. Enerji [2] Kennedy, D.O., Scholey, A.B., A glucose-caffeine “energy
içeceklerinin, uzun süreli aktiviteler sonucu sağlığa zararı üzerine yeterli çalışma içeceklerindeki en büyük risk kafein oranıdır. drink” ameliorates subjective and performance deficits during
prolonged cognitive demand, Appetite, 42, 331, 2004.
oluşan yorgunlukta ve bilişsel performansta bulunmamaktadır. Bu oran her ne kadar yasal limitler dahilinde [3] Scholey, A.B., Kennedy, D., Cognitive and physiological
iyileşmeye neden olduğu çalışmalar mevcuttur olsa da; enerji içeceklerini bilinçsizce tüketen effects of on “energy drink”: an evaluation of the whole drink
[2, 3] . Günlük alarak alınması gereken kafein gençler için tekhlike oluşturmaktadır. 1 and of glucose, caffeine and herbal flavouring fractions.
miktarı aşılmadıkça, kafeinin sağlık açısından porsiyon içecekle günlük alınması gereken doz Psychopharmacology, 176, 320, 2004.
[4] Babu, K.M., Church, R., Lewander, W., Energy Drinks: The
zararı bulunmamasına rağmen, bu doz alınabilir. Fakat aşırı miktarda enerji içeceği new eye-opener for adolescents, Clinical Pediatric Emergency
aşıldığında sinirlilik, gerginlik, uykusuzluk, tüketimiyle alınması gerekenden daha fazla Medicine, 9, 35, 2008.
idrara çıkışta artış, aritmi, karın ağrısı, kafein alınabilmektedir. Bunun sonucu ekstra [5] Kiefer D., Pantuso T., Panax Giseng, American Family
kemik yoğunluğunda azalma gibi etkiler sıvı ve elektrolit kaybı meydana gelebilir. Physician, 68(8):1539-42, 2003.
[6] Seifert S.M., Schaechter J.L., Hershorin E.R., Health effects
görülebilmektedir. Ayrıca kafein etkileri Kafeine bağlı dehitratasyon sonucu kalp kası of energy drinks on children, adolescents, and young adults,
bakımından bazı risk gruplarının (gebeler, zorlanır ve aritmi ve hatta ölümler meydana Pediatrics ,127: 511-528, 2011.
çocuklar, tansiyon ve kalp hastalar v.b) gelebilmektedir. 2000 yılında İrlanda’da bir [7] Whirley, B.K., Einat, H., Taurine trials in animal models offer
no support for anxiolytic, antidepressant or stimulant effects,
kafein tüketimi konusunda dikkatli olması Enerji içeceğindeki üç bileşenin (kafein, taurin, basketçi; maç önceside 4 kutu enerji içetikten Israel Journal of Psychiatry Related Sciences, 45 (1), 8, 2008.
gerekmektedir. Enerji içeceklerindeki yüksek glukoronolakton) mental performans üzerine sonra, basket oynarken ölmüştür. Fakat [8] Seidl, R., Peyrl, A., Nicham, R., Hausre, E., A taurine and
kafein ayrıca diüretik etki yaparak; vücuttan olumlu etkisi olduğu belirlenmiştir. Bu etkiler, ölümün enerji içeceğine bağlı olduğuna dair caffeine-containing drink stimulates congnitive performance
aşırı sıvı kaybına neden olmaktadır. Enerji kafeinin purinerjik (adenosinerjik) reseptörler bir bulguya rastlanamamış, aritmiye bağlı and well-being. Amino Acids, 19 (3-4), 635, 2000.
içeceklerindeki kafein miktarı normal sınırlarda ve taurinin reseptör düzenleyici etkisi ile kalp bloğu sonuçu öldüğü açıklanmıştır. [9] Inositol, Finnish Food Safety Authority Evira ( Finlandiya
Gıda Güvenliği Otoritesi Evira),http://www.evira.fi/portal/en/
[8]
olsa da içeriğe eklenen ginseng ve guarana açıklanmıştır . Kafeine duyarlı olan; yüksek tansiyon, kalıp food/information_on_food/food_categories/energy_drinks/
[4]
kafeinin etkisini arttırmaktadır . Ayrıca rahatsızlığı olan vey gebeler gibi kişilerin vitamins_and_other_substances_added_in_energy_drinks/
bilinçsiz enerji içeceği tüketimin alınan kafein İnositol: Vitamin B-8 olarak da adlandırılan enerji içeceklerine dikkatle yaklaşmaşı, inositol
[10] Ferreira, S.E., Mello, M., Pompeia, S., Effects of energy
miktarının günlük alınması gerekenden daha inositol, bir B kompleks vitaminidir. Fakat doktorlarına danışmaları gerekmektedir. drink ingestion on alcohol intoxication. Alcoholism, clinical and
fazla alınmasına sebep olabilmektedir. vücutta bağırsaklarda zararsız bakteriler Enerji içeceklerindeki bir diğer risk de yüksek experimental research, 30 (4), 598, 2006.