Page 10 - LabMedya - 80

10 BESLENME

GÜNÜMÜZÜN

VAZGEÇİLMEZİ: ÇAY

Çay, beyninizi uyarıcı etkileri olan dört madde içer- asit türüdür. Esas olarak çay bitkisinde (Camellia nedeni ise bazı çay çeşitlerini yapan bitkilerin il-
mektedir. En iyi bilineni, kahve, alkolsüz içecekler sinensis) bulunur. Kafein, teofilin ve teobromin gibi, tihaplanma ve kan şekeri seviyelerini azaltmaya
ve enerji içeceklerinden de alabileceğiniz güçlü kan-beyin bariyerini geçerek beyne girebilir. İnsan- yardımcı olabilecek bileşikler içermesidir. Prof. Dr.
bir uyarıcı olan kafeindir. Çay ayrıca kafeinle ilgili larda, L-theanine, uyarı gevşemesi ile ilişkili alfa Y. Birol SAYGI,
teobromin ve teofilin olmak üzere iki madde içer- dalgaları adı verilen beyin dalgalarının oluşumunu Çay, kilonuzu yönetmenize yardımcı olabilir: Alanya Üniversitesi,
mektedir. Son olarak, beyin üzerinde çok ilginç artırmaktadır. Bu belki de çayın ürettiği farklı, daha Herhangi bir şekerli içeceği çay veya siyah kahve ile Sanat ve Tasarım
etkileri olan L-theanine adlı oldukça benzersiz bir hafif etkinin ana nedenidir. L-theanine, beyindeki değiştirmek kalorileri azaltmanın ve kilo vermenin Fakültesi Dekanı
amino asit sağlar. GABA ve dopamin gibi nörotransmiterleri etkile- kolay bir yolu olabilirken, kilo vermeye ve kilo kont- /
yebilir. Bazı araştırmalar, L-theanine'in özellikle rolüne yardımcı olduğu bilimsel olarak kanıtlanmış
Çay ve kahvenin her ikisi de kafein içerir ve bu kafeinle birleştiğinde dikkati ve beyin fonksiyonunu bazı çaylar vardır ve bu da yeşil çaydır. Kilo vererek
nedenle beyin üzerinde uyarıcı benzeri bir etki- iyileştirebileceğini öne sürmektedir. Sonuç olarak ve vücudunuzun iltihaplanmasını azaltarak (bu,
ye sahiptir. Ancak bu etkilerin doğasının oldukça kahvede bulunan yüksek miktardaki kafeine karşı iltihaplı yiyeceklerin zayıf bir şekilde beslenme- sıra, çay yapraklarından tanenleri çıkarır. Tanenler,
farklı olduğu konusunda hem fikirlilik vardır. Çayın hassasiyeti olanlar için çay uygun bir alternatif siyle ortaya çıkabilir), bağışıklık sisteminiz olumlu tipik olarak çayla ilişkilendirilen yararlı antioksidan-
sağladığı etki, sevgi dolu bir büyükanne tarafından olabilir. L-theanine'in varlığı ve beyindeki alfa dal- tepkiler verecektir. Kilo ile mücadele eden kişilerin, ları sağlayan polifenollerdir. Ancak çok fazla özü
nazikçe bir şeyler yapmaya teşvik edilmeye ben- gaları üzerindeki etkisi nedeniyle çay, uzun süre "enfeksiyon oranının artmasına" yol açabilecek "bo- çıkarılırsa [su çok sıcak ise] aynı zamanda birçok
zerken, kahve bir tekme atılmaya benzer. Kahve, konsantre olması gerekenler için kahveden daha zulmuş bağışıklık tepkisi ve bağışıklık fonksiyonu" insanın acı bulabileceği ağızda buruk bir kalan tat
çaydan daha güçlü bir destek ve daha fazla uyarıcı iyi bir seçim olabilir. göreceğini belirtilmektedir. Bu, çay içerek ve daha ile de ilişkilidirler. Çok sıcak su kullandığınızda ters
etki sağlar. Hatta o kadar güçlü olabilir ki üretken- sağlıklı bir yaşam için adımlar atarak, bağışıklıkta gidebilecek tek şey lezzet değildir. Araştırmalar,
liğinizi etkileyebilir. Hem çayın hem de kahvenin artıları ve eksileri bir artış yaşamanız olasıdır. sıcak suyun çaydaki kateşinler gibi hassas, sağlığı
bulunmaktadır. Bana göre, çalışırken çay daha teşvik eden bileşikleri de yok edebileceğini gös-
Kafein, Dünyanın en yaygın kullanılan psikoaktif iyi bir seçim gibi görünmekte, kahve ise egzersiz Kafein bağışıklığı artırmaya yardımcı olabilir: termektedir.
