Page 42 - LabMedya - 61

42 GIDA www .labmedy a.c om

Gıda Yüksek Mühendisi Ceren İNCE

ÇÖLYAK OLMAYAN

GLUTEN DUYARLILIĞI

GASTROINTESTINAL VE SİNİR

SİSTEMİNİ NASIL ETKİLİYOR?

Günümüzde medyanın da etkisiyle birçok gliadinin tüm buğdaylarda her zaman da nörodejeneratif koşullarda önemli rol Glutensiz beslenmeye farklı açıdan
kişi popüler diyetleri uygulama süreci bulunduğu ve hatta buğdayların bazı eski oynamaktadır. Beyin, enflamasyonun bakılacak olursa birçok zorluğu vardır.
içerisine girmektedir. Glutensiz beslenme tiplerinin günümüz buğdaylarına göre zararlı etkilerine karşı en duyarlı Glutensiz ürünler için günümüzde büyük
en çok uygulanan popüler diyetler arasında daha fazla gliadin içerdiği belirtilmiştir. organlarından biridir. bir pazar olsa da protein, diyet posası,
yer almaktadır. Ancak popüler/şok diyetler Journal of Agricultural and Food vitamin ve mineraller gibi çoğu besin
sürdürülebilir diyetler olmamaktadır. Chemistry dergisinde yayınlanan Glutenin içerdiği gliadinin kilo alımı değeri açısından yetersiz kalmaktadır.
çalışmada, atalık buğday cinsleri ile ile pankreas β hücre hiperaktivitesini Glutensiz diyetlerde sık görülen besin
Diğer çok önemli bir konu da bu ıslah çalışmaları sonucu ortaya konulan teşvik ettiği gözlenmiştir. Bu koşullar ögesi yetersizliklerini önlemek için gluten
diyetlerin insan vücuduna zarar vererek modern cinsler arasında, bağırsak beyin rahatsızlığı için büyük risk içermeyen ve besin ögeleri açısından
bazı hastalıkları tetiklemesidir. Popüler sağlığına etki yönünden bir fark olmadığı faktörlerindedir. zengin alternatif tahılların tüketilmesinin
diyetlerin kesinlikle uygulanmasından ortaya koyulmuştur. Modern Gallagher yanı sıra posa ve birçok besin ögesinden
yana olmadığımı belirtmek isterim. cinsinin sağlıklı farelerde Turkey ve Gluten hassasiyeti ile nörolojik işlev zengin sebze, meyve ve kurubaklagil
Glutensiz beslenme; zayıflamak, daha Kharkof cinsi atalık buğday türlerine göre bozukluğu arasında yadsınamaz tüketimine de önem gösterilmelidir.
sağlıklı beslenmek, gelecekte bazı daha fazla gastrointestinal soruna neden bağlantıyı açıklayan çalışmalar mevcuttur. Gluten içermeyen karabuğday, kinoa,
hastalıklara yakalanma riskini azaltmak olup olmadığını incelendiği çalışmada Yapılan bir araştırmada glutenin bağırsak amarant gibi alternatif tahılların tüketimi
isteyen kişiler tarafından uygulanan yeni her iki cins buğdayla beslenen farelerin geçirgenliğini artırdığı mekanizmanın önerilmektedir.
bir beslenme akımı olarak karşımıza bağırsak enflamasyon belirtilerinin aynı zamanda kan-beyin bariyerinin de
çıkmaya başlamıştır. Literatür araştırması aynı olduğu bildirilmiştir. Çoğu kişi parçalanmasına ve beyni daha fazla Yazıyı üzerine vurgulayarak şu ön
yapıldığında glutensiz beslenmenin diyette buğday ile ilişkili bir tıbbi sorunları zedeleyen enflamatuar kimyasalların denemeyi yapmanızı içtenlikle isterim:
yer almasını gerektiren bazı hastalıklar tespit edilememesine rağmen glutensiz üretilmesine yol açtığı ortaya Kendinizde sebepsizce baş ağrısı,
olduğu belirtilmektedir. Bu yazıda, gluten ürünler tükettiklerinde kendilerini daha koyulmuştur. yorgunluk hali, depresyon veya
hassasiyeti olan non-çölyak kimselerin iyi hissettiklerini söylediği bilinmektedir. bağırsak rahatsızlıkları hissediyorsanız
glutensiz beslenmeyi yaşam biçimi olarak Ancak yapılan bazı çalışmalardan Glutensiz diyetler, başlıca çölyak hastalığı laboratuvar testi yerine beslenmeye
benimseyince gastrointestinal ve sinir da gördüğümüz üzere bu durumun olmak üzere irritabl bağırsak sendromu, dikkat edip birkaç hafta glutensiz
sisteminde nelerin değişeceği ile ilgili bilgi buğdayın ıslah çalışmaları ile bir ilgisi otizm, romatoid artrit, şizofreni, atopi, beslenmeyi deneyerek kendimizdeki
ve yapılan çalışmaları derlemek istedim. bulunmamaktadır. Öte yandan halen daha fibromiyalji, endometriozis ve kronik psikolojik fizyolojik değişimleri
buğdayda geleneksel ıslah çalışmalarının pelvik ağrı, atletik performans ve vücut gözlediğimizde şikayetlerde azalma
Gluten; buğday başta olmak üzere arpa, yapıldığı bilgisi mevcuttur. ağırlık kaybı diyetlerinde kullanılmaktadır. olursa hassasiyetimizin olduğu
