Page 50 - LabMedya - 34

50

Doğal Terapiler ve Wellness

Nihat
AYÇEMAN
Akdeniz Üniversitesi, takip etmede yer almak için yeterli enerjiye wellness kavramlarına benzemektedir. Fakat
BESYO sahip olma ve kişinin tam kapasitede yaşamsal henüz bu konularda kesin kanılara varılacak
olayları gerçekleştirmesi olarak tanımlanabilir. kadar yeterli derecede araştırma yapılmamıştır. 3
Kişiye özel olan fiziksel uygunluk durumu, Zorluklara rağmen kişilerin yaşamları hakkında
kuvvet, kassal dayanıklılık, kardiyovasküler ne kadar tatmin oldukları normu ile ölçülen
Sağlıklı bir yaşam biçimi, doğal yaşam, dayanıklılık, esneklik, koordinasyon, çeviklik, kişisel/subjektif wellness üzerinde birçok
wellness yaşam biçimi ve fiziksel güç, denge, sürat ve dikkat gerektiren bileşenleri araştırma yapılmıştır. Önceden yapılan
araştırmalar yaş ve yaşam tatmini arasında çok
uygunluk unsurlarından oluşmaktadır. kapsar. 4,5 zayıf ve negatif bir bağ olduğunu göstermiştir.
Yaşam kalitesini arttırmak ve sağlık Wellness ve yaşlılar için getirileri Fakat bununla birlikte yaşlanma ile alakalı
risklerini azaltmak için önemli bir denge Yaşlanma sonucu vücudumuzda oluşan fiziksel olan bazı farklı normlar olduğu ortaya çıkınca
unsurudur. Yaşlanma ile doğal yaşam, değişimler maalesef yalnızca sağlığımızı (örneğin, sağlığın bozulması, sakatlık, azalan
doğal terapiler, wellness yaşam biçimi fiziksel yönden tehdit etmekle kalmaz, aynı finansal kaynaklar, eş veya arkadaşların ölümü,
arasında güçlü bir ilişki vardır. Bu doğal zamanda birçok zihinsel hastalığa yakalanma hobilerin azalması), yaş ve hayat tatmini
terapi yöntemlerinin hem genel topluluk riskimizi de yükseltir. Fakat vücudun veya arasında kurulan bu bağ tarihe karışmıştır. Uzun
zihnin yaşlanmasına rağmen wellness kavramı
soluklu araştırmalar hayat tatmininin zaman
hem de hasta bakıcı/terapi mesleği bütünsel olarak gerçekten bilinir ve uygun üzerindeki etkisini ortaya çıkarmaya yöneliktir.
tarafından kullanımı artmaktadır. Bu bir şekilde davranılır ise kişi hayatının tüm 3 Fakat diğer bir yandan bu durum ve oluşan
terapiler genellikle doğal kaynaklardan dönemlerinde kaliteli, sağlıklı ve zinde bir normlar çok karmaşıktır ve bu karmaşıklığın
ortaya çıkmıştır ve bedenin doğal şifa yaşam sürebilir. Bahsedilen bütünsellik anlamı sonucu olarak ortaya çıkan sonuçlar çok
sürecini destekleyerek sağlık ve iyilik ile kastedilen; kişinin fiziksel, psikolojik ve değişkendir. Dolayısıyla yaşları farklı olan homeostatik mekanizmasını düzenleyerek
halinde iyileşmelere yardımcı olmaktadır. ruhsal durumunu bir bütün olarak ele alıp, eşit insanlar benzer hayat tatmini seviyelerinde bedene sağlıklı bir yapı ve işlev kazandırmayı
şekilde önem verip yaşamını böyle bir bakış
gibi görünse de bu yaşam tatminini oluşturan
