Page 28 - LabMedya - 85
P. 28
28 DOĞA VE ÇEVRE
YAŞAM DÖNGÜ
ANALIZI
Yaşam döngü analizi bir ürün sisteminin yaşam ketleme ve yiyecek işlemenin önemli “etkin noktalar”
döngüsü boyunca girdilerinin, çıktılarının ve potan- olduğu görülmüştür.
siyel çevresel etkilerinin değerlendirilmesidir. Yaşam Yaşam Döngü
döngüsü bir ürün ya da hizmet üretiminde kullanılan Analizi (YDA), İsveç’te piyasada en çok paya sahip olan ve 1 kg’lık
hammaddelerin elde edilmesinden başlayarak, ilgili kırmızı plastik şişelerde satışa sunulan bir marka
tüm üretim, sevkiyat, tüketici tarafından kullanım ve bir ürünün tüm ile çalışıldığında ürünün yaşam döngüsü şu şekilde
süreçlerindeki özetlenmiştir: Domateslerin yetiştirilmesi ve Akdeniz
çevresel etkileri ülkelerinde domates salçası haline getirilmesi, doma-
tes salçasının İsveç’e nakliyesi ve işlenerek ketçap
değerlendirir. haline getirilmesi. Daha sonra ketçabın paketlenmesi,
Üretimden atık tüketiciye sunulacağı perakendecilere taşınması, kul-
lanımı ve şişelerin atık olarak tasfiyesi.
bertarafına kadar YDA çalışmasının sonuçları aşağıda özetlenmiştir:
enerji tüketimi Yaşam döngüsü değerlendirme aşamaları şu şekilde sıralanabilir:
ve emisyonları Ê Evlerde buzdolabında saklama için harcanan
analiz eder. YDA, Hedef ve Kapsam Tanımı: Bu aşamada çalışmanın amacı, kapsamı, enerji toplam enerji ihtiyacının yaklaşık yüzde10
ila 50’sini oluşturmaktadır.
sınırları ve detaylandırma düzeyi tanımlanır.
sürdürülebilirlik için Envanter Analizleri: Bu aşamada çalışılan sistemin kapsamı da- Ê Yiyecek işleme ve paketleme aşamalarında ya-
önemli bir araçtır. hilinde gerçekleşecek enerji, su, ham madde kullanımı ve bunlara kıt tüketimleri çok fazla olduğundan, küresel
bağlı çevresel emisyonları belirlenir. ısınmaya olan katkıları da yüksek olmaktadır.
Etki Analizleri: Envanter analizi aşamasında belirlenen enerji, su, Ê Yiyecek işleme aşaması asidifikasyona yol
hammadde kullanımı ile çevresel emisyonların insan sağlığı ve çev- açmaktadır.
kullanım sonrası atık olarak bertarafı da kapsayan resel değerler üzerindeki olası etkileri değerlendirilir.
yaşam döngüsünün farklı aşamalarındaki çevresel Ê Ötröfikasyona ve toksisiteye en büyük katkıyı
etkilerini belirlemek, raporlamak ve yönetmek için Yorumlama: Envanter ve etki analizi aşamalarının sonuçları de- yapan aşama domateslerin yetiştirilmesidir.
kullanılır. ğerlendirilerek karşılaştırılanlar arasından tercih edilecek ürün,
süreç ya da hizmet seçilir. Bu seçim esnasında yapılan tahminler Ê Toplam çevresel emisyonlar en fazla üretim
YDA bir ürün ya da hizmetin tüm yaşam döngülerini ve var olan belirsizlikler LCA kapsamında açık bir şekilde belirtilir. aşamasından daha sonra ise domateslerin
ve bunların birbiriyle bağlantılarını bütünsel olarak yetiştirilmesi aşamasından kaynaklanmaktadır.
değerlendirir. Bunun sonucunda değerlendirilmek- Yaşam döngü analizi için bir örnek vermek gerekirse;
te olan ürün ya da hizmetin “beşikten mezara” tüm Kaynaklar:
süreçlerinde ortaya çıkabilecek her tür çevresel etki Yiyecek üretimi için kullanılan mevcut sistemlerin çevreye çeşitli -https://webdosya.csb.gov.tr/db/dongusel/ice-
kümülatif olarak ortaya konmuş olur. olumsuz etkileri bulunmaktadır. Bu çalışmada asıl amaç, domates rikler/yasam-dongusu-anal-z–yda-ned-r__tr-
ketçabının yaşam döngüsündeki önemli çevresel girdi ve çıktıları 20231213163833.pdf
Yaşam döngüsü analizinin (YDA) amaç ve kapsamı- ve çevresel etki bazında “etkin noktaları” belirlemektir.
nın tanımlanması, yaşam döngüsü envanter analizi, -Andersson K., Ohlsson T., Olsson P., 1998. “Screening
yaşam döngüsü etki değerlendirmesi, yorumlama, Çalışma tarımsal üretim, endüstriyel üretim, paketleme, taşıma, life cycle assessment (LCA) of tomato ketchup: a case
raporlama ve eleştirel inceleme, YDA’nın sınırlamaları, tüketim ve atık yönetimi süreçlerini kapsamaktadır. Bunun yanı study”, Journal of Cleaner Production, 6, 277–288
dahil olmak üzere yaşam döngüsü analizinin ilkelerini sıra enerji tüketimi ve emisyonlar da değerlendirilmiş ve potansiyel
ve çerçevesini ISO 14040 açıklar. çevresel etkileri incelenmiştir. İncelenen etki kategorilerinde pa- -https://www.ekolojika.com/yasam-dongu-analizi/
