Page 14 - LabMedya - 80

14 SAĞLIK

ONKOLOJİNİN GELİŞEN İnsan gen haritasının çıkarılması, beraberinde AKILLI ILAÇ NEDIR?
kanserli hastalarda gen bozukluklarının ve bunlara
Kanser, normal vücut hücrelerinin çeşitli faktörler
özgü tedavi yöntemlerinin araştırılmasına vesile
YÜZÜ: AKILLI İLAÇLAR oldu. Böylece, bu gen bozukluklarının sonucunda sonucu kontrolsüz çoğalma özelliği kazanmasıdır.
Kontrolsüz çoğalma sonucu anormal hale gelen işlev-
meydana gelen değişiklikleri durdurmaya çalı-
leri bloke eden ilaçlara ise akıllı ilaçlar denir. Kanser
şan akıllı ilaçlar gündeme gelmeye başladı. Akıllı
ilaçlar, son dönemde kanser hastalarının hemen hücresini hedeflemesi ve sağlıklı hücrelere neredeyse
hemen her evresinde kullanılıyor. Önceleri bir elin zarar vermemesi, ilacın tolere edilebilir olmasına ve
parmakları ile sayılabilecek düzeyde akıllı ilaç yaşam kalitesini artırmasına neden olmaktadır. Ayrıca
varken, günümüzde sayıları çok daha arttı. Kanser akıllı ilaçların saç hücrelerini etkilememesi, kemo-
terapi ilaçlarında sıkça görülen saç dökülmesi gibi
tedavisinde diğer tedavi edici ajanlara nazaran hastayı rahatsız edici yan etkilerinin olmaması büyük
daha da iyi sonuçlar vermesi ve yan etkilerinin çok avantajlarından biridir. Klasik kemoterapik ajanlar
daha kolay yönetilebilir olması sebebiyle, bu hasta daha çok çoğalan hücreler üzerinde etki ederken, akıllı
grubuna umut olmaya devam etmektedir; ancak ilaçlar hem çoğalan hem de durağan haldeki kanser
hangi hastada hangi akıllı ilacın kullanılmasının hücrelerine etki etmektedir. Vücudun en çok çoğalma
Doç. Dr. Yakup BOZKAYA bilinmesi büyük önem arz etmektedir. Bu nedenle, gösteren hücreleri kemik iliği ve ağız/bağırsak muko-
Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi her sağlık merkezinde uygulanmayan bu tedavi zası hücreleri olduğu için bu hücrelere kemoterapinin
Tıbbi Onkoloji Uzmanı yöntemi için uzman seçiminin çok iyi yapılması etki etmesiyle kan değerlerinde düşme sonucunda
gerekmektedir. ciddi enfeksiyonlar, kanama eğilimi, halsizlik, bulantı,
kusma ve ishal yan etkileri çok fazla görülmektedir.
Bu yan etkiler hayat kalitesinde ciddi bozulmalara
sebep olabilmekte, hatta bazen hayatı tehdit edici
hale gelebilmektedir. Kanser hücresine spesifik olan
akıllı ilaçlarda ise bu yan etkiler kemoterapik ajanlara
nazaran çok daha nadir olarak görülmektedir.
AKILLI ILAÇLARIN KULLANILDIĞI KANSER
TÜRLERI HANGILERIDIR?

Akciğer, meme, prostat ve deri kanserleri (melanom)
olmak üzere hemen hemen her kanser türünde akıllı
ilaçlar kullanılabilmektedir. Özellikle, akciğer kanser-
li hastalarda çeşitli genetik yöntemlerle belirlenen
mutasyonlar (bozukluklar) sonucunda çok sayıda
akıllı ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçlar sayesinde
akciğer kanserinin bazı türleri ani öldüren bir hastalık
olmaktan çıkarak, kronik bir hastalık durumuna gel-
mektedir. Uzun yıllardır meme kanserlerinin bazı özel
alt tiplerinde kullanılan hormon ilaçları mevcut ve bu
ilaçlara hemen hemen her hastada direnç meydana
gelmektedir. Yeni ortaya çıkan ilaçlar sayesinde bu
hasta grubunda hastalar daha uzun süreli ve kaliteli
bir yaşam sürebilmektedir. Daha önceleri çok sınırlı
sayıda kemoterapi ajanın olduğu prostat kanserli
hastalar, yeni ortaya çıkan akıllı ilaçlar sayesinde
%100 yaşamlarını idame edebilmektedir. Tanı aldıktan
GUVEN sonra 6 ay gibi kısa bir sürede ölüme yol açan me-
lanom gibi deri tümörlerinde, günümüzde kullanılan
akıllı ilaçlar sayesinde bu hastaların hemen hemen
yarısından çoğu 5 yılın üzerinde yaşayabilmektedir.
Bu örnekler çoğu kanser türünde verilebilir; ancak
bu hastalarda doğru akıllı ilaç seçimi için hastanın
genetik bozukluğunun doğru ve uygun genetik veya
patolojik testler ile doğrulanması önemli olmaktadır.
Akıllı ilaçlar kanser türlerinin sadece, son evresi
dediğimiz yayılmış evrede kullanılmaz. Hasta, her
ne kadar erken evrede kanser tanısı almış, ameliyat
edilmiş, kemoterapi veya radyoterapi almış olsa da
hastalığın tekrarlama riski vardır. Özellikle akciğer
kanserli erken evrede ameliyat edilmiş, belirli ge-
Mikrobiyoloji netik bozukluğa sahip hastalarda bazı akıllı ilaçlarla
tekrarlama riski ileri derecede iyileştirilebilmektedir.
Akıllı ilaçlar çoğunlukla ameliyat sonrası kullanılmakta
Analizlerinde iken, bazı kanser gruplarında ameliyat öncesi veril-
mektedir ve bu sayede akıllı ilaçlar ile tümörü ileri
derecede küçültülerek (hatta yok ederek) ameliyatın
Standartlara uyum ve yüksek kalite daha kolay geçmesi ve sonuçların daha iyi olması
sağlanmaktadır.

AKILLI ILAÇLARIN YAN ETKISI VAR MIDIR?

Klasik kemoterapi ilaçları kadar belirgin yan etkileri
olmasa da kendine özgü yan etki profilleri vardır;
ancak kemoterapilerden çok daha az ve nadir gö-
rülmektedir. En sık görülen yan etkiler arasında cilt-
te çeşitli döküntüler, karaciğer ve tiroid fonksiyon
değişiklikleri ve tansiyon problemleri sonucu burun
kanamasıdır; ancak doktor kontrolü ile bu yan etkiler
kolay bir şekilde yönetilebilir.