Page 60 - LabMedya - 63

60 YAŞAM w w w .labm edy a. c om

İnsan psikolojisi ile ilgili farklı durumlara yer yöntemi olan gaslighting ise adını, Gas
çekiyor. Romanlar, kitaplar, tiyatro oyunları SANATA KONU Light (Gaz Lambası) ismini taşıyan 1944
veren filmler, doğal olarak hepimizin ilgisini
tarihli bir oyundan aldı. Oyundaki erkek
ve elbette ki sinema filmleri, çoğunu daha karakter eşini deli olduğuna ikna etmeye
önceden bilmediğimiz ilginç ruh hallerini ve OLMUŞ AZ BİLİNEN çalışıyor ve gaz lambasını söndürdüğünde
hastalıkları tanımak için adeta bir rehber eşi bunun gerçek değil uydurulmuş bir şey
görevi görüyoruz. NÖROLOJİK olduğunun farkına varıyordu.
KÖR OLDUĞU HALDE GÖRDÜĞÜNÜ Böylece öğrendik ki; gaslighting
SANMA HALI; ANTON SENDROMU HASTALIKLAR yaşanan ikili ilişkilerde baskın olan
birey idealleştirme, değersizleştirme ve
Nöroloji biliminde, fazla yaygınlaşmadığı gözden çıkarma şeklindeki üç aşamayı
için henüz biz doktorların bile pek aşina Nörolog izliyor. Baskın ve manipüle etme amacını
olmadığı değişik hastalıklar tanımlanmıştır. Dr. Mehmet YAVUZ taşıyan birey, karşısındakine ilk olarak
Bu hastalıklardan Anton Sendromu’nu, birlikteliklerinin harika olduğu algısını verip
meşhur eden, İncognito/ Beynin Gizli Hayatı hayranlık safhasını yaşatır. Değersizleştirme
adını taşıyan ve David Eagleman’ın yazdığı evresinde, başında hayranlık duyulan birey
çok satan kitabıdır. sorunlu, hiç de ideal olmayan hatta hiçbir
şeyi beceremeyen bir kişiye dönüştürülür.
“Sözgelimi, beynin kanlanmasındaki bir Gözden çıkartma safhasında ise mağdur
soruna bağlı olarak körlüğün geliştiği terk edilerek yeni arayışlar içine girilir. Bu
Anton Sendromu’nda, hasta göremediğini şekilde baskıya maruz kalan kurbanlar
inkâr eder. Hastane yatağının çevresinde çoğu zaman kendilerini gerçekte suçlu
toplaşmış doktorlar hastaya ‘Söyleyin olmadıkları halde özür dilerken bulabilirler.
Bayan Green, şu anda yatağınızın
çevresinde kaç kişi var?’ diye sorduğunda, GARIP BIR EL BULGUSU
aslında 7 kişi olduğu halde hasta, büyük bir
güvenle ‘4’ yanıtını verecektir. Doktorlardan Yabancı El Sendromu (YES) ilk kez 1972’de
biri ‘kaç parmağımı kaldırdığımı söyleyebilir Filmi izleyenlerin çoğu, gerçekten böyle bir SPONTAN OLARAK GÜLMEYE YA tanımlanan nörolojik bir bulgudur. İlk kez
misiniz?’ diye sorduğunda ‘3’ diyecek, oysa hastalık var mı diye merak etti. DA AĞLAMAYA BAŞLARLAR beyninde Corpus Callosum tümörü bulunan
doktor o sırada hiç parmak kaldırmamış üç hastada gözlemlenerek, Brion ve
olacaktır. Rengi mavi olan gömleğin rengi Seyircinin hikâyeden öğrendiği, uygunsuz PGA, santral sinir sistemi bozukluklarının Jedynak isimli yazarlar tarafından “Garip
sorulduğunda da ‘beyaz’ yanıtını verecektir. ortamda gelen zamansız bir kahkahanın bir çeşidi olarak davranışsal bir durumdur. bir el bulgusu” olarak nitelendirilmiştir.
