Page 14 - LabMedya - 91

14 SAĞLIK

ÖN ÇAPRAZ BAĞ

YARALANMALARI Doç. Dr. Selim ERGÜN

SADECE SPORCULARDA OLMAZ Acıbadem Kartal Hastanesi

Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı

Dizlerde gelişen ön çapraz bağ yaralanmaları yapmak veya yön değiştirmek, koşarken aniden durmak ya da lenmesiyle yapılıyor.
sporcu hastalığı olarak bilinse de aslında hemen zıpladıktan sonra yere tek ayak üzerine düşmek nedeniyle ge-
herkeste görülebiliyor. Tedavi edilmeyen ön çap- “Ağrım geçti, lişebiliyor. Travmada oluşan gücün büyüklüğü, uyluk ve kaval Ameliyatla genellikle dizde yeni bir bağ yapılıyor,
raz bağ yaralanmalarında iyileşme potansiyeli iyileştim” kemiklerini bir arada tutmaya çalışan ön çapraz bağın dayana- bazı durumlarda ise yırtık rekonstrükte ediliyor.
yok denecek kadar az! Ancak bağ uyluk kemiğine bileceği güçten fazla olduğunda bağda kopma meydana geliyor. Hastaların büyük çoğunluğunda kopan bağ lifleri
tutunduğu taraftan kopmuş ve farklı bir anatomik demeyin! saçaklanmış bir yapıda oldukları için dikilemezler.
bölgeye, sıklıkla arka çapraz bağın üzerine gevşek Dizinizdeki SPORCU HASTALIĞI OLARAK BILINIYOR, ANCAK… Bu nedenle orijinal çapraz bağı taklit eden yeni bir
bir biçimde tutunmuş ise “yalancı iyileşme” yaşa- bağ yapılır. Bu yeni bağ için sıklıkla hastanın dizin-
nabiliyor. “yalancı Ön çapraz bağ yaralanması, tekrarlayan hareketlerin kümülatif de veya ayak bileğinde yer alan tendonlar kullanılır.
iyileşme” sizi sonucu olarak değil, tek ve güçlü bir travmada, çoğunlukla da Bazı durumlarda kadavradan alınan greftler de ter-
“Dizimdeki ağrım geçti, iyileştim” düşüncesine spor yaparken oluşuyor. Ancak spor dışında, merdivenlerden cih edilebilir. Bu tendonlar, alınan bölgede hastanın
kapılıp doktora başvurmakta gecikilmemesi gere- yanıltmasın! inerken veya kaygan yüzeylerde düşmeye ya da araç dışı trafik fark edebileceği bir eksikliğe yol açmazlar. Ön çap-
kiyor. Ameliyatla zarar gören tüm yapıların onarıl- Tedavide kazalarına bağlı da gelişebiliyor. Özellikle kadınlarda, ev kazaları raz bağın koptuğu yaralanmalara çoğunlukla me-
madığı, ön çapraz bağın rekonstrükte edilmediği gibi düşük enerjili yaralanmalar nedeniyle de ön çapraz bağ ya- nisküs ve/veya yan bağların kopması gibi sorunlar
hastalarda eklem kıkırdağında aşınma devam eder gecikme eklem ralanmaları oluşabiliyor. da sıklıkla eşlik ediyor. Cerrahi tedaviden etkin so-
ve hastanın hareket kabiliyetini kısıtlamasının yanı kireçlenmesini nuç alınabilmesi için bu yaralanmalara sıklıkla aynı
sıra menisküsün de zarar görmesini ve eklemde BÖLGESEL AĞRI VE ŞIŞLIK EN TIPIK BELIRTILERI! cerrahide müdahale gerekmektedir.
artrozu, yani kireçlenmeyi tetikleyebilir. Bu nedenle tetikleyebilir!
dizde ağrı ve şişlik dinse bile mutlaka hekim mua- Ön çapraz bağ yaralanmasında, travmanın hemen ardından, diz AMELIYATIN SONUÇLARI YÜZ GÜLDÜRÜYOR!
yenesinden geçilmelidir. bölgesinde yoğun bir ağrı ve şişme meydana geliyor, travma
esnasında gürültülü bir kopma sesi duyulabiliyor. Ağrı ve şişlik ilk
Günümüzde ön çapraz bağ yaralanmalarında 24 saatte yoğunlaşıyor. Hasta ayağının üzerine basmakta ve şişlik Alınan tendonun uygun kalınlık sağlanana kadar
çeşitli tekniklerle katlanılmak zorunda kalınıyor.
“artroskopik cerrahi” yöntemiyle son derece başa- nedeniyle dizini tam bükmekte zorlanıyor. İlerleyen günlerde bu Uygun kalınlık sağlandığında hazırlık tamamlanmış
rılı sonuçlar alınıyor. Hastalar iki hafta sonra değ- sorunlar azalıyor; şişlik indikçe hasta dizini daha rahat bükebilir
