Page 36 - LabMedya - 82

36 GIDA

DUYGULAR

SAĞLIĞINIZI NASIL ETKİLER?

Herkes her gün çok çeşitli duygular yaşamaktadır. Han- maktadır. Örneğin, kızgın hissetmek bir kavga tepkisini DUYGULAR FIZIKSEL SAĞLIĞINIZI
gi duyguyu yaşarsanız yaşayın, duygularınız zihninizin tetikleyebilirken, korku hissetmek kaçmanıza (ya da NASIL ETKILER?
ve bedeninizin belirli bir durumu nasıl yorumladığı- "kaçma" tepkisi almanıza) neden olabilir. Ancak bu
na bağlı olacaktır. Amerikan Psikoloji Derneği (APA), dürtüler aynı zamanda keşke yapmasaydınız dediğiniz Araştırmacılar olumlu duygular ile fiziksel sağlık ara-
duyguları, davranışsal ve fiziksel tepkileri de içeren şeyleri yapmanıza veya söylemenize de neden olabilir, sında bir bağlantı bulmuşlardır. Hayata olumlu bakan
öznel zihinsel tepkiler olarak tanımlamaktadır. Kısa- özellikle de neden böyle hissettiğinizi anlayamıyorsanız. insanlar, daha düşük kan basıncı ve kan şekeri düzeyle-
cası duygularınız zihninizi, eylemlerinizi ve bedeninizi Duygularınızın veya nasıl hissettiğinizin farkında olsanız ri, daha düşük kalp hastalığı riski de dahil olmak üzere
etkileyebilir. Duygular günlük yaşamınızın çok önemli bile, duygularınız belirli bir davranış için vücudunuza daha iyi bir genel sağlık durumuna sahip olma eğilimin-
bir parçası olduğundan, bunların ne olduğunu, neden hâlâ baskı uygulayabilir. Ancak her dürtüye göre ha- dedir. Ancak araştırmacılar bu olumlu duyguların daha
hissettiğinizi, sizi nasıl etkilediğini ve onları yönetmek Prof. Dr. reket etmemenin ve farklı bir şekilde yanıt vermeyi iyi bir sağlığa mı yol açtığını yoksa iyi bir sağlığa sahip
için neler yapabileceğinizi bilmek hayati önem taşı- Y. Birol SAYGI, seçmenin yollarını bulabilirsiniz. olmanın olumlu duygulara mı yol açtığını bilmemektedir.
maktadır. Duygularınızı tanımayı ve onlarla başa çık- Alanya Üniversitesi, Uzmanlar bunun her iki faktörün birleşimi olabileceği
mayı öğrenmek, olumsuz zihinsel ve fiziksel sonuçları Sanat ve Tasarım DUYGULAR RUH SAĞLIĞINIZI NASIL ETKILER? teorisini öne sürmektedir. Ayrıca hasta veya yaralı
önlemenin yanı sıra ilişkilerinizi ve günlük yaşamınızı Fakültesi Dekanı olduğunuzda olumlu duygular yaşamanın iyileşme-
iyileştirmenize de yardımcı olabilir. Duygularınızın zihinsel sağlığınızı nasıl etkilediğini de- nizi etkileyebileceğine dair bazı kanıtlar da vardır. Bir
/
ğerlendirirken, öncelikle hiçbir duygunun gerçekten çalışmada araştırmacılar, olumlu bir bakış açısına sahip
Duygular, temel ve karmaşık duygular olmak üzere iki "kötü" veya olumsuz olmadığını belirtmek önemlidir. olmanın ne kadar çabuk iyileşmenizi etkileyebileceğini
kategoriye ayrılabilir. Temel duygular tanınabilir yüz Araştırmacılar Bunun yerine, olumsuz duygular bir şeylerin yanlış ve hatta hayatta kalma oranlarını bile etkileyebileceğini
ifadeleriyle ilişkilidir ve otomatik olarak gerçekleşme olduğuna ve ele alınması gerektiğine dair bir işarettir. belirtilmiştir. Bu arada olumsuz duygular, uzun vadeli
eğilimindedir. Neşe, üzüntü, iğrenme, korku, sürpriz ve olumlu duygular Bununla birlikte, bu olumsuz duyguları yönetmekte olumsuz sağlık etkileriyle bağlantılıdır. Duygularını etkili
kızgınlık altı temel duygudur. Tipik olarak bu duygular ile fiziksel zorlanırsanız veya ortaya çıktıklarında onları görmez- bir şekilde yönetmekte güçlük çeken veya stresle ya-
insan davranışının temelini oluşturur ve çoğunlukla den gelmeye veya bastırmaya çalışırsanız, bu durum şayan kişilerin kronik sağlık sorunları yaşama ve erken
doğumdan itibaren mevcuttur. Bu arada karmaşık duy- sağlık arasında zihinsel sağlığınızı olumsuz yönde etkileyebilir. Aslında, ölüm riskini artırma olasılıkları daha yüksek olabilir.