Bu insanların yaptıkları, kör değilmiş gibi mutluluk getirmek bir yana, çok büyük PGA’nın özelliği gülme ve ağlamanın Bu hastalık ayrıca Uzaylı El Sendromu,
davranmak değildir; kör olmadıklarına sorunlar bile çıkartabileceği oldu. Gerçekten sürekliliği ve spontan olmasıdır. Hastalarda Dr. Strangelove Sendromu ve Anarşik El
yürekten inanmakta, durumlarını yürekten de çevremizde olup bitenlerle uyumlu gülme ve ağlama her ikisi birden gibi isimler de almaktadır. Bu sendromda
inkâr etmektedirler. olmayan bir kahkaha, eğer kişinin kendisi görülebildiği gibi, gülmeden ağlamaya geçiş hastalar ellerinin bilinç ve istekleri dışında
tarafından kontrol edilemiyorsa, oldukça ya da ağlamadan gülmeye geçiş şeklinde konumlandığını, sanki bir başkasına yani
Sözel ifadeleri kusurlu olmakla birlikte, önemli bir soruna dönüşebilir. Aslına de görülebilmektedir. Fakat patolojik bir yabancıya aitmiş gibi hareket ettiğini
yalan değildir. Görme olduğunu sandıkları bakılırsa biz nörolojide, kahkahasını kontrol ağlama, gülmeye göre daha yaygın olarak belirtmektedir. Kimi zaman hastaların
bir deneyim yaşamaktadırlar gerçekten edemeyen hastalar ile birlikte, kendi görülmektedir. Hastalar tarafından gülme ellerinin kendi uzvu olmadığını düşünüp
de; ancak görüntü tümüyle içeride kontrolü dışında gülme ve ağlama nöbetleri ve ağlamanın süresi ve şiddeti kontrol bağımsız bir karakter olduğunu varsayarak
üretilmektedir. Anton Sendromlu hastalarda geçiren vakalara da sıkça rastlamaktayız. edilememektedir. ona isim verdikleri de görülmüştür. Bu
sık görülen bir durum, hastalığa neden olan Bu nedenle, çeşitli nörolojik hastalıklarla sendromun ilerleyen seviyelerinde nadir de
beyin kanaması ya da damar tıkanıklığı bağlantılı olarak “Patolojik Gülme ve Bu tarz rahatsızlıkları olan kişiler genellikle olsa elle aynı taraftaki alt ekstremite uzvu
gerçekleştikten bir süre sonrasına kadar Ağlama” biz hekimlerin aşina olduğu sosyal ortamlarda dışlandıkları için izole da bu durumdan etkilenmektedir.
tıbbi yardıma başvurmamalarıdır. Çünkü kör rahatsızlıklardandır. olurlar. Çoğunluğu ileri yaşlardaki kişilerdir
olduklarının farkında bile değildirler. ama eğer imkan varsa her yaştan hastanın Elin kontrol edilememesi, bu sendromun
PATOLOJIK GÜLME VE AĞLAMA yanında refakatçisinin bulunması kalabalık en belirgin semptomudur. Anarşik El,
Bir şeylerin ters gittiğini anlayana kadar ortamlarda kişi için hayati önem taşıyabilir; sanılanın aksine oldukça güçlüdür, yetersiz
genelde epeyce eşyaya çarpmaları gerekir. PGA bir uyaran olmaksızın birdenbire, ki bunu filmde de gördük. değildir. Yalnızca kişinin eli, amacına hizmet
Hastanın verdiği yanıtlar tuhaf gelse abartılı olarak ortaya çıkan kontrol etmez ve kimi zaman bireyin hâkimiyeti
de bunlara kurmuş olduğu içsel model edilemeyen gülme veya ağlama ataklarının RUH HALLERINI, SINEMA dışında hareket eder. Merak edenler için
çerçevesinde bakmak gerekir. Beyin veya her ikisinin birden görüldüğü bir söyleyelim; Yabancı El Sendromu’nun net
