Page 40 - LabMedya - 27

40 HABER SAYI 27

Bazı

şarkılar

neden

dilimize

dolanır

Bazı şarkılar bir kez dilimize dolandı mı zor kurtuluruz. Beynimizin
bir bölümünün kontrolümüz dışında olduğunun göstergesidir bu aynı
zamanda. Bazen günlerce, hatta aylarca sürer bu takıntı. Nedenini
bilmeksizin o şarkıyı mırıldanıp dururuz. Psikologlar açısından bu
durumun en ilginç yanı işte beynimizin bu kontrol dışı bölümüdür.
Davetsiz gelir bu şarkılar ve bırakmak istediğimizde de gitmezler.
Beynimizin ses provası yapan kısmında yaşayan parazit gibidirler.

Londra’daki Goldmiths Üniversitesi’nde olarak adlandırılan olgulara dikkat
bu konu üzerine araştırma yapan bir ekip çekilmiştir. Bunlar, belleğimizin görüntü ve
dile dolanan şarkılar listesinde 5000’den sesleri yakalayan bölümleridir ve bir şeye
fazla şarkı tespit etmiş. Bunların çoğu yoğunlaştığımız kısa süre boyunca onları
nakaratlar içeren basit şarkılardır; ama canlı tutmamızı sağlar.
liste başı olup da gündemde çok kalan Köle sistemlerden biri “zihnin gözü”dür
şarkılar değildir dilimize dolananlar ve ve görsel bilgileri toplar; diğeri ise örneğin
herkesinki farklıdır. telefon numaralarını hatırlamamızı
sağlayan “içkulak”tır; ama bu fizyolojik
Müzikte kaybolmak anlamdaki kulak değil, "içimizdeki
Nörolog Oliver Sacks, Musicophilia kulak"tır. Dile dolanan şarkıların etkilediği
adlı kitabında, dile dolanan şarkıların kısım işte burasıdır. Gün içindeki
“beynimizin müziğe karşı aşırı planlarımızı, yapılacak işler listesini veya
hassasiyetini gösterdiğini” ifade ediyor. başıboş düşünceleri tekrarlamak yerine
Müzik tekrar içerir; dilmize dolanan içkulağımız bir şarkının birkaç notasına
şarkılardan kurtulmanın zorluğu da veya sözlerine takılır. Hiç aklımızı meşgul
bundan kaynaklı olabilir. Yani şarkının etmeyen bir yanımız, bizim isteklerimizi
tümünü söylemekten ziyade hafızamıza yerine getirecek yerde bize karşı dönmüş,
takılıp kalan bölümlerini tekrarlayıp istemediğimiz halde bir şarkıyı sürekli
dururuz. Bazıları şarkıyı baştan sona tekrarlar olmuştur.
söylemenin takıntılı tekrarlardan Modern psikolojinin zihnimizle ilgili
kurtulmayı sağladığını söylerken, bazıları vargılarından biri, onun bütünlük halinde
da bunun işe yaramadığını belirtmiştir. olmadığıdır. Yani zihnimizde olup biten
Tekrarlar içermenin yanı sıra müzik, tek şey kendi özümüzle ilgili algımız
düzenli karşımıza çıkan şeyler arasında değildir. Zihnimiz, tümüyle bilmediğimiz ve
her defasında aynı şekilde karşımıza tümüyle kontrolümüz altında olmayan bir
çıkmasıyla da farklılık gösterir. Örneğin iç dünyadır.
çitler de görsel olarak tekrarlar içerir, ama
her karşılaşmamızda farklı bir açıdan Çözüm ne?
ya da farklı ışık ortamlarında görürüz Dilimize dolanan şarkılardan kurtulmanın
onları. Fakat bir şarkı dinlediğimizde en iyi yolu başka bir şeyle ilgilenmektir.
her defasında tıpa tıp aynı şeyi işitiriz. Bilişsel mekanizmamızın bir parçası
Tekrarlar hatırlamayı etkileyen önemli bir olan ve sesleri hatırlama ve tekrarlama
faktördür. Belki de bu yüzden bir müziği işlevi gören içkulağımız, dilimize
tekrar tekrar işitmek hafızamızda derin dolanan şarkının etki alanına girmiştir.
çentikler açar ve dilimize dolanan şarkılar Kontrolümüz altında olmayan bu alana
bu çentiklerde kök salar. istediğimiz kadar “kes sesini” diyelim, işe
Bu şarkılarda ayrıca ilginç bir hava da yaramayacak, belki de durumu daha da
vardır; tekrarlar içeren basit özelliğinin kötüleştirecektir. Yapılacak en iyi şey, onu
yanı sıra onları cazip kılan, akılda kalıcı başka bir işle görevlendirmektir.
özellik katan bir hava. Hafıza sistemimize Bir şarkı ilginç özelliklerinden dolayı
girmelerinin nedeni de bu olabilir. dilimize dolanıyorsa, ondan kurtulmanın
çaresi benzer bir şarkı söylemek olabilir.
Ritmin kölesi olmak Böylece o şarkıyı canlı tutan hafıza
Bir şarkı sürekli dilinize dolanıyorsa, onu ortamının emsalsizliği ortadan kalkacaktır.
dinlemeden de, sadece adının geçmesiyle Bir dahaki sefere siz deneyin, bakalım işe
de dile dolanma durumu tekrarlanabilir. yarayacak mı!
Demek ki bu, geçici bir durum değil, uzun
dönemli hafızayla ilgili bir olgu. Kaynak: TomStafford
İnsan hafızasıyla ilgili araştırmalarda, kısa BBC Future
dönemki hafızamızda “köle sistemleri”