Sonuç olarak, sağlıklı yaşam ve sağlıklı açısı üzerine kurmasıdır. 6 Maalesef günümüze normların birbirlerinden çok farklı olabildiği hedefler. 2 Doğal terapiler çok geniş bir yelpazeye
ve sınırsız çeşitliliğe sahiptir. Doğal terapiler
yaşlanma için doğal terapiler ve kadar kişilerin boş zamanlarını değerlendirme gerçeği de asla göz ardı edilmemelidir. Kişilerin Komplementer ya da Alternatif Tıp (CAM) ile iç
wellness yaşam biçiminin önemli olduğu biçimi ile wellness kavramları arasındaki boş zamanlarını değerlendirme şekillerinin içedir. CAM beden, zihin ve ruhsal uygulamalar
görülmektedir. ilişkiye dair yapılan araştırmaların sayısı pek yanı sıra; gelir, medeni hal gibi durumlarında kombinasyonunu içeren heterojen bir terapi
fazla değildir. Bireylerin boş zamanlarını nasıl hayat tatmini üzerinde çok büyük bir etkisi grubuna sahiptir. Örneği; naturopatik tıp, bitkisel
İnsanlar, modern çağımızın stresli yaşam değerlendirdikleri ile ilgilenen araştırmacıların olduğu gerçeği de yadsınamaz. Sağlığı kötü tıp, homeopatik tıp, masaj terapi, kiropraktik
biçiminin getirdiği sıkıntılardan kurtulmak, wellness kavramına en yakın araştırmaları kişisel olan bireylerin de hayatlarından daha memnun tıp, akupunktur, ayurveda tıbbı, sifalı dokunuş,
sağlıklı bir beden, beyin ve ruh bütünlüğüne zindelik ve hayat kalitesi üzerine insanlardan oldukları bilinmektedir. 3 yapısal bütünlük, sanatsal terapi, müzik terapi,
sahip olmak için çeşitli arayışlara ve tercihlere görüş alınması ve değerlendirilmesidir. Burada Diğer bir yandan sağlık durumu bazı kişileri renk terapi, ışık terapi, reiki, termal terapi,
başvurmaktadırlar. Bu tercihlerin başında boş zaman aktivitelerinin kişilerin sağlıklı ve diğerlerine oranla daha fazla etkilemektedir; wellness, spa, hamam, ruhsal terapi gibi çok
doğal sağlığı korumak ve doğal yaşam sürmek zinde olma durumları arasındaki ilişki aşağıdaki çünkü sağlık problemleri ciddiyet açısından sayıda alan ve uygulamayı içermektedir. Tüm
için doğal terapilerin anlayışı gelmektedir. kriterler ele alınarak incelenmiştir (1) yaşlanma, çok farklılık göstermektedir. Örneğin kişilerin bu uygulamaların amacı ve hedefi, hastalık
İnsanın kendisini sağlıklı ve zinde hissetmesini yaşam kalitesi ve kişisel zindelik, 2) boş zaman fonksiyonel olarak hayatlarına adapte semptomlarını bastırmak ya da engellemekten
sağlayan ve kimyasal yaşantının yol açtığı aktiviteleri ve edinilen hobilerin zamanla ve olamamasını etkileyen fiziksel sağlık bozukluklar daha çok, hastalığın kökenine inmek, nedeni
olumsuz etkilerden uzak durmanın yoludur. 1 yaşlanma ile birlikte değişimi ve bu değişimlerin (örneğin görme, yürüme bozuklukları) kronik bulmak ve doğal yoldan vücudun doğal
Doğal terapiler doğanın yasalarının değişmez ve yetişkinlerin yaşam kalitelerini ne şekilde ve hastalıklara oranla kişilerin yaşam kalitesini iyileştirici mekanizmasını harekete geçirmektir.