kanlanmasında yaşanan sorundan dolayı durumdur. Fere tarafından 1903 yılında VE EDEBIYATLA BIRLIKTE bir nedeni yoktur. Yalnızca beynin motor
dış veriler doğru yerlere ulaşamamakta, “Fou rire prodromique” (kontrol edilemeyen TANIMLIYORUZ kısımlarıyla alakalı bir sıkıntıdan olduğu öne
hastanın yaşadığı gerçeklik duyusu da, gülme atakları) adı ile bildirilmiş olan PGA sürülmektedir. Bu da ilginç bir hastalıktır
büyük ölçüde beyninin ürettiğiyle sınırlı için, çok yaygın olarak emosyonel labilite, Sinemadan esinlenen kimi sendromlara ve diyet yaparken ağza yemek götüren,
kalmaktadır. Bu gerçekliğin, gerçek emosyonalism, emosyonel disregülasyon, dönecek olursak, ilk akla gelenlerden sigarayı bırakmışken istemsizce sigara
dünyayla pek az bağlantısı kalmıştır artık. daha az sıklıkta ise emosyonel inkontinans biri Truman Show olacaktır. Peter Weir’in yakan, sabah giyinirken düğmeleri tekrar
Hastanın deneyimlerinin, bu anlamda veya patolojik duygusallık terimleri yönettiği, başrolünü Jim Carrey’nin oynadığı açmaya çalışan örnekler kayıt edilmiştir.
rüya görmekten ya da uyuşturucuya bağlı kullanılmaktadır. Daha çok inme geçiren 1998 yılı yapımı Truman Show filmi, bizi
‘uçuşlardan’ farklı kalmamıştır.” bireylerde görülebilen PGA, Alzheimer gözetlenmenin doğamızı bozup bozmadığı MUTLU KUKLA HASTALIĞI
hastalığı, travmatik beyin yaralanması, sorusundan yakalayıp yaşamın tümüyle
BEYNIN SIRLARINI ELE ALAN amyotropik lateral sklerosis, epilepsi, bir illüzyon olup olmadığını düşünme Bize tuhaf gelen hastalıklar sadece
FILMLER, BÜYÜK ILGI GÖRÜYOR multiple skleroz, beyin tümörü, vasküler noktasına kadar götürdü. Hayatı 24 saat filmlerde, romanlarda görülmez. Bazen
malformasyonlar ve Parkinson hastalığı boyunca kesintisiz olarak yayınlanan ve gerçek hayatta da karşımıza çıkabilir.
Beynin tüm sırlarına vakıf olamadığımız için olan hastalarda da görülebilmektedir. bundan habersiz olan Truman adlı adamın Örneğin geçtiğimiz yıllarda ülkemizde
kitaplar gibi ilginç hastalıkları konu eden Patolojik gülme ve ağlama, santral sinir hikâyesi ile birlikte modern yaşamın cilvesi bir çocukta, nadir görülen mutlu kukla
sinema yapıtları da çok ilgi görüyor. Mesela, sistemi bozukluklarının bir çeşidi olarak olan Truman Sendromu’ndan bahsetmeye hastalığına rastlanmış ve aile, çeşitli
her ne kadar 18 yaşından büyüklere davranışsal bir durumdur. Bu durumdaki başladık. haberlere konu olmuştu. Çocuğunun
yönelik bir film olsa da Türkiye’de ve hastalar, mutluluk veya üzüntü olmaksızın hastalığını kameralara anlatan anne, “Bu
dünyada gençler başta olmak üzere sıklıkla gelen aşırı ağlama nöbetlerinden GAZ LAMBASI FILMI ILE hastalığın özelliği, mutlu da olsa, sorun da
milyonlarca kişinin izleyip etkilendiği dolayı acı çekerler. Dolayısıyla inme MANIPÜLASYON SANATI yaşasa, kendini gülerek ifade ediyor. Mutlu
Joker de dolaylı olarak pek tanınmayan sonrasında duygu kontrol bozukluklarının olduğunda ve sinirlendiğinde, birbirinden
bir nörolojik hastalığı gündeme getirmişti. uygun yöntemlerle tedavisi oldukça önemlidir. Bir psikolojik manipülasyon ve taciz farklı şekilde gülüyor” diyordu.