Page 62 - LabMedya - 61

62 BİLİM İNSANI www .labmedy a.c om

Tüp Bebek Tedavisinin

Önünü Açan Bilim İnsanı

MIRIAM MENKIN

İnsan yumurtasını vücudun dışında, test rağmen, bunları birlikte yazdığı John ameliyatta çıkardığı bir yumurtalığı ona gündeme gelmesi ve onun şiddet
tüpü içinde döllemeyi başaran ve üreme Rock gibi herkesin bildiği bir isim haline veriyor ve Menkin “küçük bir fındık tehditlerine maruz kalması üzerine IVF
konusundaki tıp dalını değiştiren kişiydi gelmeyecekti. Rutgers Üniversitesi’nde tanesi büyüklüğünde” diye tanımladığı çalışmaları iyice sınırlandı. İki çocuğuyla
Miriam Menkin; ama bugün onun adını pek tarihçi ve John Rock ve Üreme Devrimi yumurtalıkları kesip içinden yumurtayı birlikte kocasını terk etti. Bu kez de yalnız
kimse bilmiyor. adlı kitabın yazarı Margaret Marsh, çıkarıyor, ertesi gün yumurtaya sperm anne olarak hayatta kalma mücadelesi
Menkin’in Rock’un asistanından çok daha bırakıyor, sonra da döllenme olmuş mu diye vermek durumunda kaldı. 1950’lerde
Şubat 1944’te, 43 yaşındaki laboratuvar öte bir anlamı olduğunu söylüyor. “Rock mikroskopta inceliyordu. Bu rutin her hafta Menkin yeniden Boston’a taşındı. Epilepsi
teknisyeni Miriam Menkin altı yıldır çalıştığı sadece bir klinikçiydi, Menkin ise bir bilim bu şekilde tekrar ediyordu. hastası kızı Lucy için orada bir okul
laboratuvara gitmiş ve test tüpü içindeki insanının aklına ve dikkatine sahip olan ve Altı yıl boyunca bu işlemleri 138 kez ayarlamıştı.
sperm solüsyonu ile insan yumurtasını protokolleri izlemenin önemine inanan bir yapmış ve her defasında mikroskopta
bir araya getirip birleşmelerini beklemişti. bilim insanıydı.” döllenmemiş bir yumurta ve ölü spermlerle Rock ile yeniden laboratuvarda bir
Harvard Üniversitesi’nde doğurganlık karşılaşmıştı. Ta ki Şubat 1944’te döllenmiş araya geldi. Ama son on yılda çok şey
uzmanı John Rock’un teknisyeni olarak Miriam Friedman 1901’de Letonya’nın yumurtayı gördüğü o cumaya dek… Çığlık değişmişti. Üreme alanında görev artık
çalışan Menkin’in amacı, yumurtayı başkenti Riga’da doğdu. O henüz küçükken atıp Rock’u çağırmış; laboratuvar, “en daha fazla bebek yapmak değil, bebekleri
canlı organizmanın dışında test tüpünde ailesi ABD’ye göç etti ve babası burada küçük insan yavrusunu görmek isteyenlerle engellemek üzerine kuruluydu. Rock kendi
döllemekti. Rock, bunu kısırlık tedavisinde doktor olarak çalıştı. 1922’de Cornell dolmuştu”. laboratuvarını kurmuş ve uygun bir doğum
ilk adım olarak görüyordu. Üniversitesi’nden histoloji (dokubilim) ve kontrol yöntemi geliştirmeye çalışıyordu.
karşılaştırmalı anatomi bölümünü bitirdi. Menkin daha sonra, “Altı yıl boyunca 1960’ta doğum kontrol hapı olarak tarihi
Normalde Menkin yumurta ve spermi 30 Ertesi yıl Columbia Üniversitesi’nde genetik gerçekleşmemiş bir hayal olarak kalan o başarıya ulaşacaktı sonunda.
dakika kadar bir arada tutuyordu. Ama bu dalında yüksek lisansını yaptı. Tıp okumak değerli nesneyi gözümden uzaklaştırmaya
kez öyle olmadı. Yıllar sonra bir mülakatta, istediğinde ilk engelle karşılaştı: İki tıp korkuyordum” diye yazmıştı. Ancak o Miriam Menkin ise Rock’un çeşitli