maddesidir: En büyük kafein kaynağı kahve olup yapmak gibi fiziksel aktiviteler için daha uygundur. Kafein antienflamatuvar olarak kabul edilir ve ba-
diyetteki en büyük antioksidan kaynaklarından ğışıklık sisteminizi güçlendirmeye yardımcı olabilir. Mükemmel bir fincan çay için hangi
biridir ve onu tüketmek çeşitli sağlık yararları ile ÇAYIN BAĞIŞIKLIK SISTEMINIZ ÜZERINDEKI Belki de sabahları can attığınız o fincan çay ya da sıcaklığı kullanmalısınız?
ilişkilendirilmiştir. Çay, türüne bağlı olarak dünya ŞAŞIRTICI YAN ETKILERI kahve gerçekten o kadar da kötü bir fikir değildir.
çapında tüketilen ılımlı bir kafein kaynağıdır. Kafein Bununla birlikte, çalışmada bahsedilen "immü- İçtiğiniz çayın türüne bağlı olarak, yapraklardan
merkezi sinir sistemini uyarır, uyanıklığı artırır ve Çay içmek vücut için gerçekten harikalar yaratabi- nomodülatör etkilerin" normal insan tüketimine en uygun aromayı elde etmek için suyunuz farklı
uyuşukluğu azaltır. Nasıl çalıştığına dair birkaç teori lir. İster siyah ister yeşil çay olsun kilo vermenize dayandığına dikkat etmek önemlidir. Kafeinin sıcaklıklarda olmalıdır. Siyah çaylar 90 C’de, Oolong
0
bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi, beyindeki yardımcı olmaktan kronik hastalıkları önlemeye sağlığınıza yardımcı olduğu bilimsel olarak kanıt- 85 C’de ve Yeşil çay 70-75 C’de demlenmelidir. Yeşil
0
0
belirli sinapslarda adenosin adı verilen inhibitör bir kadar, gün içinde çay rutini yapmak size sayısız lanmıştır, ancak aşırı tüketilirse, yardımcı olmaktan çayla birlikte daha soğuk su kullanmak önemlidir.
nörotransmitteri bloke ederek net bir uyarıcı etkiye şekilde yardımcı olabilir. Çayın bağışıklık sistemini- çok vücudunuza zarar verebilecek bazı olumsuz Çünkü yapraklar daha narindir. Yeşil çay yaprakları,
yol açabilmesidir. Adenozinin gün boyunca beyinde ze yapabileceğini bilmeyebileceğiniz birkaç şaşırtıcı yan etkilere neden olabilir. Merak ediyorsanız, işte siyah çaylara göre tanenler çok daha hızlı ve daha
arttığına ve bir tür “uyku basıncı” oluşturduğuna yan etkiyi aşağıda listelenmiştir. bir günde ne kadar kafein alabileceğiniz. kolay geçmektedir. Suyu tam kaynama noktasına
inanılmaktadır. Adenozin arttıkça uykuya dalma getirmek kesinlikle sorun olmayıp sadece çok taze
eğilimi artar. Kafein bu etkiyi kısmen tersine çevirir. Çay, bağışıklık fonksiyonunu destekleyen an- ÇAY YAPARKEN YAPTIĞIMIZ YANLIŞ kaynamışken kullanılmamalıdır. Su iyice kaynadı-
Kahve ve çaydaki kafein arasındaki temel fark, tioksidanlarla doludur: Çoğu çay, vücuttaki ilti- ğında, biraz soğumaya bırakınız. Aradığınız şey
çayda çok daha az kafein bulunmasıdır. Güçlü bir haplanmayı azaltmaya yardımcı olduğu kanıtlanmış Demleme çayı, lezzet ve işlevsel faydalar sağlar, buharın dinmesidir. Suyun yüzeyinden artık incecik
fincan kahve 100-300 mg kafein sağlayabilirken, bir tür antioksidan olan polifenol içerir. Polifenoller bu yüzden bunu mahvetmek için önemli bir hatayı buhar çıkmadığında yani su, demlemek için yete-
bir fincan çay 20-60 mg kafein sağlayabilir. diyabet ve hatta kardiyovasküler hastalıklar gibi yapmayınız. Çay, dünyada en çok tüketilen içecek- rince sıcak olmamalıdır. Sonuç olarak çayın lez-
hastalık riskinizi azaltmaya yardımcı olabilir. An- lerden biridir ve bunun iyi bir nedeni vardır. Size zetini etkileme noktasına kadar haşlanmamalıdır.
