Page 54 - LabMedya - 86

54 KIMYA / DOĞA

ILHAM VEREN BIR CEP TELEFONLARI

MÜCADELE: BİR KİMYA DEPREMİ BİLDİREBİLİR

MESELESİ Mİ?

Amazon ve New York Times Bestseller listelerinde
55 haftadır zirvede olan Bir Kimya Meselesi, ya-
yımlandığı tüm ülkelerde 1 numara olmaya devam
ediyor.Bonnie Garmus'un yeni çıkan romanı Bir
Kimya Meselesi; kenara itilen, görmezden gelinen
ve zamanının ötesinde doğan merkezine alan
olağanüstü roman Filiz Sarıalioğlu'nun çevirisiyle
Altın Kitaplar Yayınevi'nden okurlara sunuldu.
Bonnie Garmus'un kaleme aldığı roman Bir Kimya
Meselesi, 1960'lı yılların Amerika'sında karanlık bir
düzene hapsedilmeye çalışılan bir kadının ilham
veren mücadelesini keskin bir mizah anlayışıyla ele
almaktadır. Okurlar tarafından da ilgiyle karşılanan 25 Ekim 2022’de ABD’de 5,1 büyüklüğünde olan depremde bölgede
roman, ülkemizde de konuşulmaya devam ediyor. birçok kişinin cep telefonuna deprem başlamadan önce uyarı

