Page 40 - LabMedya - 29

40 YORUM SAYI 29

Doç. Dr.
Kadir DEMİRCAN
Mİdye Salgısı

riskinden dolayı, birçok ülkenin balıkçılık ve
denizcilik birimlerinin insan sağlığı konusunda
yaptığı araştırmalara konu oluyor. Karaciğer
Süper Yapıştırıcıdan hastalıkları, diyabet, bağışıklık sistemi
Cerrah Yapıştırıcısına yetmezliği gibi çeşitli rahatsızlıkları olanların
midye tüketimi konusunda dikkatli olması
Yemeyin Yapıştırın öneriliyor.
Teflona, titanyuma ve çeliğe bile yapışabilen
midyedeki yapıştırıcı madde iki kısımdan
oluşuyor: Reçine benzeri protein kısım ve
Süper yapıştırıcının mucidi Kimyager tedavi edilebilmesi. Bu küçük canlıdan ilham karnında içinde yüzdüğü amniyon sıvısını sertleşmeyi hızlandıran kimyasal kısım.
Dr. Coover, II. Dünya Savaşı yıllarında alınarak üretilen ürünler tıpta ve teknolojide çevreleyerek ince ve şeffaf bir kılıf gibi sarar. Yapışkan özelliği olan protein kısım suyla
Kodak firmasında çalışıyordu. hayatımızı kolaylaştırmaya devam ediyor. Bazen istenmeyen durumlar olabilir. Örneğin temas edince katılaşıyor. DOPA içeren
bu zar yırtılırsa, bebeğin içinde yüzdüğü
Midye, doğayı gözlemleyerek ve taklit ederek
Amacı jet uçaklarında ısıya dayanıklı (biyomimetik) üretilen ürünlere ilham kaynağı su azalırsa ne olur? Zar yırtığı denilen kolajen benzeri bu protein, deniz suyundaki
bir yalıtım malzemesi bulmaktı. Dört olan canlılardan sadece biri. Otomobillerde, durumlarda, anne karnındaki bebeği koruyan demir ve kalsiyum iyonları ile bağ yaparak
sertliğin ve esnekliğin iyice artmasını sağlıyor.
yüz altmış patentin sahibi olan Dr. kumaş ve dış cephe boyalarında, mücevher bu zarlar doğum başlamadan önce yırtılır (Kolajen bağ dokularında örneğin deride,
Coover ve arkadaşları 909 madde endüstrisinde gümüş kaplamalarda kullanılan ve amniyon sıvısı dışarı akmaya başlar. Bu kemikte, damarlarda ve tendonlarda bol
üzerinde çalıştı, ama istedikleri yapıştırıcılar hayatımızın her alanına girmiş gebeliğin sonlandırılmasına kadar gidebilen, miktarda bulunan bir protein. Vücudumuzdaki
durumda. Ancak günümüzde kullandığımız
sonucu alamadılar. Ekip yılmadan yapıştırıcıların çeşitli problemleri var. Örneğin istenmeyen bir durumdur. tüm protein miktarının % 30’unu kolajen
Döllenmeyi izleyen ilk sekiz haftaya
usanmadan deney yapmaya devam diş dolguları ve kalça protezleri belli bir süre embriyonik dönem adı verilir. Gelişmekte olan oluşturuyor. Otuza yakın kolajen çeşidi
var.) Uzmanlara göre, bu bağ ancak midye
etti. Denedikleri 910. madde deney sonra düşüyor veya gevşiyor. Kullanılan insana “embriyo” (içeride büyüyen) denir. öldüğünde kopuyor. Deniz suyundaki demir,
cihazlarına zarar verince işin içinde bir yapıştırıcı malzeme bir süre sonra etkisini Sekizinci haftadan hamileliğin sonuna kadarki çinko, bakır ve mangan gibi iyonları bir
tuhaflık olduğunu anladılar. kaybedebiliyor. Özellikle sıvı ortamlarda döneme ise fetal dönem, bu dönemdeki mühendis gibi kullanan midye, ince hesaplar
Madde cihaza yapışıp kalmıştı ve yapıştırıcının etkisi iyice azalıyor veya hiç insana da “fetüs” (doğmamış) denir. Fetal sonucu salgısının sertliğini en üst düzeye
kalmıyor. Ancak midyelerden elde edilen
zarlardan kast edilen bu dönemde bebeği
ayırılamıyordu. Coover, sonraki güçlü yapışkan madde sıvı ortamlarda koruyup sarmalayan zar tabakalarıdır. çıkarıyor. Midye deniz suyunda milyarda bir
bulunan metal iyonlarını kendi bünyesinde
çalışmalarını akrilat denen bu madde da etkili. Dolayısıyla bu doğal maddenin, Uzmanlar fetal zarlarda oluşan deliklerin yoğunlaştırdıktan sonra yapışkan salgının
üzerinde yaptı ve 1951 yılında süper endüstride çok çeşitli kullanım alanları olabilir. ve yırtılmaların sentetik midye yapıştırıcısı sertliğini ayarlamak için kullanıyor. Sonuçta
yapıştırıcıyı keşfetti. Kodak firması, ile tamir edilebileceğini düşünüyor. Bir midyedeki süzgeç ve arıtma sistemi ile metal
bu ürünü Eastman 910 adıyla pazara Örümcek, muz ve midye ilişkisi araştırmaya göre, midyeden ilham alınarak iyonlarının yoğunluğu 10.000 ile 100.000 kat
üretilen DOPA içeren sentetik yapıştırıcılar,
sürdü. 2011 yılının Mart ayında 94 Örümcek usta bir avcıdır. Avlanma sırasında ana rahminde bebeği koruyan zarlarda arasında artıyor.