1,7
şaşmaz olduğunu açıklar, tedavi/terapi aşaması ne ölçüde etkilediği (3) boş zaman aktivitelerinin çok daha negatif bir biçimde etkilediği
ise, ilk olarak nedeni bulma, sonra hastalığın yaşam kalitesi ve kişinin sağlığını etkilemesi bilinmektedir. Araştırmalar sonucu ortaya çıkan Naturopati, bedenin hastalıkların üstesinden
ortaya çıkmasını engelleme, en son olarak durumunun sosyal psikolojik gelişim yönünden bulgular gelir düzeyinin de yetişkinlerin hayat gelme kabiliyeti olarak tanımlanan ve terapinin
da bireyi kendi yaşamını düzenleme ve kendi ele alınması ve bu durumu inceleme hakkındaki tatmini seviyesinde önemli bir rol oynadığını holistik (bütüncül) bir yöntemdir. Tedavilerin
sağlığını kontrol etme aşamalarından oluşur. son zamanlardaki gelişmeler. 3 göstermektedir. Ekonomik durumu iyi olan amacı, hastalığın temel nedenini bulup ortadan
Doğal terapide esas olarak gücümüzü oluşturan yetişkinler diğerlerine oranla hayatlarından daha kaldırmaya ya da önlemeye dayanır. Daha
temiz hava, su, yiyecek, ışık, çevre, sosyal Yaşlanma, yaşam kalitesi ve kişisel çok tatmin olduklarını belirtmişlerdir. Bu değişik çok birincil basamak sağlık uygulaması ya da
ortam, düşünce, inanç, amaç gibi unsurlar yer (subjektif) iyilik hali durumların yanı sıra ekonomik problemlerin koruyucu sağlık basamağını oluşturmaktadır.
alır. 2 Yaşam kalitesi ve öznel/kişisel iyilik üzerinde hayat tatmini üzerindeki etkileri kadınlardan çok Günümüzde bir tıp sistemi olarak kabul edilen
İnsanların doğal yaşama ve doğal terapilere yaşa bağlı değişiklikler ve bu değişiklikler erkekleri etkilediği örneği de bu değişkenlerinde ve özellikle Amerika’da “naturopatik tıp” olarak
geçmişten olan bağlılıklarının ve ilgilerinin son için çeşitli faktörler araştırmacılar tarafından farklı durumlarda farklılık gösterebileceği anılmaktadır. Amerika başta olmak üzere, birçok
zamanlarda giderek artmasına paralel olarak incelenmiştir. Boş zamanlarını değerlendirme gerçeğini karşımıza çıkarmaktadır. 3 ülkede kabul gören ve bilimsel araştırmalarla
yeni terimler ve yeni felsefik kavramlar da biçimleri yetişkinlerin sağlık düzeylerine etki Medeni durum ve yakın ilişkiler ileri yaştaki gerçekleri desteklenen yaygın bir doğal tıp
ortaya çıkmaktadır. Örneğin, son yılların popüler eden faktörlerden sadece biridir. Yaşlılık bilimi yetişkinleri daha genç yetişkinlere göre daha uygulaması haline gelmiştir. Naturpoatik tıp
kavramı haline gelen wellness terimi günümüzde soysal çalışması ile ilişkili olarak yapılan fazla etkilemektedir. Evli yaşlı çiftler evli olmayan teknikleri, modern ve geleneksel, bilimsel ve
her ne kadar net anlaşılmasa da kullanılmakta araştırmaların en eskilerinden biri ise yaşam gruplara göre daha fazla hayatlarından daha deneysel/ampirik metodlardır. Naturopati, doğal
ve yaşamımıza girmiş bulunmaktadır. Wellness kalitesi üzerine yapılan araştırmalardır. Öncelikle çok tatmin olmuş durumdadır. Fakat bazı tıp ya da doğal terapilerden ayrı değildir, amaç
genellikle akıllara “hasta olmama” ile ilgili bu tür bir araştırma patoloji ve yaşlanma ile araştırmalar hiç evlenmemiş, dul, boşanmış ve hedef aynıdır. Kısaca, vücuda yan etkisi olan
düşüncelerden çok, kişinin fiziksel, psikolojik başa çıkma gibi konular üzerinde yoğunlaşsa ve ayrı çiftleri aynı grup altında toplarlar, kimyasal preparatların ve ameliyat ajanlarının
