Page 54 - LabMedya - 52

54 GIDA www .labmedy a.c om

İNSAN NE YERSE O MUDUR?

Prof. Dr. Aziz EKŞİ
Lefke Avrupa Üniversitesi “GIDANIZ İLACINIZ, İLACINIZ GIDANIZ OLSUN”
Gastronomi Bölümü

Gıdanın önemini vurgulamak için bir tarafa bırakılıyor ve nerdeyse sağlıkla kaynaklandığı görüşü oldukça yaygın.
genellikle iki deyişe atıf yapılır. Bunlardan ilgili her olumsuzluk gıdaya bağlanıyor. Kuşkusuz gıda tüketiminin de payı vardır.
birincisi “Gıdanız ilacınız, ilacınız gıdanız Bu nedenle, sözün anlamına ilişkin bu Fakat zamanla değişen yalnız gıda
olsun” deyişidir. Hipokrat’a ait yanlış algılamanın irdelenmesi gerekiyor. tüketimi midir? Bu açıdan kentleşme,
olan bu sözün gerçek anlamı; endüstrileşme, çevre kirliliği, hareketsiz
doğru beslenilirse ilaca Ancak daha önce, bu sözün söylendiği yaşam gibi olguları görmezden gelebilir
gerek kalmayacağı veya ortamdaki ilginç felsefi tartışmalara da miyiz?
hasta olunursa gıda ile kısaca değinmek gerekiyor. K. Vogt ve
iyileşeceğidir. Alternatif L. Feuerbach 19. yüzyılın materyalist Bu yanlış yaklaşım, gıdanın “günah
tıp. Bu sözü böyle (maddeci) dünya görüşünü savunan keçisi” olarak görülmesine yol açıyor. Her
anlıyor olmalı! filzoflarından. Kısaca, düşünceye değil olumsuzluk gıdaya bağlanırken gıdanın
Hipokrat da de maddeye öncelik veren bir yaklaşım. yararı gözden kaçırılıyor. Sağlıklı yaşam
söylese deyişin Örneğin L. Feurbach düşünceyi, beyindeki herkes için önemlidir ve tek başına gıda
bu anlamda fosforlu bileşik varlığına bağlıyor. Daha da tüketimine bağlı değildir. Öyle olsaydı;
doğruluğu ileri giderek “İnsan ne yerse o’dur” diyor. sağlıklı yaşamı yakalamak çok daha
tartışmalıdır. K. Vogt ise beyin ile düşünce arasındaki kolay olurdu. Nitekim uzmanlar bu açıdan
Fakat gerçekte ilişkiyi “Düşünce beynin bir salgısıdır” başka faktörlerin de altını çiziyor.
beslenmenin diye açıklıyor. Bu ilişkiyi, karaciğerle
önemine vurgu safra ve böbrek ile üre arasındaki Bunların başında genetik faktörler geliyor.
anlamında ilişkiye benzetiyor. Olayı bu kadar basite Kalıtım veya aile öyküsü de deniyor
uyarıcıdır. indirgedikleri için de bunlara kaba buna. Kuşkusuz optimal beslenme de bu
(vulgar) maddeci deniliyor. Bu noktada faktörlerden biri. Yeterli, dengeli ya da
Vogt’un; yaratıcı, nükteli ve alaycı bir kişi sağlıklı gıda tüketimi bu kapsama giriyor.
olduğunu vurgulamakta fayda var. Ayrıca fiziksel aktivite var. Hareketli
yaşam programları boşuna uygulanmıyor.
Konumuz bu felsefi tartışmada taraf Bunun gibi stres kontrolü önemli.
veya karşıt olmak değil. Fakat, “İnsan ne Yaşanan her gerilim insanı az veya çok
yerse o’dur” sözünün gıda dünyasında yıpratıyor. Bu faktörlerden biri de uyku
çok taraftar bulmasıdır. Bunun nedeni; kalitesi. Uyku yetersizliği vücut direncinin
bu sözden yola çıkılarak “İnsan sağlığının zayıflamasına yol açıyor. Bir başkası
yalnızca gıdaya bağlı olduğunun” da kötü alışkanlık; tütün, alkol gibi…
sanılmasıdır. Oysa insan sağlığı, yalnız Bunlardan olabildiğince uzak durulması
gıdaya değil başka faktörlere de bağlıdır. öneriliyor. Yaşadığımız ortam da çok
Gıda da bu faktörlerden yalnızca biridir. önemli. Özellikle çevre kirliliği; havanın,
Yanlış algılama, bu gerçeğin anlaşılmasını toprağın, suyun temizliği…
zorlaştırıyor. Bununla da kalmıyor, sağlıkla
ilgili her olumsuzluk gıdaya bağlanıyor. Bu gerçekler, “İnsan ne yerse o’dur”
Tartışılması gereken işte bu anlayıştır. sözünü doğrulamıyor. Sağlıklı yaşam
Bu Çünkü gıda ile sağlık arasındaki gerçek açısından her olumsuzluğu gıdaya
amaçla ilişkinin kavranması bu tartışmadan bağlamak bilimle bağdaşmıyor!
kullanılan geçiyor.
ikinci deyiş Baş ağrısı önemli bir sağlık problemidir. Kaynaklar:
ise “İnsan ne Fizyolojik veya psikolojik yüzlerce (baş 1. Hançerlioğlu, O(1993 ).Felsefe Sözlüğü. Remzi
yerse o’dur” ağrısı için 296, migren için 27) nedenden Kitabevi. İstanbul.
sözüdür. Filozof söz ediliyor. Uzmanlar, bazı gıdaların 2. Corus,P (2007). Fundamental problems:The
Karl Vogt’a(1817-1895) (kahve, çikolata gibi) migren gibi bazı method of philosophy as a systematic
da mal edilen bu sözün; ağrıları artırdığını belirtiyor. Migren arrangement of knowledge. CosimoClasics.
gerçekte başka bir filozofa, Ludwig açısından gıdanın onlarca nedenden New York.
Feuerbach’a ait olduğu anlaşılıyor. yalnızca biri olduğu anlaşılıyor. Baş ağrısı 3. Ekşi, A (2004). Bilimsel ve yasal açıdan
için ise yüzlerce nedenden biri… gıdaların fonksiyonelliği. Gıda Kongresi
Gıdaların fonksiyonelliği konusundaki Tebliğleri (sayfa: 6-12). Ege Üni. Gıda Müh.
bir yayında tarafımdan da bu söze atıf Kalp ve damar hastalığının doymuş Bölümü yayını. İzmir.
yapılmıştır. Bu söze atıfın amacı; yağca zengin gıda tüketimi ile ilişkisini 4. Özge,A. (2018). https://www.medimagazin.
gıda tüketimi ile insan doğrulayan araştırmalar var. Bu ilişkinin com.tr/guncel/genel/tr-296-cesit-bas-agrisi-
sağlığı arasındaki anlamlı olmadığını, bireyden bireye 27-cesit-migren-var-11-681-76382.html
ilişkiye dikkat farklı olduğunu gösteren yayınlar da 5. Anonymous (2013). Techniqeus of healthy
çekilmesidir. vardır. Gerçekten kalp hastalığı yalnızca cooking. The Culinary Institute of America.
Fakat gıda tüketiminden mi kaynaklanıyor? Willey. Washington.
toplumdaki Uzmanlara göre, bu açıdan genetik miras
algılama (aile öyküsü) ve başka faktörlerin de
bunun çok dikkate alınması gerekiyor.
ötesine
geçiyor. Kanser tiplerinin zamanla yaygınlaştığı ve
Gıdanın yararı bunun gıda tüketimindeki değişiklikten