Page 62 - LabMedya - 65

62 BİLİM İNSANI w w w .labm edy a. c om

“Bilgisayarların düşünebildiğini
sorgulamak, denizaltıların yüzebildiğini
sorgulamakla aynı şeydir.”

BİLİŞİME YÖN VEREN İSİM
EDSGER W.

DIJKSTRA

“Bilgisayar Bilimi”nin disiplin olarak doktora öğrencisinin olduğu sorulduğunda
doğuşu olduğuna inanmıştır. “İki. Einstein’nın hiç yok” cevabını verir.
• Dijkstra bilgisayar bilimine ‘yığın’ (stack), Araştırma için konu arayan birine de
‘vektör’ (vektör) ve ‘işaret flaması’ “Sadece senin yapabileceklerini yap”
(semaphores) terimlerini kazandırdı. demiştir.
‘yapısal programlama’ (Structered
programming) da “Notes on Structured 40 yıldan fazla evli olduğu Maria (Ria)
Programming”le kazanıldı (1972). onu yalnız bırakmazdı. Dijkstra’yla birlikte
• Ligtmans, Voorhoeve, Habermann seyahat eder, onun derslerine girerdi.
ve Hendriks’le birlikte “THE Marcus, Femke ve Rutger adında 3
Multiprogramming System” isimli işletim çocukları ve 2 torunları vardı. Dijkstra
sistemini geliştirdi. arkadaşına Boesondorfen piyanosuyla
• ‘A Discipline of Programming ‘ (1976), Mozart çalmaktan keyif alırdı. Karısıyla
‘A Method of Programming’ (1988) birlikte minibüsüyle şehri keşfetmeyi de
ve Carel Scholten’le bilikte ‘Predicate severdi.
Calculus and Program Semantics’ (1990)
kitaplarını yayınlamıştır. Bilgisayar Bilimi Bölüm Başkanı J. Strother
• “GOTO Statement is Harmful”la Moore, Dijkstra’nın cenazesinde “O,
Edsger Wybe Dijkstra bilgisayar biliminin “Burroughs Araştırma Merkezi” imzasıyla GOTO’nun kullanılmamasına öncülük karanlıkta ışığı olan bir adam gibiydi. Ele
oluşumunda en çok katkısı olanlardan ve Nuenen’deki evinin adresiyle dağıtmaya etmiştir. “On the Cruelty of Really aldığı konuların hemen hemen hepsini
biridir ve 1972’de bilgisayar biliminin başladı. Nitekim Dijkstra ABD’deki Teaching Computing Science”ta aydınlatmıştır” sözlerini sarf etti. Bilgisayar
Nobel’i olarak sayılan ACM Turing Burroughs Corparation’ın tek araştırma da eğitim sistemini ciddi şekilde Biliminin dâhisi olan Edsger Wybe
Ödülü’nü kazanmıştır. Dijkstra; algoritma asistanıydı ve çoğu insan bu şirketin eleştirmiştir. Dijkstra 72 yıllık hayatına birçok başarıyı
tasarımı, programlama dilleri, program Nuenen’de olduğunu düşünmüştü. İyi bir yazar olan Dijkstra, 1300’ün üzerinde sığdırmıştır.
tasarımı, işletim sistemleri, kurallı belirtim bilimsel yazı bıraktı. Düzenli olarak yüzlerce • Hollanda Bilim ve Sanat Akademisi
ve biçimsel doğrulama, matematiksel Üniversitedeki görevini haftada bir güne arkadaşı ve iş arkadaşıyla e-posta yerine üyeliği (1971)
bağımsız değişken tasarımı ve dağıtımlı indirdi. O gün salıydı ve “Tuesday Afternoon mektupla haberleşti. Bilimsel yazıları ve • İngiliz Bilgisayar Cemiyeti üyeliği (1971)
işlemlemeyi etkilemiştir. Club” olarak bilinen, iş arkadaşıyla mektupları içinse ilk dönemlerde daktilo, • ACM Turing Ödülü (1972)
makaleleri bütün yönleriyle -imla, düzen, daha sonraları dolma kalem kullandı. • AFIPS Harry Goode Anma Ödülü (1974)
11 Mayıs 1930’da Rotterdam/Hollanda’da dil, içerik...- tartıştığı salı seminerlerine Dijkstra’nın el yazısı mükemmeldi. Öyle ki, • Amerikan Bilim ve Sanat Akademisi
