Page 50 - LabMedya - 86

50 SAĞLIK

GENETİK

MÜHENDİSLİK VE

ORGAN NAKLİNDE

MÜKEMMEL GELİŞME

DOMUZ ORGANLARININ

İNSANLARA NAKLİ

Organ nakli, modern tıbbın en büyük başarılarından çekleşmiş bir hastaya başarılı bir şekilde nakledilmiştir. kullanımına yönelik dini sakıncalar öne sürmektedir.
biri olmasına rağmen, dünya genelinde milyonlarca Bu nakil operasyonu, ksenotransplantasyon alanında Bilim dünyası bu konuda hastalara yardım etme ge-
hasta uygun donör organ bulunamaması nedeniyle Genetik mühendislik bir ilk olma özelliği taşımaktadır. Nakil yapılan kalbin rekliliği ile etik sorumluluklar arasında dengeli bir
bekleme listelerinde uzun yıllar geçirmek zorunda sayesinde, işlevini sürdürebildiği ve bağışıklık sistemi tarafından yaklaşım benimsemektedir.
kalmaktadır. Organ bağışı yetersizliği nedeniyle her yıl kabul edilebildiği görülmüştür.
binlerce insan hayatını kaybetmektedir. Bu kritik sağ- domuzdan Etik tartışmaların yanı sıra, bilim insanları ksenot-
lık sorununa çözüm getirmek amacıyla bilim insanları, elde edilen diğer Bu gelişme, organ nakli bekleyen binlerce hastaya ransplantasyonun güvenliğini artırmak için daha fazla
genetik mühendislik kullanarak domuz organlarını umut vadetmektedir. Genetik mühendislik sayesinde, araştırma yapmaktadır. Domuz organlarının genetik
insan vücuduna uyumlu hale getirmeye yönelik ça- organların (böbrek, domuzdan elde edilen diğer organların (böbrek, karaciğer, düzenlemelerle uyumlu hale getirilmesi, enfeksiyon
lışmalar yürütmektedir. Ksenotransplantasyon olarak karaciğer, akciğer akciğer gibi) da insanlara nakledilmesi konusunda yeni risklerini de beraberinde getirebilir. Özellikle bazı
adlandırılan bu süreçte, genetiği değiştirilmiş domuz klinik çalışmalar başlatılmıştır. Bu organlar, bağışıklık virüslerin domuzlardan insanlara geçme potansi-
organlarının insanlara nakledilmesi hedeflenmekte- gibi) da insanlara sistemiyle uyumlu olacak şekilde genetik olarak dü- yeli olduğu bilinmektedir. Bu nedenle, organ nakli
dir. Son dönemde bu alanda yapılan önemli ilerleme- zenlenmiş olup, domuz organlarının insan vücudunda öncesinde domuz organlarının detaylı bir şekilde test
ler, organ nakli alanında devrim yaratma potansiyeli nakledilmesi işlev görebilmesi sağlanmaya çalışılmaktadır. Örneğin, edilmesi ve virüs taşıma riskinin en aza indirilmesi
taşıyan bir gelişme olarak karşımıza çıkmaktadır. konusunda yeni geçtiğimiz yıl yapılan bir başka klinik çalışmada, genetiği gerekmektedir.