önceki gece bebeğiyle ilgilenmekten fakültesi, büyük ihtimalle cinsiyetinden döllenmiş yumurtanın sonu “test tüpünde alanlardaki araştırmalarını kaleme
yorgun düşüp uykusuz kaldığı için kaynaklı olarak başvurusunu reddetti. O ilk düşük” olacak, Menkin üç kez daha alan “makale asistanı” olarak çalışıyor,
mikroskop başında bir saat uyuyakaldığını zamanlar çok az sayıda fakülte kadınları yumurta döllemeyi başaracaktı. üremenin gizemli dünyasına ışık tutmaya
anlatacak ve “Başarım dahilikten değil iş kabul ediyor ve onlar için de katı kotalar çalışıyor, bilimin bilgi sınırlarını zorluyordu.
üstünde uyuklamaktan oldu” diyecekti. uyguluyordu. Bu arada kocası işini kaybetmiş, Hayatı farklı şekilde evirilse, kocası Valy ile
Ertesi gün laboratuvara gittiğinde onunla North Carolina eyaletindeki evlenmemiş olsa veya doktorluğa kabul
hücrelerin birleşmiş olduğunu ve bölünerek Bunun üzerine, tıp okumak yerine Duke Üniversitesi’ne gitmek zorunda edilse Miriam Menkin neler başarırdı
çoğalmaya başladığını gördü. Yani test Harvard Üniversitesi’ne tıp okuyan eski kalmıştı. Orada ise IVF skandal olarak sorusunu yanıtlamak zor elbette.
tüpünde döllenmiş ilk insan embriyosuna sınıf arkadaşı Valy Menkin ile evlendi değerlendiriliyordu. Hatta bir doktor IVF
bakıyordu. ve çalışmalarında ona sekreteri olarak için “test tüpünde tecavüz” ifadesini İçinde yaşadığı çağ ve koşullar onu
yardımcı oldu. Bu arada bakteriyoloji kullanmıştı. Menkin’in becerilerinden belli bir çerçeveye sıkıştırmıştı. Bilimsel
Menkin’in başarısı, üreme teknolojisi ve embriyoloji dersleri aldı, kocasına da mahrum kalan Boston’da ise IVF kariyerinin zirvesinde bile kafası karışık
bakımından yeni bir çağı müjdeliyordu. Kısır laboratuvardaki deneylerinde yardım etti. araştırması durma noktasına gelmişti. yeni anne muamelesi görmüştü. Ama onun
kadınların hamile kaldığı, çocukların test Harvard’dan biyolog Gregory Pincus ile Rock’un diğer asistanları test tüpünde dikkatle aldığı notlara, bilimsel protokolleri
tüplerinde döllendiği, bilim insanlarının ise tanışması böyle oldu. Pincus daha sonra yumurta döllemeyi bir daha başaramamıştı. harfiyen takip etmesine ve iyi araştırılmış
yaşamın ilk anlarına tanıklık ettiği bir çağdı Rock ile birlikte doğum kontrol hapını Ancak Menkin laboratuvara gidemese bibliyografya hazırlıklarına baktığınızda,
bu. 1978’de dünya, canlı organizma dışında geliştirecekti. de Rock ile uzaktan çalışmaya devam mesleğinin hakkını veren bir bilim insanı
dölleme (IVF) yoluyla meydana gelen ilk test etti. 1948’de Science dergisinde ilk görürsünüz.
tüpü bebeği Louise Brown ile tanışmıştı. Menkin, Massachusetts’te Brookline’deki IVF denemeleriyle ilgili ilk raporlarını
bir yardım kuruluşunun düşük gelirli yayımladılar. Menkin makalenin baş Margaret Marsh’ın dediği gibi “O sadece
Menkin konuyla ilgili 18 bilimsel kadınların tedavisi için işlettiği bir yazarıydı. birinin ayak işlerini yapan insan değildi”.
makale ve bilim dergisi Science için o hastanede her salı sabahı ameliyathane
tarihi olayı anlatan iki rapor yazmasına etrafında dolaşıyor, şanslı ise Rock’un Daha sonra kocası ile boşanmanın Kaynak: Rachel E. Gross / BBC