Page 46 - LabMedya - 34

46

Fonksiyonel öncelikle sağlıklı beslenmeye bağlı olduğu etiketinde sağlık beyanı yoksa o gıdanın
vurgulanıyor. Dolayısı ile bu yaklaşım; sağlıklı
fonksiyonelliğinden kuşku duyulmalıdır.
Şu anda, EFSA tarafından onaylanan ve izin
yaşlanma açısından tüketicilerin, sağlık
Prof. Dr. Gıdalar giderlerinin azaltılması açısından yönetimlerin verilen sağlık beyanı sayısı 250 dolayındadır.
Bunların çoğunluğu mineral (kalsiyum,
ve tüketici beklentilerinin karşılanması
Aziz EKŞİ açısından da gıda sektörünün ilgisini çekiyor. magnezyum, potasyum, fosfor, bakır, çinko,
Lefke Avrupa Üni. Gıdanın fonksiyonel etkisi; doğal olarak mangan, selenyum, demir) ve vitamin ( B1,
Gastronomi Bölümü ve Sağlık içerilen (omega-3 yağ asidi),gıdadan B2, B6, B12, folat, D, E) gibi temel besin
Beyanları uzaklaştırılan (kafein, kolesterol) veya gıdaya ögelerine dayalıdır. İlk sırada 18 beyan ile
katılan (probiyotik) ya da yapısal değişime
çinko geliyor. Çinkoya ilişkin sağlık beyanları;
uğrayan (nişasta, protein) bir veya daha fazla
DNA sentezinin, kandaki testesteron
bileşeninden kaynaklanıyor. Bu etki tedavi düzeyinin, bağışıklık sisteminin ve saç
Sağlık beyanının bir gıdanın etiketine edici veya iyileştirici değildir. Bu ilaçtan sağlığının korunması gibi birbirinden oldukça
taşınması sanıldığı beklenen şeydir. Fonksiyonel etki; optimal farklıdır. Çinkoyu 15 beyanla C vitamini ve
Fonksiyonel gıda, dünyada tüketimi en hızlı artan kadar kolay değildir. büyümeye ve gelişmeye, metabolik olayları 10 beyanla magnezyum ve B6 vitamini izliyor.
düzenlemeye, oksidatif gerilimi dengelemeye,
Temel besin ögesi olmayan ancak sağlık
gıda gruplarından biridir. Ancak bu gıdaların Zorlu bir bilimsel sürece kardiyovasküler sistemi korumaya, bilişsel ve beyanı yapılan omega-3 yağ asitleri, tahıl
dayanıyor. Her hangi bir
Türkiye’de yeterince tanındığı ve tüketildiği uzmanın söylemesi ile düşünsel performansa, fiziksel performans (buğday, yulaf, çavdar) lifleri ve melatonin
söylenemez. Hatta bu kavrama çoğu kez; olmuyor. Her hangi bir ve zindeliğe ve ayrıca hastalıktan korunmaya gibi başka gıda bileşenleri de vardır.
Melatoninle ilgili beyanlar, zamanlama
katkı niteliğindedir. Fonksiyonel gıdanın
kuruluşun yazması ile
“fonksiyonel olmayan gıda da mı var?” sorusu gerçekleşmiyor. Kanıta kapsül, draje vb formunda olmaması, normal bozukluğunun (jetlag) düzelmesine ve
ile itiraz edilmektedir. Gerçi beslenme açısından dayalı olması ve EFSA gibi diyetin bir parçası olarak tüketilmesi ve uykuya dalmanın kolaylaşmasına ilişkindir.
etkisininormal tüketim düzeyinde göstermesi
Bir bileşene değil de doğrudan kendisine
her gıdanın bileşenlerine bağlı bir işlevi vardır. yetkili bir kurul onayından gereklidir. bağlı sağlık beyanı yapılan gıdalar ise kuru
geçmesi gerekiyor.
