Page 17 - LabMedya - 88

BILIM 17

BEYNİMİZ

NASIL DUŞ ALIR?

Birçok çalışma, uykunun hafıza konsolidasyonunu
desteklediğini ve bu durumun türler arası rekabet için
önemli olabileceğini gösteriyor. Ancak bu tek başına yeterli
bir açıklama değil.

İnsanların ve memelilerin hayatında uyku, vazgeçilmez bir dışına atar. Bu mekanizma, özellikle merkezi sinir sistemi- yapılan bir diğer deneyde, doğal olarak uyuyan fareler ve glifatik aktivitenin uykudaki seviyelere yakın bir düzeye
ihtiyaç. Ancak bu ihtiyaç, paradoksal bir şekilde, hayatta nin (CNS) sağlıklı işleyişi için kritik öneme sahiptir. Astroglial anestezi altında olan fareler karşılaştırılmış. Sonuçlar, iki çıktığını gösteriyor. Yani norepinefrin, beynin temizlenmesi
kalmayı tehdit edebiliyor. Uyku sırasında tetikte olma ye- hücrelerin bu süreçteki rolü de oldukça önemlidir; bu durumda da glifatik sistemin benzer şekilde aktif olduğunu ve dinlenmesi arasında bir geçiş anahtarı gibi çalışıyor.
timiz azalıyor, bu da bizi avcılara karşı daha savunmasız hücreler, perivasküler kanalları oluşturarak sıvı akışının gösteriyor. Bu, uykunun glifatik sistemi çalıştırmak için
hale getiriyor. Peki, böylesine riskli bir duruma neden bu düzgün bir şekilde yönlendirilmesini sağlar. özel bir ortam sağladığını ve beynin, gün içinde biriken Bu sonuçlar, uykunun sadece dinlenme değil, aynı za-
kadar bağlıyız? Bilim insanları, uykunun temel bir biyolo- nörotoksik atıkları temizlediğini düşündürüyor. manda beynin sağlıklı işleyişini sürdürmesi için bir temizlik
jik işlevi olduğunu düşünüyor, ancak tam olarak neden Glifatik sistem, yalnızca beyin sağlığını korumakla kalmaz, dönemi olduğunu açıkça ortaya koyuyor. Beyin, bu dö-
gerekli olduğu sorusu hâlâ gizemini koruyor. aynı zamanda Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıkların Birçok çalışma, uykunun hafıza konsolidasyonunu des- nemde sadece günlük yüklerini sıfırlamakla kalmıyor, aynı
önlenmesinde de kilit bir rol oynayabilir. Çünkü bu sistem, teklediğini ve bu durumun türler arası rekabet için önemli zamanda gelecekteki işlevselliğini de garanti altına alıyor.
Glifatik sistem, yakın zamanda keşfedilen ve beynin 'te- toksik proteinlerin (örneğin beta-amiloid) birikmesini önler. olabileceğini gösteriyor. Ancak bu tek başına yeterli bir Yani uyku, düşündüğümüzden çok daha fazlası; aslında
mizlik ekibi' olarak adlandırılabilecek bir atık temizleme İlginç olan şu ki, bu sistem uyanıklık sırasında neredeyse açıklama değil. İlginç bir şekilde, beynin enerji metaboliz- bir yenilenme ve tamir zamanı. Bu bilimsel keşifler, neden
mekanizmasıdır. Beyindeki çözünebilir proteinlerin ve tamamen dururken, uyku sırasında maksimum seviyede ması uyku sırasında sadece yüzde 25 oranında düşüyor. uyumamız gerektiğini anlamak için bir kapı aralıyor. Artık,
metabolitlerin etkili bir şekilde temizlenmesini sağlayan çalışıyor. Fareler üzerinde yapılan deneylerde, beyin-omu- Yani uyku, yalnızca enerji tasarrufu için değildir. uykusuzluğun neden bu kadar zarar verici olduğunu daha
bu sistem, astroglial hücreler tarafından oluşturulan özel rilik sıvısının (CSF) uyku sırasında beyne girişinin uyanık iyi kavrayabiliriz.
perivasküler (damar çevresindeki) kanalları kullanır. haldeyken yüzde 90 oranında azaldığı görülmüş. Bu, gli- Peki, glifatik sistemin bu hassas denetimi nasıl gerçek-
fatik sistemin çalışmasında bilinç durumunun ne kadar leşiyor? İşte burada, nörotransmitter norepinefrin dev- Kaynak: https://sivilbilim.com/beynimiz-nasil-dus-alir/
Bu sistemi, bir su arıtma tesisine benzetebiliriz. Beyin, gün etkili olduğunu ortaya koyuyor. reye giriyor. Norepinefrin, uyanıklık sırasında salgılanan Çeviren: Selin Akdemir
boyunca metabolik faaliyetleri sırasında birçok atık ürün ve bizi çevremize duyarlı kılan bir kimyasal. Ancak bu
üretir. Glifatik sistem, bu atıkları toplar, beyin-omurilik Uyku ve uyanıklık durumları arasındaki farkın, beynin kimyasal, aynı zamanda glifatik sistemi baskılayan bir rol
sıvısını (CSF) kullanarak kanallar boyunca taşır ve sistemin arındırıcı mekanizmasını nasıl etkilediğini anlamak için üstleniyor. Araştırmalar, norepinefrin etkisi azaltıldığında