Page 40 - LabMedya - 30

40 HABER SAYI 30

EVRENİN SONUNA DAİR TEORİLER

Biliminsanları 6 milyar yıl sonra Evren yamulup çarpılacak Büyük değişim
Dünyanın muhtemelen yok Genel izafiyet, madde ve enerjinin uzayı ve Evrenin sonu ile ilgili ileri sürülen bir başka
olacağına inanıyor. Yani Güneş, zamanı yamultup çarpıttığını ifade ediyor. teori ise kozmosun değil de atom altı
sönerken kızıl bir deve dönüşecek Uzay-zaman ve madde-enerji arasındaki bu parçacıkların incelenmesine dayanıyor.
ve gezegenimizi yutacak. Ancak ilişki tüm evren için geçerlidir. Einstein’a Bilimkurgu romanlarına özgü bir teoriye
Güneş evrendeki yıldızlardan göre evrendeki maddeler evrenin nihai benzetilen bu teori evrenin sonuna dair en
tuhaf öngörüleri içeriyor.
kaderini belirleyecektir.
sadece biri. Güneş'in sönmesi Bu teoriye göre evren bir bütün olarak Saf suyu tertemiz bir cam bardağa koyup
evrenin yok olması anlamına ya genişliyor ya da daralıyordur; aynı sıfırın altı bir dereceye kadar soğutursanız
gelmiyor. Peki evrenin sonu nasıl büyüklükte kalamaz. 1917’de bu sonuca su donma noktasının altında bile süper enerjinin çekim gücü Güneş’in Dünya
gelecek? varan Einstein kendi teorisine inanmakta soğuk bir halde sıvı olarak kalmaya devam üzerindeki çekim gücünden fazla olduğu
Bu konuda fikir birliğine varılması zorluk çekiyordu. edecektir. Suda herhangi bir parçacık için güneş sistemi bozulacak, Dünya
bir hayli zor. Hatta evrenin ani 1929’da Amerikan Gökbilimci Edwin Hubble olmadığı ve bardakta da pürüz bulunmadığı patlayacak, evrenin patlamasından hemen
için buzun oluşması mümkün olmayacaktır.
evrenin genişlediğine dair delilleri ortaya
ve kesin bir sonu olacak mı, koydu. Fakat bardağa bir tane buz kristali önce de atomlar parçalanacaktır. Caldwell
buna Büyük Parçalanma adını veriyor,
yoksa yavaş yavaş mı kaybolacak Eğer evren genişliyorsa bir zamanlar bıraktığınızda su hızla donacaktır. fakat bu teorinin saçmalığını kendisi de
onu da bilmiyoruz. Mevcut fizik şimdikinden daha küçük olmalıydı. Buna Aynı şey uzayda da olabilir. Kuantum fiziğine kabul ediyor.
bilgimiz evrenin altüst oluşuna dayanarak Büyük Patlama teorisi ortaya göre, tümüyle bol bir vakumda az miktarda Bütün bu teorilerden yola çıkarak evrenin
dair birkaç senaryo sunuyor. sürüldü: Bir zamanlar inanılmaz küçük olan enerji vardır. Fakat daha az enerjisi olan sonunu muhtemelen bir Büyük Donma,
Biliminsanlarına göre evren dört evren kısa sürede genişlemişti. Bu Büyük başka bir vakum da olabilir. Yani evren bir ardından gelen Büyük Değişim ve son
Patlama’dan geriye kalan parıltıyı bugün bile
bardak süper soğuk su gibidir. Ancak daha
şekilde son bulabilir: kozmik mikrodalga arka plan radyasyonda, az enerjili vakumun bir ‘baloncuğu’ baş noktayı koyacak olan bir Büyük Çöküşe
bağlamak mümkün.
gökyüzünde her yönde görülen radyo gösterinceye kadar varlığını sürdürecektir. Fakat bunlar trilyonlarca yıl sonrasında
dalgalarında görebiliriz. Neyse ki bildiğimiz böylesi bir baloncuk yok. yaşanabilecek türden olaylar. İnsanın
O halde evrenin sonu basit bir soruya bağlı: Fakat kuantum fiziğine göre, daha düşük endişelenmesini gerektirmiyor yani. Zaten
Büyük donma Evren genişlemeye devam edecek ve bu enerjili bir vakum var ise, onun bir baloncuğu o tarih gelmeden önce insanın yaşayacağı
genişleme ne hızda olacak?
