Page 50 - LabMedya - 52

50 GIDA www .labmedy a.c om

Osman EREN
Gıda Yüksek Mühendisi

BESLENME NEDEN

GELENEK ÜZERİNE KURULMALIDIR?

Otizmin görülme sıklığı günümüzde çok değişir: Avrupa’da sağmal büyükbaş ırkların Tip 2 diyabet ve obeziteyi kucağınızda yaradıklarını pek söyleyemeyiz. Hatta çok
büyük bir hızla artıyor. 1985 yılında her evcilleştirildiği merkezlerden uzaklaştıkça bulabilirsiniz. daha zararlı olabilirler. (9)
2500 çocuktan birine konan otizm tanısı; laktoz intöleransının görülme sıklığı artar.
2001 yılında 250, 2013 yılında ise 88 Kuzey Avrupa’dan Fransa ve İspanya Duydunuz mu bilmiyorum; ama duymamış Journal Obesity Reviews’te 3 Aralık 2018
çocuğa konarken günümüzde her 68 gittikçe daha da artan laktoz intöleransı; olma ihtimaliniz yüksek: Sakkaroz tarihli bir makalede geleneksel beslenme
çocuktan biri otizmli olarak dünyaya Çin’e gelindiğinde ise çok daha yaygın hale Duyarlılığı. (Sakkaroz ya da diğer adıyla düzenini koruyan toplumlarda “modern
geliyor. (1) gelir. Hatta toplumun büyük kısmında laktoz sükroz, şeker pancarı veya şeker kamışı çağ hastalıklarının” çok nadir görüldüğü
intöleransı görülür. gibi bitkilerden elde edilen şeker türüdür. belirtilmiştir. Geleneği koruduğunuz
(10)
Son 30 yılda dünyada 1,4 milyar kişi aşırı Sofrada kullandığımız beyaz şeker sürece ekmek yemenizde de sakınca
kilolu, 500 milyon kişi de obez olarak Belirttiğimiz gibi her gıda toplumlarda sakkaroz şekeridir) Bu hastalığa sahip yoktur. Sorun olan rafine undur. Çünkü
değerlendirilmiş. Üstelik bu rakam 2030’da farklı etkiler gösterir. Örneğin süt; Bali’de bireylerde sakkaroz yeterince sindirilemez. eski tip değirmenlerde buğdayın özü
dünyada nüfusun yüzde 50-60’ına kadar müshil olarak kullanılır. Size çok enteresan Batı toplumlarında çok nadir görülen de denilen rüşeymin (ki çok değerli bir
çıkabilir. (2) bir örnek daha vermek istiyorum: Guam (Kuzey Amerika’da %0,2) bu hastalık Kuzey yapıdır. Buğdayın en iç kısmında bulunur.
adasında 1940’lardan itibaren parkinsonik kutbu gibi taze meyvenin belki de hiç 1 ton buğdaydan 1 kilo kadar elde edilir)
Tablolar korkunç! Nereye doğru gidiyoruz bir demans hastalığına bağlı olarak yetişmediği bölgelerde çok daha yaygındır. yapısındaki kısa zincirli yağ asitleri
bilmiyorum ama bu şekilde devam beyin ve omurilikte bir bozulma başlıca Örneğin: Grönland İnuitleri’nde (Eskimo sıcaklıkla bozulmaz, diyet lifi alınmazdı.
etmemiz halinde uçurumun kenarına doğru ölüm sebebi haline geliyor. İlk kâşif ve Halkı) bu seviye %10,5’lara ulaşabiliyor Modern değirmenlerde, rüşeym alınıp
gittiğimizi görmek için müneccim olmaya sömürgeciler, adanın halkının gayet ki 50 kat daha fazla hastalık olasılığından kozmetik sanayisine satılıyor. Çünkü ısı ile
gerek yok. Obezite’nin beslenme ile ilgisi sağlıklı olduğunu belirten bol miktarda bahsediyoruz. çabuk bozulduğundan unun raf ömrünü
açık; fakat otizm hastalarında da sindirim belge bırakmışlardır. Ne oldu da eskiden azaltıyor.
(dolayısıyla beslenme) problemlerinin görülmeyen bir hastalık 20.yy’ın ortalarına Şeker sadece obezite ve Tip 2 diyabete mi
olduğu ve bunların değiştirilmesi ile otistik doğru başlıca ölüm sebeplerinden yol açar? Bu örnekleri çoğaltmak mümkün,
davranışlarda değişim olduğu ile ilgili biri haline geldi? Cevap aslında çok Cilt ve bazı göz hastalıkları için de olağan beslenmenin değişmesi tahmin bile
çalışmalar son yıllarda bir hayli artmış enteresan: Ateşli silahların icadına bağlı şüphelilerden biri olduğunu belirtmek edemeyeceğiniz problemlere yol açabilir.
durumda. Gıda/Beslenme otizmde bir olarak öldürülme oranı artan bir yarasa isterim. Daha bitmedi; bazı uzmanlara İşte bu sebeple beslenmenin standardize
sebep mi, sonuç mu belirsiz; ama işin türünün tüketilmesi. Nörotoksik bir zehir göre hiperinsülinemi, yani insülinin edilmesi felakettir. Herkesin tek tip
içinde olduğu kesin. (3,4) olan cycasine yerel bir meyvede bulunur. aşırı salgılanması hormonal döngülere beslenmesi doğru ve bilimsel değildir.
Meyvenin mutfak aşaması, bu zehri inaktif etki eder. Sonuç olarak epitel hücre Standardize edilmiş hazır gıdalar bizi