doğan Edsger Dijkstra bilgisayar biliminin dönüştü. 1984’te Austin Üniversitesi’ne, 1980’lerde DEC Sistem Araştırma Merkezi, yabancı onur üyeliği (1975)
en önemli insanlarından biri olmuştur. Texas, gitmesiyle bu salı toplantılarına Macintosh için ‘Dijkstra’ yazı tipi geliştirdi. • Queen’s University Belfast fahri doktora
Dijkstra matematikçi bir anne ve Austin’de de devam etti. 1999’da fahri unvanı (1976)
kimyager bir babanın dört çocuğundan profesör unvanıyla emekli olana kadar Dijkstra bu yazı tipinde bir mektup aldı • IEEE Bilgisayar Bilimi Cemiyeti ödülü
üçüncüsüydü. Üstün zekalılar lisesi olan Austin’de çalıştı. Şubat 2002’de hasta ve haberi olana kadar mektubun el yazısı (1982)
Gymnasium Erasminium’da öğrenim olarak Nuenen’deki evine döndü ve 6 olduğunu düşündü. Mükemmeliyetçiliği • ACM SIGCSE ödülü (1989)
gördü. Lisenin son yılında hukuk okumayı Ağustos 2002’de kanser nedeniyle hayatını yazı dilinde de görülür. Yazılarında her • Atina Üniversitesi fahri doktora unvanı
düşünüyordu; ama matematik, fizik, kaybetti. kelime özenle seçilmiştir ve her paragrafı (2001)
kimya ve biyolojide alınabilecek en yüksek • 1959’da kendi adıyla da anılan çarpıcıdır. Verdiği derslerde de eşsiz • C&C ödülü (2002)
puanla mezun olması sonucunda, ailesinin ‘shortest path algorithm’i (en kısa yol dramalarıyla öğrencilerini etkilemiştir. Derse • ACM PODC Makale Ödülü (2002)
ve öğretmenlerinin yönlendirmesiyle algoritmasını) tasarladı. Dijkstra gelecek başlamadan önce tahtaya yazdığı garip
matematik ve fizik okumaya karar verdi. 40 yılı etkileyecek olan bu algoritmayı, özdeyişlerle ve yaptığı keskin yorumlarla Kaynaklar:
1956’da Leiden Üniversitesi teori fizikten güneşli bir kafe terasında eşiyle birlikte mizah anlayışını da ortaya koymuştur. • http://www.cs.utexas.edu/users/EWD/ewd11xx/
mezun olduktan sonra Amsterdam kahve içerken kalem ve kağıt olmadan Sınıfa asla susmalarını söylemeyip, aksine EWD1166.PDF
Üniversitesi’nde doktorasını yaptı. bulmuştur. zor duyulacak bir tonda konuşmuş ve bu • http://homepages.cwi.nl/~apt/ps/dijkstra.pdf
• Hollanda’nın ilk bilgisayarının, Avrupa’nın hilesi her zaman işe yaramıştır. • http://en.wikipedia.org/wiki/Edsger_W._Dijkstra
1952- 1962 yılları arasında Matematisch ise kesme (interrupt) özelliğine sahip ilk • http://www.cs.utexas.edu/users/EWD/obituary.
Centrium’da, Amsterdam, (daha sonra bilgisayarının programlanmasında görev İş arkadaşlarına karşı soğuk ve sert, html
adı Ulusal Matematik ve Bilgisayar Bilimi aldı. nadiren de kaba davranmasıyla tanınırdı. • http://en.wikiquote.org/wiki/Edsger_W._Dijkstra
Araştırma Enstitüsü olarak değiştirilmiştir) • Ağustos 1960’ta Zonneveld’le ALGOL–60 Ama kendi ofisindeki kişisel toplantılarda • http://www.cs.utexas.edu/users/EWD
çalıştı. Eylül 1962’de Eidhoven Teknik için ilk derleyiciyi yayınladılar (en yakın cana yakın olur, öğrencilerine kahve servis • https://e-bergi.com
Üniversitesi Matematik Bölümü’nde rakiplerinden bir yıl önce). Dijkstra eder ve orijinal şakalarını yapardı. Kendine
profesör oldu. 1973’te raporlarını ALGOL–60 raporunun yayınlanmasını özgü mizah anlayışı vardı. Bir gün kaç