guların evrensel veya tanınabilir yüz özellikleri yoktur. bir bağlantı kronik üzüntü, öfke veya korku gibi olumsuz duygular
Karmaşık duyguların bazı örnekleri ise yas, imrenmek, uzun bir süre devam ettiğinde, bu durum depresyona, DUYGULARINIZI YÖNETMEYI VE IFADE
pişmanlık, aşk, utanç, kıskançlık, minnettarlık, suç, gurur bulmuşlardır. kaygıya ve hatta madde kullanımına bile yol açabilir. ETMEYI ÖĞRENMEK
ve endişelenmektir. Yukarıda listelenmeyen çok sayıda Hayata olumlu
karmaşık duygu vardır. APA'ya göre karmaşık duygular Öte yandan, olumsuz duyguları olduğu gibi tanıyabiliyor, Duygularınızın önemi ve bunların fiziksel ve zihinsel
genellikle iki veya daha fazla duygunun birleşimidir. bakan insanlar, bu duyguları yönetebiliyor ve onların ötesine geçebili- sağlığınızı nasıl etkileyebileceği göz önüne alındığında,
Örneğin nefret potansiyel olarak kıskançlık, öfke ve tik- daha düşük kan yorsanız buna dayanıklılık denmektedir. Dirençli insan- duygularınızı sağlıklı ve üretken bir şekilde yönetmek
sintinin bir kombinasyonu olabilir. Karmaşık duyguların lar genellikle olumsuz duygulardan daha fazla olumlu ve ifade etmek giderek daha önemli hale gelmektedir.
kişinin yüzündeki görünümleri de oldukça farklıdır ve basıncı ve kan duygulara sahiptirler ve hayat zor olsa bile hayatta nasıl Duygularınızı daha iyi yönetmenin yollarını arıyorsanız
hemen fark edilebilecek ifadelere sahip olmayabilir. amaç ve anlam bulacaklarını öğrenmişlerdir. Bu onla- işte neler yapabileceğinize dair araştırma destekli bazı
şekeri düzeyleri, rın olumsuz duygular yaşamadıkları anlamına gelmez, ipuçları aşağıda verilmiştir;
DUYGULAR NASIL ÇALIŞIR? daha düşük kalp onlar yapar. Bunun yerine, bu duyguların farkına varır,
hastalığı riski bunlara neden olan sorunlarla ilgilenir ve düşüncelerini ¾ Nasıl hissettiğinizi kabul ediniz: Duygularınızı
Çoğu insan duygular hakkında düşündüğünde, duygu- yeniden şekillendirmeye çalışırlar. İyimserlik ve umudun etkili bir şekilde ifade etmenin ilk adımlarından
ların hepsinin kafalarında olduğunu varsayar. Ancak de dahil olmak sağlık ve kişisel başarı ile bağlantılı olduğu doğru olsa biri, nasıl hissettiğinizi kabul etmektir. Bunu yap-
bilim insanları, duyguların beyninizin limbik sisteminden üzere daha iyi da, yalnızca pozitif düşünceyle meşgul olmanız zihinsel mak yalnızca duygularınızı fark etmenize olanak
kaynaklandığını ancak amaçlarının bedeninizi hare- sağlığınıza da zarar verebilir. Aslında aşırı veya toksik sağlamakla kalmaz, aynı zamanda bu duyguları
kete geçirmek olduğunu keşfetmişlerdir. Bazıları bu bir genel sağlık pozitiflik, gerçekçi olmayan beklentilere yol açabilir ve hissetmenize neden olabilecek sorunları da ele
aktivasyonun, beyninizi vücudunuza bağlayan vagus olumsuz duyguları hissedememek. Duygularınızı değer- almanızı sağlar.
siniri aracılığıyla gerçekleştiğini öne sürmektedir. durumuna lendirirken, olumsuz ve olumlu duygularınız arasında
Hissettiğin her duygu, bedensel duyumlar ve dürtüler sahip olma bir denge kurmaya çalışın. Olumsuz duyguların haya- ¾ Düşüncenizi yeniden çerçeveleyiniz: Bir şey
yoluyla bedeninizde belirli bir tepkiyi tetiklemek üzere tınızda bir amaca hizmet ettiğini ve hatta sizi sağlıklı ve hakkındaki düşünce şeklinizi değiştirmek, fark-
tasarlanmıştır. Birçok kişi bu yerleşik yanıtların hayatta eğilimindedir. çok ihtiyaç duyduğunuz değişiklikleri yapmaya teşvik lı duygular deneyimlemenize yardımcı olabilir.
kalmanızı garanti altına almak için var olduğuna inan- edebileceğini unutmayınız. Örneğin, bir durum sizi üzdüğünde, durumun