bir gün evrende bir yerde ortaya çıkacaktır.
genetik değişim muhtemelen onu tanınmaz
Evrenin sonu ile ilgili ilk ipucu Madde ve ışık gibi normal şeyler içeren bir Bu ise yeni vakumun, etrafındaki eski kılacaktır. Fakat insan ya da başka bir zeka
termodinamiğe, yani ısı devinim bilimine evren için bu sorunun yanıtı ne kadar şey vakumu ‘dönüştürmesine’ neden olacaktır; sahibi canlı bütün bu olaylardan kurtulabilir
dayanıyor. Fakat evrenin ısıya dayalı olduğuna bağlı. Daha fazla şey daha fazla ancak baloncuk neredeyse ışık hızıyla mi?
ölümünden ateşte yanıp kavrulma yerçekimi demektir ki bu da şeyleri birbirine genişleyeceği için gelişini göremeyeceğiz. Fizikçiler karanlık enerjinin keşfinden sonra
anlaşılmamalı. Tersine ısı farklarının doğru çekerek genişlemeyi yavaşlatır. Bu baloncuğun içinde her şey, elektron gibi biraz daha kötümser bakıyor evrenin sonu
ölümü olarak düşünülmeli. Bu şeylerin miktarı kritik eşiği geçmediği basit parçacıkların özellikleri tümüyle farklı sorununa. Evrenin genişlemesi hızlanıyorsa
Bu kulağa daha az korkunç gelse de sürece evren sonsuza kadar genişlemeye olabilir. Bu ise kimya yasalarının yeniden diğer galaksilerden uzaklaşacağız ve
aslında ısı ölümü yanıp kül olmaktan daha devam edecek ve sonunda ısı ölümüyle yazılması ve hatta atomların oluşmasının alabileceğimiz enerji giderek azalacak
kötü. Çünkü hayattaki her şey ısı farklılığı donma noktasına gelip yok olacaktır. önlenmesi anlamına gelebilir. demektir.
gerektirir. Örneğin arabanın çalışması Fakat çok şey varsa evrende genişleme Bu Büyük Değişim’de insanlar, gezegenler Fakat bu hızlanmanın nedenini
için motorun içinin dışından daha sıcak yavaşlayacak ve son bulacaktır. Sonra ve hatta yıldızlar yok olacaktır. Bu değişimin bilmediğimiz için genişlemenin devam
olması gerekir. Yediğimiz besinler Güneş evren giderek küçülmeye başlayacak, ardından karanlık enerji de muhtemelen edip etmeyeceğini de bilmiyoruz. Fakat
ile evrenin diğer kısımları arasındaki ısınacak, yoğunlaşacak ve içine çökecek, farklı hareket edecek, evrenin genişlemesini evren genişledikçe hızlanmanın da
büyük ısı farkı nedeniyle vardır. yani Büyük Patlama'nın tersine Büyük Çöküş hızlandırma yerine evreni kendisine çekerek yavaşlayacağına inanılıyor. O zaman daha
Fakat evrende ısı ölümü baş yaşanacaktır. Büyük Çöküş’e yol açabilecektir. umut var demektir.
gösterdiğinde her yerde her şey aynı 20. yüzyılın büyük bölümünde Peki genişleme yavaşlamaz ya da
ısıda olacaktır. Her yıldız ölecek, her astrofizikçiler bu senaryoların hangisinin Büyük Değişim gelirse ne olur? Bazı
madde çürüyecek, geriye parçacıklardan gerçekleşebileceği konusunda emin değildi. Büyük parçalanma fizikçiler çılgın bir öneri getiriyor: Evrenin
ve radyasyondan oluşan seyrek bir Bunun için uzayda ne kadar şey olduğunu Dördüncü ihtimal ise yine karanlık enerjiyle sonundan kurtulmak için laboratuvarda
karmaşa kalacaktır. Hatta bu karmaşanın tespit etmeye çalıştılar. O kritik eşiğe çok ilgili. Oldukça spekülatif ve ihtimal dışı kendi evrenimizi kurup içine atlamak.