Evet, artık karar sizin. İsterseniz üstüne biraz
son teknoloji ürünler kullanır. Örümcek
yaşında vefat eden Dr. Coover’a 2010 ağlarındaki ince liflerde midyelerdekine sınanmış ve başarılı sonuçlar alınmış. limon sıkıp yiyin ya da, tabii eğer cerrahsanız,
yılında ABD Başkanı Obama tarafından benzer yapıştırıcı bir madde olduğu Bu araştırmada insan fetal zarlarında 3 yapıştırıcı olarak kullanın.
Teknoloji ve Yenilik Ulusal Madalyası keşfedilmiş. Örümcek, salgıladığı yapışkan milimetrelik delikler açılarak zar yırtıkları taklit Bilim ve Teknik
Kaynaklar
verildi. Coover yenilik ödülünü aldı bir damlacık ile avını yakalar. Ezik ve bereli edilmeye çalışılmış; bu delikler piyasada Haller, C. M., “Mussel-mimetic tissue adhesive for fetal
bulunan tıbbi dolgular, yapıştırıcılar ve midye
membrane repair: a standardized ex vivo
ve ünlendi, ancak en güçlü süper muzlar da midyedeki yapıştırıcı maddeye yapıştırıcısı ile kapatılmış. En iyi sonuç midye evaluation using elastomeric membranes”, Prenatal
benzer bir madde salgılar. Meyvenin
yapıştırıcının üretilmesini sağlayan hasar görmesi sonucu tetiklenen bu yapıştırıcısı ile alınmış. DOPA içeren dolgu Diagnosis,Cilt31, Sayı7, s. 654-60, 2011.
Messersmith, P. B.,“Materials science. Holding on by a hard-
midye onun kadar ün kazanamadı. mekanizmayla, yapıştırıcı özelliği olan salgı maddesi 10-20 saniye içinde katılaşmış. shell thread”, Science, Cilt 328, Sayı 5975, s. 180-181,2010.
Wilker, J. J.,“Marine bioinorganic materials: mussels pumping
maddesi çürümeyi yavaşlatarak dayanıklılığı Cerrah yapıştırıcısı olarak anılan ameliyat iron”, Current Opinion in Chemical Biology,Cilt14, Sayı2, s.
artırırken, mikropların saldırısına karşı da dikiş malzemelerinin yakın gelecekte piyasaya 276-283, 2010.
Yapıştırıcılarla ilgili 1960’lı yıllarda başlayan koruma sistemini harekete geçirir. Meraklı sürülmesi bekleniyor. Cerrahların istediği Bendell, L. I., “Cadmium in shellfish: the British Columbia,
Canada experience--a mini-review”, Toxicology Letter, Cilt198,
araştırmalar, özellikle gemilerin tabanlarına araştırmacılar örümcek ve muz ilişkisinden su geçirmez, zehirli olmayan ve yapışkanlık Sayı1, s. 7-12,2010. Bilic, G., “Injectable candidate sealants for
yapışıp hasar oluşturan kaya midyesine yola çıkarak hayret verici bir buluşa özelliği güçlü olan bir madde. Midye salgısı fetal membrane repair: bonding and toxicity in vitro”,
American Journal of Obstetrics Gynecology, Cilt202,
odaklanıyordu. Denizyıldızları, midyeler, algler, imza attı. Yaptıkları ilginç keşif şuydu: işte bu üç özelliğe de sahip. Sayı1, s.85.e1-85.e9,2010.
