Page 46 - LabMedya - 79

46 TEKNOLOJI

www.atselektronik.com.tr

PROGRAMLANABİLİR

CANLI ROBOT XENOBOT 3.0 Üst düzey ürün ve kullanıcı koruma için
İ İZZOOLLAATTÖÖRR SSİİSSTTEEMMLLEERRİİ

Ceyda Berceste KARABULUT

ÖZET Xenobotların şimdiye kadar gözlemlenen özellikleri kanserle mücadele gibi konularda ilerlememizde bü-
şunlardır: yük rol oynayabilirler. Bunun yanı sıra mikro plastik
Bir zamanlar insanların hayal gücünü zorlayan ve imkânsız gibi gö- Robot denilince atıkların sebep olduğu deniz ve okyanus kirliliklerine
rünen birçok projenin gerçeğe dönüştüğü bir dönemde yaşıyoruz. ¾ Lokomasyon çözüm olabilirler. Organik oldukları için hali hazırda
Bundan çok değil belki 20-30 yıl önce kitaplarda, dergilerde, çizgi aklımızda ¾ Obje Manipülasyonu çok fazla kullanılan plastiğin yerini alabilirler hatta
romanlarda bahsedilen o efsanevi robotların oldukça sıradan karşı- beliren mekanik ¾ Obje Taşıması sahip oldukları cep benzeri açıklık sayesinde vücuda
landığı şu günlerde, aşina olduğumuz mekanik robotlardan oldukça ¾ Kollektif Davranış ilaç ya da enzim taşımak gibi çeşitli alanlarda da
farklı canlı robotlar bir diğer ifadeyle “xenobotlar” üretilmeye başlandı. robotların ¾ Kendini Tedavi Edebilme karşımıza çıkabilirler. Her ne kadar teknoloji hızla
Henüz mekanik robotlar kadar gelişmemiş olsalar da ilerleyen yıllarda yerini alabilme ¾ Yürümek ve Yüzmek ilerliyor olsa da henüz bunlardan bahsetmek için
organik yapıları nedeniyle birçok alanda karşımıza çıkacaklar. Aslında oldukça erken çünkü xenobot çalışmalarının en
xenobotlar mekanik robotlarla kıyaslanamayacak kadar farklı bir potansiyeline XENOBOTLAR ÇOĞALABİLİYORLAR çok zaman alan kısmı gözlemlemek. Yani yapıyı
yapıya sahip çünkü canlılar. Yanlış okumadınız. Xenobotlar canlı sahip olan bu MI? İNSANLIK İÇİN TEHLİKE oluştururken harcanan zamandan çok daha fazlası
robotlar. Bu canlı robotlar pek çok alanda yeni çalışmaların önünü OLUŞTURABİLİRLER Mİ? gözlem yapmak ve rapor tutmak ile geçiyor. Yine
açmış olmalarına rağmen birtakım endişeleri de beraberlerinde ge- xenobotlar de ileride çok karşılaşacağımız ve henüz yeni sayı-
tirdiler. Xenobotlar insan varlığı için bir tehdit oluşturabilir mi? Kendi biyoteknoloji 2020 yılında insanlarla paylaşılan bu gözlemlerden labilecek Xenobotlar oldukça umut verici ve merak
kendilerine üreyebilirler mi? Bunlar gibi pek çok soruya cevap aradı- daha sonraki süreçte araştırmacılar xenobotların uyandırıcı bir çalışma alanı.
ğımız ve xenobotları yakın mercek altına aldığımız yazımıza geçelim. alanının çoğalabildiklerini fark ettiler. Yani bu canlı robot-
en somut lar komut verilmeksizin üreyebiliyorlar. Xenobotlar SONUÇ
GİRİŞ ökaryot ve prokaryot hücrelerin çoğalma şekille-
çalışmalarından rinden daha farklı bir şekilde ürüyorlar. Xenobotlar Xenobotlar biyoteknoloji alanındaki en çarpıcı çalış-