enerjisi de evrenin genişlemesi nedeniyle yakın olduğumuz sonucuna vardılar. Yani görülse de henüz tümüyle bertaraf edilmiş Ancak bunun günümüz teknolojisinin çok
zamanla son bulacak, her şey hemen evrenin sonu belirsizliğini koruyordu. değil. Karanlık enerji sandığımızdan daha ötesinde bilgiyi ve büyük miktarda enerji
hemen sıfıra indirgenmiş olacaktır. Fakat 20. yüzyıl sonunda durum değişti. güçlü olabilir ve Büyük Değişim, Donma ya gerektireceğini, hatta fizik kurallarının buna
Bu ‘Büyük Donma’ sonunda evren, 1998’de birbiriyle rekabet halinde olan iki da Çökme olmadan da kendi başına evrene izin vereceğinden bile emin değiller.
her yanı soğumuş, ölü ve boş bir hale ayrı astrofizikçi ekibi şaşırtıcı bir duyuruda son verebilir. Şimdilik bu varsayım Doctor Who
gelecektir. 1800’lerde termodinamik bulundu: evrenin genişlemesi hızlanıyordu. Karanlık enerjinin ilginç bir özelliği vardır. senaryolarına özgü görünüyor.
bilimi geliştikten sonra, evrenin ancak Normal madde ve enerji evrenin bu şekilde Evren genişledikçe yoğunluğu sabit kalır. Fakat bir başka yol daha olabilir. Bu
bu şekilde sona ereceği düşünülüyordu. davranmasına yol açmazdı. Bu “karanlık Yani hacmi artan evrende aynı yoğunluğu yaklaşım ise evrenin ilk genişlemesinin bir
Fakat 100 yıl önce Albert Einstein’in enerji” olarak ifade edilen yeni bir enerji korumak için zamanla daha fazla karanlık balon gibi anlık “şişme” sonucu olduğu
geliştirdiği genel izafiyet teorisi evren için türünün varlığını haber veriyordu. enerji ortaya çıkar. Bu ilginç olsa da herhangi teorisinden yola çıkarak bu şişmenin
daha kötü bir son öngörüyordu. Karanlık enerji evreni genişletiyordu. Onun bir fizik kuralına aykırı değildir. tekrarlanmasını öngörüyor.
ne olduğu konusunda henüz fazla bir şey Peki evren genişledikçe karanlık enerjinin Hatta bu teoriye göre, bizim bulunduğumuz
yoğunluğu da artsa, yani karanlık enerjinin
bilmiyoruz ama evrendeki enerjinin yüzde artış miktarı evrenin genişlemesinden daha evren birçok evrenden sadece biri ve bu
70’inin karanlık enerji olduğu ve bu oranın hızlı olsa ne olur? Robert Caldwell’in “hayalet çoklu evrende tek tek evrencikler var.
giderek arttığı düşünülüyor. karanlık enerji” adını verdiği bu hipotez evren Bizimki donsa bile çoklu evren sonsuza
Karanlık enerjinin varlığı, evrendeki için daha da ilginç bir son öngörüyor. kadar var olmaya devam edecek ve ortaya
şeylerin miktarının onun nihai kaderini Bugün için karanlık enerjinin yoğunluğu çıkan yeni evrenciklerde yeni yaşamlar
belirlemeyeceğini gösteriyordu. Dünya’nın yoğunluğundan, hatta Dünya’dan olacaktır.
Tersine evreni bu karanlık enerji kontrol daha az yoğun olan Samanyolu galaksisinin
ediyor, onun genişlemesini sürekli yoğunluğundan daha düşük. Fakat zamanla Kaynak: BBC Türkçe
hızlandırıyordu. Bu ise Büyük Çöküş hayalet karanlık enerjinin yoğunluğu arttıkça
senaryosunu devre dışı bırakıyordu. evreni parçalayabilir.
Fakat bu Büyük Donmanın kaçınılmaz olması Bu teoriye göre hayalet karanlık enerji
anlamına da gelmiyor. Başka olasılıklar da Samanyolu galaksisini parçalayıp içindeki
mümkün.
yıldızları savuracak, sonra da karanlık