nakledilmiş ve bu böbreklerin vücut tarafından kabul
1. KSENOTRANSPLANTASYON: DOMUZ klinik çalışmalar değiştirilmiş domuz böbrekleri insan hastalara başarıyla 5. SONUÇ VE KSENOTRANSPLANTASYONUN
ORGANLARININ INSANLARDA KULLANIMI başlatılmıştır. Bu edildiği gözlemlenmiştir. GELECEĞI
Ksenotransplantasyon, türler arası organ veya doku gelişme, organ nakli 3. BU GELIŞMENIN SAĞLIK ALANINDAKI Genetik mühendislik sayesinde domuz organları-
nakli anlamına gelmektedir ve kökeni eski çağlara bekleyen binlerce ÖNEMI VE ETKILERI nın insanlara nakledilmesi, organ naklinde devrim
kadar dayanır. Ancak, hayvan organlarının insanlarda yaratacak potansiyele sahip bir gelişmedir. Bu tür
kullanılması birçok biyolojik ve bağışıklık sorununu hastaya umut Genetik olarak modifiye edilmiş domuz organlarının in- nakillerin başarısı, sağlık alanında büyük bir ilerleme
da beraberinde getirir. Bu nedenle, domuz gibi hay- vadetmektedir. sanlarda kullanılabilir hale getirilmesi, organ naklinde sağlayarak organ bekleme listelerindeki hastaların
vanların organlarının insan vücudu tarafından red- devrim yaratacak bir çözüm olarak değerlendirilmektedir. hayatını kurtarabilir. Ancak, bu yeni tedavi yöntemi
dedilmesini önlemek amacıyla genetik düzenlemeler Şu anda yalnızca ABD’de yaklaşık 100.000 kişi organ ile ilgili etik tartışmalar ve güvenlik endişeleri devam
yapılmaktadır. Domuzların genetik yapısında insan nakli beklemektedir ve dünya genelinde bu sayı daha da etmektedir. Gelecek yıllarda yapılacak araştırmalar,
vücudunun bağışıklık sistemi ile daha uyumlu olacak yüksektir. Ksenotransplantasyon, organ nakli bekleyen ksenotransplantasyonun sağlık hizmetlerinde daha
değişiklikler yapılarak, insanlara uyumlu organlar bu hastalar için yeni bir umut ışığı sunmaktadır. Eğer geniş bir kullanıma açılmasını sağlayabilir.
elde edilmeye çalışılmaktadır. domuz organları insanlara uyumlu hale getirilip nakillerde
kullanılabilirse, organ bağışına olan ihtiyaç büyük ölçüde Organ nakli bekleyen hastalar için umut vadeden
Domuzlar, organ yapıları ve boyutları insanlara ol- azalabilir ve nakil bekleme süreleri kısalabilir. bu yenilikçi teknoloji, bilim dünyasında büyük yankı
dukça benzediğinden, bu çalışmalar için en uygun uyandırmakta ve gelecekteki sağlık hizmetlerine yön
hayvan olarak görülmektedir. Bununla birlikte, domuz Ayrıca, domuzların insanlar için uyumlu organlar sağla- vermektedir. Genetik mühendislik ve ksenotransplan-
organlarının insan bağışıklık sisteminde reddedilme- yabilmesi, kalp, böbrek ve karaciğer gibi hayati organların tasyon sayesinde insanlara daha fazla organ kaynağı
sini önlemek için domuzların genetik yapısında bir naklini çok daha erişilebilir hale getirebilir. Bunun yanı sunmak mümkün olabilir. Bu gelişme, yalnızca organ
dizi değişiklik yapılmaktadır. Son yıllarda genetik sıra, organların biyolojik olarak uygun hale getirilmesi nakli sürecini değil, sağlık hizmetlerinin genel yapısını
mühendislik ve CRISPR teknolojilerinin gelişmesiyle, ile birlikte nakil sonrasında kullanılan bağışıklık baskı- da dönüştürecek bir potansiyele sahiptir.
domuzların genetik yapısındaki insan vücudu tarafın- layıcı ilaçlara olan ihtiyaç da azalabilir. Bu ilaçlar, organ
dan reddedilen moleküllerin düzenlenmesi mümkün nakli sonrasında bağışıklık sisteminin nakledilen organı Kaynaklar
hale gelmiştir. Bu gelişme, insanlara uyumlu organ- reddetmemesi için gereklidir ancak ciddi yan etkileri
ların domuzlardan elde edilmesi konusunda önemli bulunmaktadır. Genetik mühendislik sayesinde daha 1. Cooper, D. K. C., & Ekser, B. (2019). "Progress
bir dönüm noktası olarak görülmektedir. uyumlu hale getirilen organlarla bu ilaçların yan etkileri in pig-to-human xenotransplantation". Annals of
de azaltılabilir. Transplantation.
2. SON KLINIK DENEYLER VE ILK BAŞARILI
NAKILLER 4. ETIK TARTIŞMALAR VE GELECEK ARAŞTIRMALAR 2. Yang, L., Güell, M., et al. (2015). "Genome-wide
inactivation of porcine endogenous retroviruses
2022 ve 2023 yıllarında yapılan klinik çalışmalar, Ksenotransplantasyonun getirdiği tıbbi yeniliklerin yanı (PERVs)". Science.
genetiği değiştirilmiş domuz organlarının insanlara sıra, etik boyutu da büyük bir tartışma konusudur. Hay-
başarıyla nakledilebileceğini göstermiştir. Özellikle van organlarının insan vücuduna nakledilmesi, hem etik 3. Mohiuddin, M. M., & Reichart, B. (2020). "Xenot-
ABD’de yapılan ve bilim dünyasında büyük yankı hem de dini açılardan çeşitli eleştiriler almaktadır. Bazı ransplantation in cardiac surgery". European Journal
uyandıran bir çalışmada, genetik olarak modifiye çevreler, hayvan hakları açısından bu tür uygulamalara of Cardio-Thoracic Surgery.
edilmiş bir domuzdan alınan kalp, beyin ölümü ger- karşı çıkarken, bazı dini otoriteler de domuz organlarının