Teofilin ve Teobromin: Teofilin ve teobromin, tioksidanlar ayrıca bağışıklık fonksiyonunuz için ekstra bir enerji artışı sağlayabilecek sadece ısıtıcı,
kafeinle ilişkilidir ve ksantin adı verilen bir or- anahtardır. Çaylar bağışıklık sisteminiz için fayda- kafeinli bir içecek olmakla kalmaz, aynı zamanda Çayınızın lezzetini etkileyen tek şey sıcaklık değil-
ganik bileşik sınıfına aittir. Her ikisinin de vücut lıdır ve bu tür hastalıkları önlemenin anahtarıdır. sağlıklı bir metabolizmayı desteklemek, iltihabı dir; demleme süresi miktarı da önemlidir. Öneriler
üzerinde çeşitli fizyolojik etkileri vardır. Teofilin, Tüm bunların, bağışıklık sisteminizi güçlendirmek azaltmak ve kilo kaybını teşvik etmek gibi başka ise; siyah ve oolong çayları için 3-5 dakika, bitki
hava yolundaki düz kasları gevşeterek nefes almayı ve kronik hastalık riskinizi azaltmak için çalışan faydalarla da doludur. Bu faydalı iksirden en iyi çayları için 4-6 dakika olup biraz daha uzun süre
kolaylaştırırken aynı zamanda kalp kasılmalarının çayın (popüler siyah çaylar ve yeşil çaylar dahil şekilde yararlanmak istiyorsanız, demlemeyi doğru demleyebilirsiniz çünkü etrafta genellikle tanen
hem hızını hem de kuvvetini uyarır. Teobromin kalbi her tür çayda bulunur) polifenol içeriği ile ilgisi şekilde yapmanız önemlidir. Ne yazık ki, çoğumuz veya kafein maddesi bulunmaz. Yeşil çaylar için
de uyarabilir, ancak hafif bir idrar söktürücü etkiye olduğunu belirtilmektedir. çay yaparken çok yaygın bir hata yapıyoruz oda, 2-3 dakikadır. Yeşil çaylar daha hassastır çünkü
sahiptir ve vücuttaki kan akışını iyileştirerek kan çok sıcak su kullanmaktır. örneğin siyah çay kadar işlenmezler ve bu nedenle
basıncında net bir azalmaya yol açmaktadır. Kakao Çay kan şekerini kontrol etmeye yardımcı ola- tanenler çok daha kolay ve daha hızlı çıkarılır. Çok
çekirdekleri de bu iki maddenin iyi kaynaklarıdır. Bu bilir: Sağlıklı bir bağışıklık sistemini korumak ve Çay demlerken kaynar su uzun süre demlerseniz veya suyunuz çok sıcaksa,
maddelerin bir fincan çaydaki miktarları çok azdır. kolesterolünüzü düşürmek söz konusu olduğunda kullanmak neden zararlıdır? acı, aşırı kafeinli bir bardak tüketirsiniz.
Bu nedenle vücut üzerindeki net etkileri muhteme- kan şekerini kontrol etmek önemlidir. Daha sağlıklı
len ihmal edilebilir düzeydedir. Aldığınız kafeinin bir beslenme ve egzersiz yoluyla kan şekerinizi kontrol Bazı çaylar için daha sıcak su kullanabilseniz de çay Daha fazla lezzet mi arıyorsunuz? Demleme süre-
kısmı teofilin ve teobromine metabolize olmaktadır. altında tutarak, kronik hastalıkla bağlantılı olan LDL yaparken kesinlikle kaynamış taze su kullanmak nizi uzatmayınız. Daha uzun süre [daha fazla lezzet
Bu nedenle kafein tüketildiğinde dolaylı olarak bu "kötü" kolesterolünüzü düşürürsünüz. Sağlıklı bes- istemezsiniz. İçmek için çok sıcaksa, çay yaprakla- için] demlemek doğal bir düşünce olabilir, ancak
iki kafein metabolitinin seviyesi yükselmektedir. lenmek ve egzersiz kan şekerini kontrol etmek için rınız için de çok sıcaktır. Çay yaprakları narindir ve bu aslında mantıksız. Daha uzun süre demlemek
hala iyi uygulamalar olsa da gününüze bir çay rutini aşırı sıcak su kullanmak kırılgan bileşiklerinin tadını yerine, aromayı arttırmak için daha fazla çay yap-
L-theanine, benzersiz özelliklere sahip psikoak- eklemek kan şekeri seviyelerinize yardımcı olabilir. acı ve daha az tatlı hale getirebilir. Çay demleme rağı eklemek çok daha iyidir.
tif bir amino asit: L-theanine, benzersiz bir amino Bu da bağışıklık sisteminize yardımcı olur. Bunun işlemi, lezzet ve işlevsel faydalar sağlamanın yanı