ve ruhsal açıdan tamamıyla iyi ve formda olma da zamanla daha çok wellness kavramı haline fakat hiç evlenmemiş yetişkin kadınların dul kullanılmadığı terapiler naturopatik terapiler,
düşüncesini savunur 3 Sağlıklı ve zinde olma gelmiştir. Araştırmacı ve politikacılar yetişkinlerin kadınlara göre daha yüksek bir hayat tatmini doğal terapiler ya da doğal tıp olarak ifade edilir. 8
yargısı ayrıca bireylerin hayatlarını kaliteli bir yaşlanma ile birlikte hayatlarında meydana gelen yaşadıkları belirlenmiştir. Hiç evlenmemiş olan En önemlisi, ister aromaterapi ister hafif bir
biçimde idame edebilmeleri amacı üzerine inşa ve yaşam kalitelerini etkileyen sakatlık, sağlık yetişkinler kariyerlerine dul kadınlardan daha manuel manevra olsun, bedene zarar vermeyen
edilişi birçok geleneksel, alternatif programlar ve yetersizliği, yakınlarının vefatı, emeklilik, azalan çok odaklanmıştır ve bu da hayatlarından daha ve bedenin yararına çalışan her hangi bir şeyin
yaşam biçimleri ile iç içe geçmiştir. 3 sosyal ortam ve daha az boş zaman aktivitesi çok memnun olmalarını sağlamıştır. İleri yaştaki iyi olduğu düşünülmektedir. Herkes için iyi/
Vücut bir bütün olduğuna göre, bütünün sağlıklı gibi faktörlerin derinlemesine analiz edilebilmesi yetişkinlerin hayatlarındaki büyük rol kaybı mükemmel gelen bir tek doğal terapi şekli
işlemesi, parçaların ve farklı sistemlerin bir için çalışmalar yürütmektedirler. 3 nedeniyle hayat tatmini oranlarının düşük olduğu yoktur, çünkü her beden kendi yapısı ve yaşam
uyum içerisinde olmaları gerekir. Yani hem Yaşam kalitesi bazı toplum veya belirli gruplar belirlenmiştir. 3 süreci gereği benzersizdir. Biri için hangi doğal
bedenin tüm organları ve sistemleri hem de için gelir, çevre kalitesi, suç oranı, intihar, Bütün bu etkenlerin hayat tatmini kavramına terapi ya da doğal terapiler kombinasyonunun
yaşamın bütün farklı unsurları uyum içinde aile hayatı ve sosyal destek gibi objektif çeşitli şekilde etki etmesinin yanı sıra bu en iyi geldiğini, yanıt verdiğini ve iyileştirdiğini
olmalı ve bütünlüğün ahengini yaratmalıdır. göstergeler tarafından belirlenmektedir. Diğer farklılıkların bazen çok önemli olduğu da saptamak için öncelikle her bedenin kendi
Günümüzde, bunu elde etmenin en iyi tercihleri bir yandan kişisel wellness durumunun yukarıda gözlemlenmektedir. Örneğin Amerika Birleşik benzersizliğini keşfetmek gerekir. 1
arasında doğal terapiler ve wellness anlayışları belirtilenler gibi daha genel ve objektif normlar Devletleri’nde yapılan bir araştırmaya göre Sonuç olarak, doğal terapiler sağlık
yatmaktadır. Kısaca, doğal/sağlıklı yaşam ile belirlenemeyeceği ve anlaşılamayacağı yaşlı siyah Amerikalılar beyaz Amerikalılara bakımı alanında hastalık ve rahatsızlıkların
kavramından ayrı olmayan ve bütünleyen düşüncesi subjektif/kişisel sağlık kavramını göre hayatlarından daha çok memnundurlar. önlenmesinde çok geniş katkılar sunmaktadır.
wellness anlayışının doğal terapiler anlayışı ile ortaya çıkarmıştır. 3 Sosyal destek, entegre olma, dinsel katılım Doğal tıp ya da doğal terapileri ve wellness
bir bütün olduğu görülmektedir. Kişinin hayatından ne kadar memnun ve tatmin gibi değerlerin siyah Amerikalılar için beyaz yaşam biçimini, sağlıklı yaşamı ve doğal sağlığı
olduğu normu kişisel/subjektif sağlık konusunda Amerikalılara göre daha önemli hayat tatmini destekleyen en önemli yol olarak görmek
Sağlık, wellness ve fitness en belirleyici faktörlerden biridir. Diğer belirleyici belirleyicisi olduğu görülmektedir. Ailenin rolü, gerekir.
