Page 42 - LabMedya - 66
P. 42

42               PSİKOLOJİ                                                                                w w w .labm edy a. c om






























       GÜNLERİNİZİ AYDINLIK VE


       GECELERİNİZİ KARANLIK TUTUN




       Yeni bir genetik çalışma, sadece bir saat   etkileyebilecek ‘bir dizi hormonal etki’   ile ilişkili olduğunu bulduk.’ Daha erken bir   fayda sağlayıp sağlayamayacakları
       önce uyanmanın depresyon riskini yüzde   ile sonuçlanması olasıdır. Çalışma yazarı   uyku programına geçmek isteyenler için   çalışmadan net çıkarılmadı. Ancak orta
       23 oranında azaltabileceğini ortaya koyuyor.   Celine Vetter, “Uyku zamanlaması ile ruh   Vetter şöyle diyor: ‘Günlerinizi aydınlık ve   veya “gece kuşu” aralığında olanlar için
       Araştırmacılar, Avrupa kökenli yaklaşık   hali arasında bir ilişki olduğunu bir süredir   gecelerinizi karanlık tutun. Sabah kahvenizi   daha erken bir yatma saatine geçmek
       840.000 yetişkinin genetik verilerini analiz   biliyorduk” dedi. Ancak klinisyenlerden   verandada alın. Mümkünse işe yürüyerek   muhtemelen yardımcı olacaktır. Ekip,
       ettiler.                       sıklıkla duyduğumuz bir soru, “bir fayda   ya da bisikletle gidin ve akşamları o   çalışmalarında basit bir korelasyonu
                                      görmek için insanları ne kadar erken   elektronik aksamları kısın.’  nedensellikten (bir faktör doğrudan diğerine
       Daha erken kalkmak ve yatmak ile daha   değiştirmemiz gerekiyor?”                              neden olan) ayırt etmek için genetik
       düşük “majör depresif bozukluk” riski                          Ekip, çalışmaları için, uyku zamanlama   farklılıkları kullanan epidemiyolojik bir
       arasında bir bağlantı buldular. Gün boyunca   ‘Bir saat erken uyku zamanlamasının bile   tercihlerimizin yüzde 12 ila 42’sini toplu   teknik olan ‘mendelian randomizasyonu’nu
       ışığa daha fazla maruz kalmanın, ruh halini   önemli ölçüde daha düşük depresyon riski   olarak açıklayan genetiğe odaklandı.   kullandı.
                                                                      Araştırmacılar, 840.000 yetişkinden bu
                                                                      varyantlar hakkında kimliği belirsiz genetik   Harvard Üniversitesi’nden Iyas Dağlas,
                                                                      verileri değerlendirdi. Bu toplam, yedi gün   “Genetiğimiz doğumda belirlenir, bu
                                                                      boyunca giyilebilir uyku takip cihazı takan   nedenle diğer epidemiyolojik araştırmaları
                                                                      85.000 kişiden ve uyku tercihi anketlerini   etkileyen bazı ön yargılar genetik
                                                                      dolduran 250.000 kişiden gelen verileri   çalışmaları etkilemez. Bu çalışma, kanıtların
                                                                      içeriyordu.                     ağırlığını kesinlikle uyku zamanlamasının
                                                                                                      depresyon üzerindeki nedensel etkisini
                                                                      Bu örneklerin en büyüğünde, ankete katılan   desteklemeye doğru kaydırıyor” dedi.
                                                                      deneklerin üçte biri kendini sabah kuşları
                                                                      (erken yatıp erken kalkan biri) ve yüzde   Önceki araştırmalar, tam olarak ne zaman
                                                                      dokuzu gece kuşları (geç yatıp geç kalkan)   uykulu olacağımızı ve ne zaman daha
                                                                      olarak tanımladı. Geri kalanlar ortada bir   uyanık olacağımızı düzenleyen sirkadiyen
                                                                      yerdeydi. Genel olarak, ortalama uyku orta   ritim veya ‘saat’ anlayışını geliştirdi. Saatin
                                                                      noktası sabah 3’tü, yani gece 11’de yatıp   zamanlamasını ve uyku zamanlamasını
                                                                      sabah 6’da kalktılar.           belirlemek için kritik olan proteinlerden
                                                                                                      biri, Periyot2 veya PER2’dir. PER2,
                                                                      Araştırmacılar daha sonra genetik bilgilere,   memelilerde PER2 geni tarafından kodlanan
                                                                      anonimleştirilmiş tıbbi ve reçete kayıtlarına   bir proteindir. ‘Saat geni’ PER2 olarak
                                                                      ve majör depresif bozukluk tanılarıyla ilgili   adlandırılan varyantlar da dahil olmak üzere
                                                                      anketlere baktılar. Ekip, erken kalkmaya   340’tan fazla yaygın genetik varyantın, bir
                                                                      yatkın olan genetik varyantları olan   kişinin kronotipini yani belirli bir zamanda
                                                                      bireylerin de daha düşük depresyon riskine   uyuma eğilimini etkilediği bilinmektedir.
                                                                      sahip olduğunu buldu. Her bir saatlik
                                                                      erken uyku orta noktası (yatma zamanı ile   Araştırma ekibi, onlarınkinin, kronotipin
                                                                      uyanma zamanının yarısı) yüzde 23 daha   depresyon riskini etkilediğine dair en güçlü
                                                                      düşük majör depresif bozukluk riskine   kanıtlardan biri olduğuna inanıyor. Daghlas,
                                                                      karşılık geldi.                 erken yatmanın depresyonu azaltıp
                                                                                                      azaltamayacağını kesin olarak belirlemek
                                                                      Bu, normalde gece 1’de yatan birinin   için büyük bir randomize klinik çalışmanın
                                                                      bunun yerine gece yarısı yatıp aynı süre   gerekli olduğunu ekledi.
                                                                      boyunca uyuması durumunda riskini yüzde
                                                                      23 azaltabileceğini gösteriyor. Eğer gece   Çalışma JAMA Psikiyatri dergisinde
                                                                      11’de yatağa giderlerse, depresyon riskini   yayınlandı.
                                                                      daha da azaltabilirler, yaklaşık yüzde 40
                                                                      oranında.                       Kaynak: www.bizsiziz.com/ Feyza ÇETİNKOL

                                                                      Erken kalkanların daha erken kalkmaktan
   37   38   39   40   41   42   43   44   45   46   47