Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Türkiye’de yaklaşık 1,5 milyon çift bebek sahibi olamıyor. Bir bebeği kucaklarına alabilmek için tüm varlıklarını vermeye hazır olan bu çiftler denemeler başarısız olduğunda toplumsal baskının da etkisi ile birbirini yıpratabiliyor, hatta yuvalar yıkılıyor. Özel Gaziosmanpaşa Hastanesi’nden Op. Dr. Hüseyin Mutlu, kısırlık, tedavi süreci ve doğru bilinen yanlışlarla ilgili sorularımızı yanıtladı ve bir umut hikâyesini paylaştı.

Çiftler kısırlıktan ne zaman şüphelenmeli?
Korunmadıkları halde 6 ay içinde hamilelik oluşmadıysa şüphelenilmeli ve bir hekime başvurulmalı. Rutin muayene ve sperm sayımı normalse 1 yıla kadar beklenebilir. Fakat muayenelerde yumurtalık rezervinin azaldığı görülürse veya spermde sorunlar saptandıysa tedaviye başlanmasını öneriyorum.

Kadına bağlı kısırlık sebepleri nelerdir?
Kadınlarda yumurtlama problemleri, hormonal nedenler (prolaktin yüksekliği, tiroit fonksiyon bozuklukları), rahim kanallarındaki tıkanıklıklar, doğuştan rahim bozuklukları, rahim içi yapışıklıkları, polipler, miyomlar ve endometriozis en sık görülen nedenler. Yumurtlama problemleri ve hormonal nedenler ilaçlar ile çözülebilirken diğer nedenlerde cerrahi tedavi gerekebiliyor.

Kısırlık hangi faktörlere bağlı olarak artış gösteriyor?
Kadının yaşı, erkeğin yaşı, kadınların önceden geçirdiği jinekolojik operasyonlar ve endometriozis gibi sorunlar kısırlık artışına neden oluyor. Kimyasallarla temas edilen mesleklerde, sıcaklık artışının olduğu fırın ve döküm işlerinde çalışan erkeklerde, sperm bozuklukları daha sık görülüyor.

Bitkisel vaatlere dikkat!
Son yıllarda bitkisel bazı ürünlerle kısırlık tedavisi yapan ve hekimlikle ilgisi olmayan kişiler gittikçe yaygınlaşıyor. Op. Dr. Hüseyin Mutlu, kısırlık sorunu olan çiftlerin bu konuda uzman hekimler veya merkezler dışındaki kişilere itibar etmemelerini öneriyor.

Hangi meslekteki kadınlar daha fazla risk altında?
Radyasyon, kirli hava, kimyasallar, toz ve yüksek oranda gürültüye maruz kalan işlerde kısırlık daha sık görülüyor. Elektronik devrelerin temizliğinde kullanılan maddelerin yaydığı zararlı kimyasalların kısırlık yaptığı biliniyor. Ayrıca gündüzden gece mesaisine geçen kadınlarda da kısırlık görülebiliyor.

Sigaranın kısırlığa etkisi var mı?
Sigaranın kadınlarda yumurtalık rezervinin azalmasını hızlandırdığı ve erkeklerde sperm sayı ve hareket kalitesini düşürdüğü biliniyor. Tabii ki sigara içinde bulunan yüzlerce toksik madde bunlara neden oluyor. Korunmayı bırakmış olan veya kısırlık tedavisi olan çiftlere sigarayı bırakmalarını özellikle öneriyorum.

Stresin kısırlık ve tedavi süreci üzerindeki etkisi nedir?
Stresin kısırlığı artırdığı kabul ediliyor. Özellikle kadınlarda stres hormonları genel hormonal işlev bozukluklarına neden olarak hamileliği geciktirebiliyor. Kısırlık tedavisi esnasında ise stresin azaltılması tedavi başarısını olumlu etkiliyor. Özellikle stresle birlikte artan rahim kasılmaları tüp bebekteki başarıyı azaltabiliyor.

Kilo ile kısırlık arasında bir ilişki var mı?
Fazla kilo veya obezite kısırlığa neden olabildiği gibi aşırı zayıf olan kadınlarda da yağ hücrelerinin düşük olmasına bağlı kısırlık olabiliyor. Kilo verilmesiyle yumurtlama düzeni sağlanabiliyor ya da zayıf olan kadınların kilo alması ile birlikte hamilelik ihtimali artabiliyor.

Kısırlık teşhisi koyulan çiftlerde neler gözlemliyorsunuz?
Diğer psikolojik travmalarda olduğu gibi öncelikle reddetme, kızgınlık ve içe kapanma gözlemliyoruz. Çocukları olan arkadaşları ile daha az görüşüyorlar. Yıldönümlerine, bebek yaş günlerine katılmamayı tercih ediyorlar. Özellikle ebeveynlerden bu sorunlarını gizleme yoluna gidiyorlar. Eğer tedavisini yaptıkları hekimle tam diyalog içindelerse tek sırdaşları ve destekçileri olarak hekimi görüyorlar.

Tedavi sürecinde psikolojik destek öneriyor musunuz?
Kısırlık tedavilerinde psikolojik destek öneriyoruz. Özellikle uzun süre ve defalarca tedavi denemeleri yapılan çiftlerde psikolojik destek tedavileyi olumlu etkiliyor. Fakat ülkemizde çiftler bu desteği tedavi eden hekimden bekliyor ve psikolog kontrollerini sıklıkla yarıda bırakıyorlar. Onlar için tek çıkış ellerine alacakları bebekleri oluyor…

DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR
 YANLIŞ Adet düzensizliği olan kadınların kısırlık problemi olur.
 DOĞRU Bu kadınların büyük bir bölümü
kendiliğinden bebek sahibi olur.
 YANLIŞ Doğum kontrol hapları kısırlık yapar.
 DOĞRU Haplar bırakıldıktan en geç 2 ay içinde doğal yumurtlama başlar ve kısırlığa neden olmaz.
 YANLIŞ Cinsel ilişki sonrası sperm dışarı akıyor ve bu nedenle hamile kalınamıyor.
 DOĞRU Sperm 15-20 dakika içinde sıvılaşır ve sperm hücreleri ancak ondan sonra rahim içine girebilirler. Akan sıvı aslında sıvılaşan menidir.
 YANLIŞ Bir defa tüp bebek ile hamile kalan bir kadın sonradan da tüp bebek yaptırmalı.
 DOĞRU Tüpleri açık, sperm sayımı normale yakın olan çiftlerin bir bölümü sonradan doğal yolla hamile kalabilirler.
 YANLIŞ Tüp bebek ile çoğul gebelik çok sık görülür.
 DOĞRU Son yasal değişiklikler ile 35 yaşın altındaki kadınlarda ilk 2 tedavi siklüslarında 1 embriyo transfer edildiğinden çoğul gebelik çok nadirdir.
 YANLIŞ Tüp bebek kısırlık için son çaredir.
 DOĞRU Tüp bebek bir tedavi yöntemidir. Fakat tüp bebek yapılabilmesi için kadında mutlaka yumurta, erkekte mutlaka sperm hücresi olmalı. Bunlardan biri eksikse maalesef tüp bebek çare değildir.
  YANLIŞ Başarısız tüp bebek tedavisi sonrası diğer tedaviye geçilebilmesi için en az 3 ay geçmesi gerekiyor.
  DOĞRU Tedavi hemen yapılabilir. Önemli olan adetle birlikte yumurtalıkların uygun hale gelebilmesidir.