Biyoteknoloji yüzyılı olarak adlandırılan içinde bulunduğumuz çağ, biri olarak 2020 bulundukları ortamdaki diğer xenobotlar ile bir araya malardan birisi. Kurbağa kök hücreleri kullanılarak
genetik çalışmalarının yanı sıra biyoloji ve teknolojinin kesiştiği çok gelerek C harfine benzer şekilde birlik oluşturu- üretilen bu canlı mikrobotlar henüz çok gelişmiş ol-
sayıda biyoteknolojik çalışmayı da beraberinde getirdi. İşte bu alanda yılından beri yorlar. Somutlaştırmak gerekirse xenobotlar pac masalar da gelecekte birçok alanda insanlığa faydalı
atılan en büyük adımlardan biri de Tuft ve Vermont Üniversiteleri’nin bilim dünyasında man oyunundakine benzer C şeklindeki kümeyi olabilecek mikrobotlar. Organik yapıları sayesinde
araştırmacıları tarafından üretilen organik robotlar: Xenobotlar. Robot hareket ettirerek çevredeki diğer mikrobotları yapay ya da zararlı maddelerin yerini alabilir, çevre
denilince aklımızda beliren mekanik robotların yerini alabilme po- oldukça bu yapıya katıyorlar. Bu Xenobot kümesi dışında kirliliği gibi büyük sorunlara çare olabilirler. Medikal
tansiyeline sahip olan bu xenobotlar biyoteknoloji alanının en somut kalan robotlarsa sil benzeri uzantılar oluşturarak alanda geliştirilecek yeni projeler için kaynak olarak
çalışmalarından biri olarak 2020 yılından beri bilim dünyasında oldukça kendinden söz kümenin hareketini sağlamaya başlıyorlar. Ve bu kullanılabilirler. İnsan tarafından üretilen bir canlı
kendinden söz ettiriyor. Bu canlı robotlar insan sağlığı başta olmak ettiriyor. şekilde erişkin xenobotlar yeni yavru xenobotlar türü olan xenobotlar zamanla daha gelişmiş ve
üzere çok farklı alanlarda yapılacak çalışmalara öncülük edecekler. oluşturabiliyorlar. daha bilinçli olacaklar. Kim bilir belki birkaç sene
Peki bu robotlar nasıl üretildi? Ne işe yarıyorlar? Nasıl çalışıyorlar? sonra bilim dünyası canlıları sınıflandırılmasında
Kısacası Xenobotlar üreyebiliyorlar ancak kont- Xenobotları da canlı olarak kabul eder. Bu canlı
GELİŞME rolden çıkıp kendi kendilerine bilinçlenmeleri en mikrobotların günlük hayata nasıl etki edeceğine
azından yakın gelecekte pek mümkün değil yani önümüzdeki süreçte hep beraber şahitlik edeceğiz.
Son yıllarda biyoteknoloji alanındaki ilerlemelerle beraber insansı insanlığı tehdit eden, endişe edilecek bir durum söz
robot çalışmalarının önü açıldı. konusu değil. Yaşamları boyunca araştırmacıların KAYNAKLAR:
gözetiminde bulunuyorlar, her hareketleri gözleni-
Geçtiğimiz yıllarda adını oldukça sık duyduğumuz “Robot Sophia” da o yor ve kaydediliyor. Bahsettiğimiz üzere ömürleri Ê https://www.igi-global.com/article/xeno-
insansı robotlara örnek gösterilebilir. Bu insansı robotlar yapay zekaya oldukça kısa. Bunun yanı sıra bulundukları ortam- bots/289038
sahip, öğrenme ve taklit ile gelişen, mekanik kısımları organik veya daki suyun sodyum içeriğinde değişiklik yapmak Ê https://jsr.org/hs/index.php/path/article/
organik gibi görünen yapay dokularla kaplanan mekanik robotlardı. ya da ortama bakır eklemek gibi bilim insanlarının view/2577