Fakat her gıdanın bu açıdan aynı olmadığı da bir Fonksiyonel gıda En önemlisi fonksiyonel etkinin bilimsel ve erik ve cevizdir. Ceviz (eğer günde 30 gram
tüketilirse) damar esnekliğinin korunmasına,
klinik kanıtlara dayalı olması ve kanıtların
gerçektir. yaklaşımı 1990’lı yılların yetkili organ tarafından onaylanmasıdır. Yetkili kuru erik ise bağırsak faaliyetlerinin
başında gündeme geliyor.
Bunun başlıca nedenleri; organ AB’de Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi düzenlenmesine katkıda bulunuyor.
ortalama ömür beklentisinin uzaması, tedavi yani EFSA’dır. Gıdanın sağlık ile ilişkisi Yakında Türkiye’de de yürürlüğe girmesi
Bazısı, beklenen besin ögelerini içermenin giderlerinin artması ve gıdalara atfedilen hakkındaki bu onaylı tanımlamaya “sağlık beklenen bu beyanların gıda seçimine ve
ya da beslenme gereksinimini karşılamanın sağlık etkilerinin kanıtlanmasına gerek beyanı” deniliyor ve gıda etiketinde yer sağlığın korunmasına katkıda bulunacağı
ötesinde, insan sağlığı üzerine olumlu bir duyulmasıdır. İlk yasal tanımlama (FOSHU) almasına izin veriliyor. Böylece fonksiyonel açıktır. Dünyada fonksiyonel gıdalara ve
etki de göstermektedir. Bu etki esas olarak Japonya’da yapılıyor (1991)ve daha sonra etki, yasal bir kavram olan sağlık beyanına bileşenlere giderek artan ilgi bunun bir
vücut fonksiyonlarının gelişmesine veya ABD ve AB’de de konu tartışılmaya başlıyor. dönüşüyor. göstergesidir. Gerek tüketici ve gerek sektör
hastalıktan korunmaya yöneliktir. Bilimsel Kıtadan kıtaya farklı olsa da dünyadaki İzin verilme koşullarından biri de gıdanın açısından beklentilerin gerçekleşmesi için
açıdan, yalnızca böyle bir etki gösterenler yaşlı (65+) insan sayısı giderek artıyor. söz konusu fonksiyonel bileşeni öngörülen onaylı sağlık beyanlarının yaygınlaşması
“fonksiyonel gıda” olarak tanımlanıyor. Bu gruptaki nüfus 2013 yılında 597 milyon miktarda içermesidir. Ayrıca sağlık beyanının kuşkusuz önemlidir. Fakat yeterli değildir,
Ancak, bu bilimsel tanımauysa bile bu etki iken bunun 2018’de 719 milyona ulaşması bu etkiyi doğru yansıtması ve tüketici yanıltıcı ve abartılı sağlık vurgularının da
gıdanın etiketine “fonksiyonel….” diye değil, bekleniyor. Öte yandan, dünyada genel tarafından doğru anlaşılması da önemlidir. önlenmesi gereklidir. Bu kamuya düşen
sağlık üzerine olumlu etkisini vurgulayan yaşam süresi ile sağlıklı yaşam süresi Gıda etiketinde, onaylı ve izinli olmayan bir görevdir. Tüketiciye düşen görev ise,
“sağlık beyanı” olarak yazılıyor. Başka bir arasında ortalama 7 yıl fark bulunduğu bir sağlık beyanının ya da vurgusunun “fonksiyonel” denilen gıdanın etiketinde
deyişle fonksiyonel etkigıdanın etiketine ve belirtiliyor. Yani son 7 yılın problemli olduğu yer alması yasaktır. Daha önce değinildiği “sağlık beyanı” bulunup bulunmadığını
okuyan tüketiciye “sağlık beyanı” olarak anlaşılıyor. Bu yılların da sağlıklı yaşam gibi fonksiyonel gıda, etiketinde onaylı kontrol etmesidir. Fonksiyonel gıdanın kanıtı,
yansıyor. süresine katılması amaçlanıyor ve bunun da sağlık beyanı taşıyan gıdadır ve eğer etiketinde taşıdığı onaylı sağlık beyanıdır.