çavdar gibi çeşitli tahıllarda bulunan bir Yapılan bazı çalışmalar çölyak olmayan söylenebilir. Gastointestinal sorunların
proteindir. Gluten proteinleri buğdayın Çölyak hastalarıyla yapılan çalışmalarda, gluten duyarlılığı prevalansının çölyak belirtileri yaşanmasa da sinir sisteminde
endosperm tabakasında bulunur. Gluten, glutenin beyin için de zararlı olabileceğini
doğal bir bileşendir. İlkel buğdayda ortaya koymaktadır. İnce bağırsak hastalığından biraz daha yaygın olduğunu rahatsızlıklara maruz kalıyor olabilirler.
da bulunmaktadır, sonradan ilave sorunu olan bu hastalığın beyin ve sinir öne sürmektedir. Çölyak olmayan gluten Gastrointestinal sistemimizin sağlığının
edilmemiştir. sistemi üzerine olan etkileri de göz ardı duyarlılığı çoğunlukla yetişkinlerde, beyin sağlığımızla ilişkili olduğunu
Bazı tahıllar kimi bireylerde gluten edilmemesi vurgulanmaktadır! Bazı bilim özellikle 30-50 yaş grubunda ve ağırlıklı unutmayalım. Bunu hatılatan bir söz de
duyarlılığı veya gluten ilişkili hastalıklar insanları glutenden zengin gıdaların kadın cinsiyetinde sık görülmektedir. kıymetli mikrobiyologtan:
olarak adlandırılan; beyinde bağımlılıktan sorumlu yapıları Birçok insanda farkı derecelerde olsa “Ölüm kalın bağırsakta başlar”-İlya
a) Buğday alerjisi etkilediğini bildirmektedir. da gluten hassasiyeti olduğu öne Meçnikov
b) Çölyak sürülmektedir. Bazı kişilerde görülen
c) Non-çölyak gluten hassasiyeti gibi Vücut glutene maruz kaldığında meydana baş ağrısı, karın ağrısı, sürekli yorgun Kendimizi iyi hissettiğimiz günler dilerim!
rahatsızlıklara yol açabilmektedir. gelen yan etkilerin mikrobiyomda hissetme hali, bilincin bulanık oluşu gibi
Bu rahatsızlıklar dünyamızda yeni yaşanan değişiklerle başlaması birtakım sorunların gluten tüketimiyle Kaynaklar:
olmamasına karşın, farkındalıkları teşhis oldukça mümkün görünmektedir. ilgili olabileceği düşünülmektedir. • Karaismailoğlu, S.(2017). Beyinde Ararken
yöntemlerindeki gelişmelere koşut olarak Glutenin yapışkanlık özelliğinden dolayı, Çölyak olmayan gluten duyarlılığı Bağırsakta Buldum, Elma Yayınevi, 2. Basım
artmıştır. gıdaların parçalanmasını ve emilimini hastalarında örneğin; badem ve pirinç ISBN 978-605-9367-16-5, Ankara
engellemekte ve bağışıklık sistemini sütü, pirinç, yulaf ve kinoa içeren • Perlmutter, D. (2018). Beyin ve Bağırsak.
Çölyak, kalıtsal bir hastalık olup gluten alarma geçiren tam olarak sindirilememiş diyetlerle beslenmenin gastrointestinal Pegasus Yayıncılık, 3.Baskı, ISBN:978-605-
proteinin ince bağırsaklarda yarattığı gıda kalıntıların varlığıyla ince semptomları (karın ağrısı, şişkinlik, gaz ve 299-407-8, İstanbul.
bir sorundan kaynaklanmaktadır. Gluten bağırsağın çeperine saldırı gerçekleştiği diyare gibi) iyileştirdiği gözlenmiştir. • Sürmeli, N., Karabudak, E. (2019). Çölyak
hassasiyeti en net şekilde “çölyak belirtilmektedir. Olmayan Gluten Duyarlılığı. Beslenme ve Diyet
hastalığı” adı verilen bir hastalıkla Glutensiz diyete sıkı sıkıya bağlı olmak Dergisi, 47(1), 66-72.
karşımıza çıkmaktadır. Çölyak, Latince Gluten, glutenin ve gliadinler olmak hastalar için zorlayıcı olmaktadır. Ayrıca • Ulusoy, H. G., Rakıcıoğlu, N. (2019). Glutensiz
“coeliac” kelimesinden gelir ve karın üzere iki ana protein grubundan oluşur. glutensiz diyet günlük yaşamda ciddi Diyetin Sağlık Üzerine Etkileri. Beslenme ve
ağrısı anlamına gelmektedir. Çölyak’ın Bu ikisinden herhangi birine karşı kısıtlamalara neden olmakta ve sosyal Diyet Dergisi, 47(2), 87-92.
medikal anlamda tedavisi yoktur. hassasiyet olabilir. Bunların herhangi işlev bozukluklarını azaltabilmektedir. • Visser, J., Rozing, J., Sapone, A., Lammers, K.,
Son yıllarda çölyak hastalığındaki artışın birine verilen tepki ise enflamasyona Dengeli beslenmeden uzak glutensiz Fasano, A. (2009). Tight junctions, intestinal
temel nedeninin, buğday üzerinde sebep olabilir. Gluten hassasiyeti diyetlere uzun süreli bağlı kalmak, permeability, and autoimmunity celiac disease
yapılan ıslah çalışmaları değil teşhis (çölyak ya da non-çölyak) enflamatuar obezite, insülin direnci ve metabolik and type 1 diabetes paradigms. Annals of the
yöntemlerinin gelişmesi olduğu ve stokinlerinin üretimini artırmakta, bunlar sendroma neden olabildiği gözlenmiştir. New York Academy of Sciences, 1165, 195.