Oysa çoğu kaynakta “canlı robot” diye ifade edilen xenobot bilgisayar kolaylıkla uygulayabileceği çeşitli yöntemlerle kont- Ê https://www.tandfonline.com/doi/abs/1 Özel tasarımlar, yüksek kaliteli malzeme kullanımı...
ile programlanabilen canlı hücrelerden oluşturulan mikrobot anlamına rollü xenobot ölümü gerçekleştirilebiliyor. Kısacası 0.1080/15265161.2020.1746102?journalCo-
gelmektedir. Xenobot 1.0 dünyada üretilen ilk organik mikrobottur. Xenobot üretme, gözlemleme ve geliştirme sistemi de=uajb20
Yapay zeka yerine biyolojik hücrenin doğasını kaynak olarak kullanan şu an için oldukça güvenli ve stabil. Ê http://journals.mimesisedizioni.it/ | Aseptik İzolatör Sistemleri
bu robotlar üretilirken Afrika pençeli kurbağasının (Xenopus laevis) kök index.php/studi-di-estetica/article/
hücreleri kullanılmış. Xenobotların isiminin kaynağı da kök hücrelerinin XENOBOTLARIN GELECEKTE view/968/1408 | Koruma İzolatör Sistemleri
kaynağıyla aynı. Ayrıca “xenos” antik Yunanca “yabancı” anlamına SAĞLAYABİLECEĞİ FAYDALAR Ê https://www.ingentaconnect.com/content/ | Kompakt Laminer Akışlı İzolatörler
gelen bir sözcükmüş. Alıştığımız robot kavramına oldukça yabancı NELERDİR? ben/cpb/2022/00000023/00000014/
olan xenobotların varlığını Sam Kriegman, Douglas Blackiston, Josh art00009;jsessionid=e90 5ncr36df76.x-i- | Eldiven Kaçak Test Sistemi
Bongard ve Michael Levin 13 Ocak 2020 günü Amerika Birleşik Devlet- Xenobotlar henüz evrimsel olarak çok gelişmiş c-live-01
leri Ulusal Bilimler Akademisi aracılığıyla açıkladılar. Ürettikleri yapay yapılar değiller. İleri sürümlerinin geliştirilmesi ile Ê https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/ | Sterilite Test İzolatörleri
organizmanın yani xenobotun programlanabilir olmasına rağmen hasarlı hücrelerin yeniden üretilmesi, doku onarımı, 2022cosp. 44.2857K/abstract
bilinçli bir organizmaya benzer davranışlar gösterdiğini gözlemledik- | Transfer Odaları
lerini bildirdiler. Xenopus laevis’in deri ve kalp hücrelerini kullanarak
başladıkları çalışma daha önce benzeri görülmemiş bir varlık üretme-
lerini sağlamış. Süper bilgisayarlar kullanılarak oluşturulan evrimsel
algoritma bir sistem gibi işlemekte ve aynı zamanda canlılık özellikleri
göstermekte. Yaklaşık yaşam süreleri 10 gün olmakla birlikte henüz
dünyada 10 günden uzun hayatta kalan bir canlı robot bulunmuyor. A ATTSS EElleekkttrroonniikk SSeerrvviiss TTiiccaarreett LLttdd.. ŞŞttii..
Xenobotlar hakkında yeni ve şaşırtıcı olan bir diğer şey ise genetik Yaşam Caddesi 7/17 Söğütözü Ankara
mühendislik yöntemleri kullanılarak fiziksel olarak ya da kimyasal T: +90 312 219 22 19
maddeler ile yapısal olarak manipüle edilmeye gerek duymamaları www.atselektronik.com.tr
yani bu canlı robotlar manipüle edilmeksizin basınç, sıcaklık gibi info@atselektronik.com.tr
faktörleri kendi kendilerine algılayabiliyorlar.