Günümüzde sağlıklı yaşam ve sağlıklı beden faktörler; maneviyat, mutluluk ve psikolojik sevgi ve sıcaklık bazı Avrupa ülkelerindeki
anlayışına farklı bir boyut kazandıran Wellness sağlıktır. Yaşlanma bilimindeki kişisel sağlık yaşlı yetişkinler için Kuzey Amerika yaşlı Kaynaklar
(Wellbeing) kavramı, özellikle fitness (fiziksel konusu üzerindeki en büyük problem tanımlama, yetişkinlerden daha önemli gibi görünmektedir. 1. Ayçeman N. Doğanın şifalı dokunuşu. Aromaterapi. 1.Baskı. Konya: İnci Offset;
2008. p. 44.
uygunluk) kavramı ile birlikte anılmaktadır. 4 ölçme ve belirlenen normları kullanabilmede Maalesef bu durumun nedeni henüz 2. Rebello L. Nature Cure And Yoga Therapy. 2nd ed. Bombay: Natural Health
Wellness, optimal sağlığın pozitif boyutu ya karşımıza çıkan tutarsızlıktır. Kişisel sağlığın açıklanabilmiş değildir. 3 Centre; 2004. p. 9.
3. Mannell R.C. Older adults, leisure and wellness. Journal of Leisurability
da bileşeni olarak tanımlanmaktadır. Sağlık ve kişisel gelişim ve adaptasyon olarak yeniden 1999;26:3-10.
4. Corbin CB, Lindsey R, Welk GJ, Corbin WR. Lifestyle for health, fitness and
wellness, fiziksel, duygusal, entelektüel, ruhsal, yapılandırılması gerektiği ise son zamanlarda Doğal tıp, doğal terapi wellness. In: Concept of Fitness and Wellness: A Comprehensive Lifestyle
sosyal, çevresel ve mesleki wellness gibi, öne sürülen düşüncelerden biridir. Örneğin Doğal terapi, tamamlayıcı ve naturopatik ya da Approach. 4th ed. New York: McGraw-Hill Companies; 2002. p. 2-13.
5. Fahey TD, Insel PM., Roth WT. Introduction to wellness, fitness, and lifestyle
birbiriyle ilişkili çok boyutlu bir yapıya sahiptir. Ryff ve Keyes kişilik ve yaşam süresi teorilerini doğal tıbbın felsefi, bilimsel ve pratik açıdan management. In: Fit & Well: Core Concepts and Labs in Physical Fitness and
Her bir boyut optimum sağlığın elde edilmesinde baz alarak psikolojik wellness (örneğin kendini bağımsız bir dalıdır; sağlığı onarmak, devam Wellness. 4th ed. California: Mayfield Company; 2001. p. 3-14, 20-25.
6. Carlson JG, Harrigan RC, Seley ZCM. The wellness behavior interaction model.
eşit derecede önemlidir ve birbiriyle sıkı bir kabullenme, diğer bireylerle sağlıklı ilişkiler ettirmek, bedensel bozuklukları düzeltmek Int J Stress Management 1997;4:145-69.
ilişkiye sahiptirler. 4,5 kurma, otonomi, hayat amacı, kişisel gelişim) amacıyla fiziksel, kimyasal, biyolojik ve 7. Franck L, Chantler C, Dixon M. Should NICE evaluate complementary and
alternative medicine? BMJ 2007;334:506.
Fitness (Fiziksel Uygunluk), beklenmeyen durumlarını gösteren bir ölçek oluşturmuştur. Bu zihinsel prensiplere kesin olarak uyar. Kısaca, 8. Boon HS, Cherkin DC, Erro J, Sherman KJ, Milliman B, Booker J, et al. Practice
durumlara karşılık vermek, serbest zamanı yaklaşım son zamanlarda ortaya atılan kişisel naturopatik terapötik maddeler bedenin patterns of naturopathic physicians: results from a random survey of licensed
practitioners in two US States. BMC Complement Altern Med 2004;4:14