Geçtiğimiz günlerde CNN TÜRK'te yayınlanan rö- verilmişti. Yani cep telefonları ABD’de birçok depremin tespit
portajında Bonnie Garmus, romanının Türkçeye edilmesinde yardımcı oldu. Peki cep telefonları depremi bildirebilir
çevrilmesinden çok heyecanlandığını şöyle dile
getirdi: "Türkiye’de yayınlanması beni çok mi?
heyecanlandırıyor. Birçok Türk okuyu-
cudan geri bildirim aldım. İnsanların ne Google, deprem başlamadan birkaç saniye önce YOKSUL ÜLKELERDE DE KULLANILABILECEK
düşündüğünü öğrenmek çok hoş. Kitap yoruz. Her yerde kadınların sesi daha cep telefonlarına bildirim gönderebilmek adına
40 ülkede yayınlandı. İnsanlar karakter- fazla duyuluyor, yöneticilik pozisyonla- bazı akademisyenlerle birlikte çalışıyor. Birkaç Geliştirilen sistem bununla sınırlı kalmayarak
lerin evrensel olduğunu, bağlanabildik- rına geliyorlar çünkü ısrarla mücadele saniye önce bildirim gelmesi çok işe yarayacak binlerce telefona giden sinyallerin sonucunda
lerini söylüyor." veriyorlar. İyileşme olacağından eminim, gibi görünmese de bu sistem kullanıcıların bir depremin gerçekleşip gerçekleşmediğini ve
ama gidecek çok yolumuz var." masa altına saklanmasına yardımcı olacaktır. nerede olduğunu tespit edebilecek. Bu siste-
Devamında cinsiyetçilik ve kadın hakları üzerine ShakeAlert adı verilen sistem için iki kaynaktan min Dünya’nın en fakir ülkelerinde dahi hayata
yazan Garmus, kadın hakları konusunda "um- Evet, yanlış duymadınız. Bir Kimya Meselesi romanı gelen veriler kullanılıyor. geçirilebileceği öne sürülüyor. Google mühen-
duğumuz kadar yol alamadık" dedi. diziye çevrildi. Ayrıca Oscar ödüllü Brie Larson da disleri 2022’nin Ekim ayında San Francisco’da
"Okuyucuların kitabı güncel olaylarla başrolde. Yazar Garmus bu heyecan verici olay telefonların deprem algılama sinyallerini aldığına
kıyaslaması beni çok etkiliyor. Aslına hakkında şunları dile getirdi: "Aslında kitap yayın- şahit oldu. Sistemin son aktivitesi ise 4 Nisan
bakarsanız onca yıl geçmesine rağmen lanmadan önce Hollywood'dan film ve dizi teklifleri 2023’te California’da 4.5 büyüklüğünde bir dep-
istediğimiz, umduğumuz kadar yol ala- geldi. Çok şaşırdım çünkü kitap yayınlanmamıştı remde gerçekleşti.
madık. Ama hala ilerleyebiliriz, ben de bile. En nihayetinde bir firmayla anlaştım. Diziyi
bunun olmasını umuyorum." onlar hazırladı. Ben dahil olmadım. Senaryoyu yaz- Söz konusu deprem ShakeAlert sistemiyle tespit
madım. Brie Larson projenin ilk başlarında yapımcı edildi ve bölgedeki cep telefonlarına bildirim
Yazar Bonnie Garmus ayrıca şunları da ekledi: olarak katıldı. Oscar ödüllü bir ismin dahil olması yolladı.Dünya genelinde kullanılan 16 milyar cep
"Kadınların topluma katacak çok fazla beni çok heyecanlandırdı, çünkü bu çok zor. Kendisi telefonunun üç milyarı aşkını Android tabanlı.
şeyi var. Nüfusun yüzde 51'ini oluşturu- beni aradı. Çok şanslı olduğumu düşünüyorum." ShakeAlert sistemi ise şu anda sık sık deprem-
lerin görüldüğü 90’dan fazla ülkede kullanımda.
Ancak birkaç saniye önce depremden haberdar
olmak yetmiyor. Her ne kadar kullanıcıların bir
BIR KIMYA MESELESI'NIN KONUSU: kısmı “çök, kapan, tutun” yöntemini uygulama
fırsatı bulabilse de kullanıcıların bir kesimi için
Kimyager Elizabeth Zott'ı anlatmak için pek çok isteksiz sunucusu olarak buluyor. Elizabeth'in se- Söz konusu sistem USGS ve California Tekno- bu süre yetersiz kalıyor. Sistemin geliştirilmesi
sıfat kullanılabilir ama "ortalama" bunlardan biri yircilerine bir çorba kaşığı asetik asit ile bir tutam loji Enstitüsü ve California Berkeley Üniversi- için araştırmacılar çalışmalarına devam ediyor
değil. Aslında o, hiçbir kadının ortalama olmadı- sodyum klorürü karıştırmalarını önerdiği bu prog- tesi’nin oluşturduğu sismometrelerden oluşan olsa da depremleri önceden tahmin etmek bilim
ğını söyleme cesareti gösterenlerden biri. Üste- ram büyük ses getiriyor. Ancak elbette Elizabeth ağı merkez alıyor. Fakat Google bununla ye- dünyası için zor bir süreç.
lik bunu, 1960'larda bir araştırma enstitüsünde, herkesi mutlu edemiyor. Çünkü o, kadınlara sadece tinmek istemiyor ve akıllı telefonların tümünde
tamamı erkeklerden oluşan ve eşitlik konusunda yemek yapmayı değil, statükoyu değiştirmek için kullanılacak dünyanın en büyük deprem ağını Kaynaklar: Bilimma.com/ Betül Şüheda İhmal- BBC
pek de bilimsel davranmayan bir ekiple çalışırken ne yapmaları gerektiğini de öğretiyor. oluşturup işletim sistemlerinde hayata geçirme
söylüyor. Ona itiraz etmeyen tek istisnaysa yalnız, hedefiyle çalışıyor. Fakat bu tür mobil sensörler
zeki, kindarlığıyla ve Nobel adaylığıyla ünlü Calvin Gülmekten kırıp geçiren mizahı, gözlem gücü ve çok fazla hassas olduğundan sismometre gibi
Evans. Calvin, Elizabeth’in her şeyine ama en çok göz kamaştırıcı karakterleriyle Bir Kimya Meselesi, çalıştığından telefon hareketlerinden etkilenip
da zekâsına âşık olmak üzere. Yani gerçek kimya en az başkahramanı Elizabeth Zott kadar kendine yanlış alarmlar verebiliyor.
sonuçlarını vermeye başlıyor. has ve capcanlı.
Ancak Google, bu duruma izin vermemek için bir
Ama bilimde olduğu gibi hayatta da bazen asla Kısacası Elizabeth kadınlara sadece yemek yapma- depremin P dalgalarının titreşimi aldığı takdirde
tahmin edemeyeceğimiz şeyler olur. Böylece Eli- yı değil, statükoyu değiştirmek için ne yapmaları cep telefonlarına uyarı gönderen Android Dep-
zabeth birkaç yıl sonra kendini bekâr bir anne ve gerektiğini de öğretiyor. rem Uyarı Sistemine bildirim gönderilmesi için
televizyonda yayınlanan bir yemek programının bir yazılım oluşturdu.

Labmarkershop.com Türkiye’nin En Büyük ONLINE Laboratuvar Alışveriş Sitesi