Öncelikle geçmiş zamanda bu tür hale getirirken yarasaların bu meyveyi kanserleri (göğüs, prostat, kolon), polikistik hastalıklar çağına götürecektir.
hastalıkların çok nadir görüldüğünü tüketmesi sonucu zehir, olduğu gibi yarasa over sendromu, yüksek tansiyon gibi
düşündüğümüzde, çözüm için değişen üzerinde kalıyor. rahatsızlıklarında olağan şüphelisi olarak Son olarak şunu da belirtelim ki “Evde
şartlara odaklanmamız gerekir. Çünkü ilan edilmiş durumda. Bunların hepsinin yapılan her gıda daima iyidir, işlenen
geçmişte görülmeyen hastalıkların Ateşli silahların icadıyla bu bitkiyi tek suçlusu şeker midir? Muhtemelen her gıda daima kötüdür” gibi bir şey
günümüzde artış sebeplerinin “genetik yiyen yarasa türlerinin yakalanması tek faktöre indirgemek mantıklı değil asla söylemiyoruz. Sizi kısa sürede
yatkınlık” olarak açıklanması, bilimsel kolaylaşınca (Bu türe ait yarasa sayısı ama sanıklardan biri olduğu çok aşikâr. öldürebilecek ev konservelerindeki
bir açıklama sayılmayabilir. “Cevabını yarım yüzyılda 50 binden 50’lili sayılara Yani gelenekten gelmeyen bir yiyeceğin botulizmden tutunda genellikle
bilmiyoruz; ama şimdilik bununla idare düşmüştür) nöronal bir dejenerasyona tüketilmesi tahmin edilemeyecek sonuçlara kuruyemişlerde oluşan ve karaciğer
edin” demenin başka bir versiyonudur. sebep olabilecek düzeyde tüketimi artıyor kapı açabilir. (7) kanserine neden olabilen toksinlere kadar
(5)
Sorun değişen çevresel şartlardır ve gıda/ ve bunun sonucunda bu zehir başlıca çok tehlikeli durumlar oluşabilir. Gıdanın
beslenme de bu çevresel etkenlerden biri ölüm sebeplerinden biri haline geliyor. Vitaminler ve yağlar geleneksel beslenme işlenmesi ve muhafazası doğru metotlarla
hatta en önemlisidir. İşte gıdanın değişimi tahmin etmediğiniz düzenine göre meyve ve kuruyemişlerden yapılmalı. Fakat bu konu, bu yazıya
sonuçlara kapı açabilir. alınır. Yine geleneksel olarak sadece sığmayacak kadar uzun…
Farklı toplumlara baktığımızda hepsinin zeytinyağı ve tereyağı (bazen de kuyruk
beslenme düzenlerinin farklı olduğunu Şekere dönelim: Şeker, Batı’da nispeten yağı; ama çok az) doğrudan yağ olarak Sağlıklı günler dilerim.
görürüz, binlerce yıldan beri yeryüzündeyiz yeni bir olgudur. Ortadoğu’dan giden şeker, kullanılırdı. Günümüzde ayçiçek, mısır
ve metabolizmamız bu çevresel başlangıçta pahalı bir ilaç daha sonra lüks vb. yağları yoğun tüketiyoruz; her ne Kaynaklar:
şartları tölere edebilecek şekilde uyum bir baharat olarak tüketilmiştir. 19.yüzyılda kadar bunların “sağlıklı” olduklarına dair 1. Bilimgenc.tubitak.gov.tr
sağlamıştır. Batı toplumlarında, bağırsakta şeker pancarının ekiminin artmasıyla “bilimsel deliller var” denilse de “sağlıklı 2. Pusulahaber.com.tr
3. Sciencedirect.com
bulunması ishale yol açan bir bakterinin 1920’lerde 20 kilo olan yıllık kişi başı şeker olmadıklarına dair de” bilimsel çalışmalar 4. Microbiomejournal.biomedcentral.com
farklı toplumlarda sağlıklı insanların tüketimi bugün (40 kiloya) dayanmıştır. mevcut. Vitamin ve antioksidanları 5. Beslenme Yalanları ve Gerçek Bilim (Tim Spector, The
(7,8)
bağırsaklarında bulunduğu ve her hangi bir Yüksek düzeyde şeker alımı kanda ani bir aldık, paketledik, sattık. Sonuç: Hiçbir Kitap Yayınevi)
ishale yol açmadığı belirlenmiştir. glikoz yüksekliğine neden olur, bu miktarın şey… Saf halde elde edilen vitamin 6. Mikrobiyota (Ed Yong)
(6)
düşmesi için insülin hormonu devreye girer. ve antioksidanların tüketiminin vücuda 7. Günlük Hayatın Bilimsel Şifreleri (Micheal Raymond,
Grifin Kitap)
Laktoz intöleransını konuyla ilgilenen Glikozun düzenli şekilde artışları devam herhangi bir yarar sağlamadığını açığa 8. Karger.com
çoğu kişi bilir. Süt tüketimi sonunda ederse insülinin salgılanması da artacaktır. çıkaran çalışmalar mevcut, tabii meyve 9. Stm.sciencemag.org
çeşitli rahatsızlıklar görülür. Bu problemin Zamanla metabolizma insüline duyarsız veya kuruyemiş içerisinde muazzam 10. Dietary diversity among hunter-gatherers is so vast
görülme oranları toplumdan topluma hale gelecektir. Daha sonra nur topu gibi faydaları vardır; ama hap olarak bir işe that dietary universals are few.