neksiz yürüyebilir, dizlerini bükerek oturabilirler. hale geliyor. Ancak bu kez de dizde boşluk hissi ve güvensizlik olur. Artroskopik olarak, eklem içinde, uyluk ve ka-
val kemikleri üzerinde, orijinal bağın yapışma alan-
Yeter ki doktora başvurulmakta gecikilmesin. beliriyor. Boşluk hissi, özellikle hasta merdivenden inerken veya
adım yönünü değiştirirken yaşanıyor. larına tüneller açılır ve tendondan hazırlanmış yeni
DIZLERDE ADETA KALKAN GÖREVI ÜSTLENIYOR bağ bu tünellerden geçirilerek kemiklere sabitlenir.
TEDAVI IÇIN DOKTORA BAŞVURMAKTA GECIKMEYIN! Günümüzde artroskopik cerrahi yöntemle tedavi-
Ön çapraz bağ; diz ekleminin içinde yer alan, kaval den son derece başarılı sonuçlar alınıyor. Nadiren
(Tibia) kemiği ile uyluk (Femur) kemiğini birbirine Ön çapraz bağ yaralanmalarında erken tanı ve tedavi son derece de olsa, bağın saçaklanmadan, bütünlüğünü koru-
eklem içinden bağlayan, yaklaşık 4 cm uzunluğun- önemli. Travma sonrasında oluşan ağrı ve şişlik zamanla azalsa yarak ve kemikten sıyrılarak koptuğu hastalarda ön
da sabit bir yapıdır. da tedavide gecikildiğinde diz eski sağlığına tam anlamıyla geri çapraz bağ tamiri de söz konusu olabiliyor.
dönmüyor. Gün içerisinde yaşanan boşluk hissi, diğer bir deyişle
Bu bağ, dizin stabilitesini sağlamakla görevli. dizin gidip gelmesi hastayı rahatsız ve tedirgin eder. Çünkü has- SPORA DÖNÜŞ IÇIN ACELE ETMEYIN!
Dönme ve kayma hareketlerine karşı diz eklemini tanın yaşadığı her boşluk hissinde dizde ağrı da oluşur. Bu boş-
korumak, uyluk ve kaval kemiklerinin birbirlerin- luk hissi ve ağrının tekrar olacağının yol açtığı tedirginlik hastada Hastaların ameliyatın ertesi günü hastaneden ta-
den uzaklaşmasını, özellikle kaval kemiğinin öne korumacılığı, dizine güvenmemeyi ve istediği sporu yapamamayı burcu oluyor. Ameliyat sonrasında ilk 2 haftalık
yer değiştirmesini ve içe dönmesini önlemek gibi da beraberinde getirir. Çok daha önemlisi, tedavi edilmeyen bağ sürede mobilize olmak için kol değneklerinin kul-
önemli işleve sahip. Ancak tüm bunları tek başına yaralanması menisküs ile kıkırdak yaralanmalarına ve eklemde lanılması, şişliğin dinmesi için istirahat edilmesi ve
yapamaz; menisküsler, arka çapraz bağ ve yan artroz, yani kireçlenmeye neden olabilir. soğuk uygulama yapılması gerekmektedir. Hasta-
bağlar da bu stabiliteye büyük katkı sağlar. lar bu sürecin sonunda artık değneksiz yürüyebilir,
ARTROSKOPIK YÖNTEMLE TEDAVI EDILIYOR dizlerini bükerek oturabilirler.
BU HATALAR DIZDE TRAVMAYA YOL AÇABILIYOR!
Ameliyat olmak istemeyen veya dizindeki boşluk hissi rahatsız Ameliyat sonrasında rehabilitasyon ve spora dönüş
Ön çapraz bağ yaralanması, yani kopması edici düzeyde olmayan hastalara yönelik çeşitli güçlendirme eg- evresi çok önemli. Bu evrede kesinlikle acele edil-
sıklıkla burkulmanın meydana geldiği temassız zersizleri planlanarak fonksiyonel stabilite arttırılabiliyor. Ancak memeli, süre ve kas gücü açısından asgari seviye-
yaralanmalar sonucunda veya temaslı sporlarda ön çapraz bağ kopmalarına kesin çözüm ameliyat ile sağlanabi- ye ulaşmadan ve hekime danışılmadan rekabetçi
dize alınan bir darbeyle gerçekleşiyor. Örneğin, liyor. Ön çapraz bağ kopmalarının cerrahi tedavisi “artroskopik” sporlara dönüş yapılmamalıdır. Aksi halde yeniden
basketbol veya futbol gibi sporlarda ani dönüş yöntemle, yani eklem içinin endoskopik bir kamera ile görüntü- kopma meydana gelebilir.