solucanlar, deniz yosunları ve denizanası gibi Midyenin, örümceğin ve muzun salgılarında Diş hekimleri de midye çalışmalarını dört Holten-Andersen, N., Harrington, M. J., Waite, J. H.,“pH-induced
metal-ligand cross-links inspired by mussel yield self-healing
canlılar kayalara, deniz tabanlarına, balıkların dihidroksifenilalanin (DOPA) adlı bir protein gözle takip ediyor. Çünkü ağız içi gibi sulu bir polymer networks with near- covalent elastic moduli”,
sırtına ve gemilere tutunabilmek için yapışkan vardı. DOPA (3,4-dihidroksi-L-fenilalanin, ortamda etkili olabilecek ideal bir yapıştırıcı Proceedings National Academy of Science USA, Cilt108, Sayı7,
bir madde salgılar. Canlılar salgıladıkları bu L-DOPA) dopamin öncü maddesidir. Dopamin madde henüz yok, olanlar da istenildiği s. 2651-2655,2011.
The Interstate Shellfish Sanitation Conference (ISSC) http://www.
madde sayesinde gemilerin karinalarına yani ise sinir sistemindeki haberci moleküldür. gibi etkili değil. Dişlerimizin yapısında tıpkı issc.org/consumerinfo/mussels.aspx Miyoshi, T., Hirohata, S.,
sualtında kalan kısımlarına tutunur. Bu durum DOPA amino asiti beyinde dopamine kayalarda olduğu gibi mineraller olduğu Ogawa, H., Doi, M., Obika, M., Yonezawa, T., Sado, Y., Kusachi,
S., Kyo, S., Kondo, S., Shiratori, Y., Hudson, B. G., Ninomiya, Y.,
hem gemilere zarar verir, hem de hızlarını dönüştürülür. Dopamin eksikliğinde, için, kayalara yapışan midyenin salgısından “Tumor-specific expression of the RGD-alpha3 (collagen IV) NC1
azaltarak yakıt israfına sebep olur. Gemilere hastalara kan-beyin bariyerini geçemeyen ilham alınarak yapılan dolguların ve domain suppresses endothelial tube formation and tumor growth
in mice”, FASEB Jornal, Cilt 20, Sayı 11, s. 1904-1906, 2006.
yapışan midyelerin temizlenmesi ve midye dopamin yerine bu bariyeri geçebilen DOPA yapıştırıcı maddelerin bu iş için birebir
yapışmasını önleyici özel boya masrafları verilir. Dopamin eksikliği görülen Parkinson olduğunda hemen hemen herkes hemfikir.
nedeniyle ABD Donanması’nın yılda yaklaşık 6 hastalarında, beyindeki dopamin miktarını Romatizmal hastalıklarda, menisküs ve kas
milyon dolar harcadığı belirtiliyor. artırmak için DOPA kullanılır. Biyoteknoloji bağı yırtıklarında ve zedelenmelerinde, kırık
Midyeler, son yıllarda bilim dünyasında ilgi ile firmaları midyenin kendisini sabitlemek ve çıkık, diz ve kalça protezi çalışmalarında da
takip ediliyor. Çünkü midye salgılarından elde uygun bir yere yapışmak için ürettiği DOPA midye salgısından ilham alınan malzemeler
edilen yapıştırıcılar, Dr.Coover’ın kimyasal içeren protein karışımından ilham alarak, kullanılmaya başlandı.
yapıştırıcısından hem daha güçlü hem de sulu sentetik olarak bu maddeye benzeyen ve sulu
ortamlarda da etkili. Midyenin yapışkan salgısı ortamlarda da yapışabilen yapıştırıcılar üretti. Yiyelim mi, yapıştıralım mı?
tıpta, dişçilikte, gemi ve ilaç endüstrilerinde, Bu başlangıç yeni kapıların ve uygulama Dünyada milyonlarca insanın besin
botanikte, boya kimyası ve nörodejeneratif alanlarının açılmasına yol açtı. kaynağı olan midyeler, son 10 yılda % 900
(sinir sistemi hasarı) hastalıkların tedavisi ile büyüyen endüstri hacmi ile kamuoyunun ve
ilgili çalışmalarda birçok yeni araştırmanın ve Cerrah yapıştırıcısı araştırmacıların ilgi odağında. 1988-1992
büyük projenin başlamasına sebep olmuştur. Kadın doğum hastalıkları uzmanları, midye yılları arasında tüm dünyada 1,3 milyon ton,
Bunlardan belki de en ilginci, anne karnındaki salgısına benzer sentetik yapıştırıcıların 1998’de ise yaklaşık 2 milyon ton midye
bebeği koruyan zarların yırtılması ile oluşan bir an önce piyasaya sürülmesini bekliyor. tüketilmiş. Midye kadmiyum, cıva ve kurşun
hasarların midyeden elde edilen yapıştırıcı ile Amniyon ve koriyon zarları, bebeğin anne gibi ağır metallerin depolanması