Page 6 - LabMedya - 24

6 www.facebook.com/labmedya Yorum

>> Yük.Kimyager Hasan Öz

Güneş koruma ürünlerinin içeriğinde en dikkat
çekici kimyasal çinkodur. Formülasyonlarda
genellikle çinko oksit formu kullanılmaktadır.
Çinko içeren güneş koruma ürünleri hem UVA
hem de UVB ışınlarına karşı koruyucu etki
göstermektedir. Dahası çinko veya çinko oksit
insan sağlığı açısından tehlike oluşturmamaktadır.

az mevsiminde en çok dikkat edilmesi gere- çilecek güneş koruma ürünün SPF faktörü cilt hormon dengesini bozmaktadır . Güneşten kalmamak gerekmektedir. Bu ürünlerin güneşe
[6]
Yken konu; güneş ışınlarıdır. Güneşten gelen rengiyle ilişkilidir. Dr.Lowa (İngiltere’nin en iyi koruma ürünlerindeki tehlikeli maddelerden çıkmadan 15-30 dakika önce cilde uygulanma-
ışınların kemik gelişimi üzerine olumlu etkisi dermatologlarından biri) ‘açık renk deriye sa- biri de bu ürünlerdeki esans maddesindeki sı ve tatbik ettikten sonra fazlasının havlu ile si-
bilinirken, aşırı güneş ışığına maruz kalmak da hipseniz veya ailenizin geçmişinde deri kanseri ftalatlardır. Ftalatlar suda çözünürlükleri düşük, linmemesi gerekmektedir. Ayrıca terleme ya da
cilt üzerine olumsuz etkilere sahiptir. Güneş- vakaları varsa, bu durumda günlük olarak, gü- yağda çözünürlükleri yüksek ve uçuculukları kurulanma sonra tekrar tatbik edilmesi yerinde
ten dünyamıza gelen ışık gözle görülen veya neşli havalarda SPF30’a kadar çıkacak şekilde, düşük kimyasallardır. Kanserojen etkiye sahip- bir uygulama olacaktır. Genellikle 3 cm ’lik bir
2
görülmeyen ışın demetlerinden oluşmaktadır. UVA korumalı SPF15 olan bir ürün kullanmalı- tir. Ayrıca özellikle erkeklerde kısırlığa neden cilt alanına ortalama 2 ml güneşten koruma
Farklı dalga boyundaki ışınlar bir araya gelerek sınız. Ancak, esmer veya daha koyu renkli tene olmaktadır . Birçok üründe kullanılan aynı ürünü kullanılması gerekmektedir. Bu ürünleri
[7]
bizim gözle görebildiğimiz beyaz güneş ışını- sahip kişiler aynı derecede risk altında değildir; zamanda güneş koruma ürünlerinde kullanılan seçerken yukarıda belirttiğimiz hususlara dik-
nı oluşturmaktadır. Güneş ışınları 290 nm ile bu yüzden o kadar korumaya ihtiyaçları yoktur.’ koruyucu parabenler bir araştırmada meme kat edilmesi ve mümkünse organik sertifikalı
3000 nm ışınların birleşmesiyle oluşmaktaysa demektedir. Koruma faktörü SPF 50 olan bir kanserine yakalananların tümörlerinde doku ürünleri tercih edilmesi gerekmektedir. Çünkü
da insan gözü 400 nm ile 760 nm arasında- ürün SPF 30 olan bir ürüne kıyasla UV ışınlarını başına 20 nanogram paraben tespit edilmiştir organik sertifikalı ürünler zararlı kimyasallar ve
ki ışınları görebilmektedir. İnsanlar için tehlike %0,2 daha fazla engellemektedir. Hiçbir ürün [8] . Parabenler ayrıca östrojeni taklit eden mad- nanoteknoloji ürünü ham maddeler içermemek-
oluşturan ışın UV(ultra viyole) ışınlarındır. UV güneşin bu etkisini %100 engelleyememektedir. de olarak bilinir. Parabenlerle kanser arasında tedir. Dahası bu ürünlerde sentetik koku, petrol
ışınları; UVA, UVB, UVC olmak üzere üç çeşit- Bir ürünle en fazla korumayı sağlamak için en nedensel ilişki kurulamamıştır . türevi ham madde ve koruyucu paraben bulun-
[9]
[5]
tir. En uzun dalga boyuna sahip UV ışını türü az SPF 15 olan ürün kullanılmalıdır . Güneş koruma ürünlerinin içeriğinde en dikkat mamaktadır. Bir diğer husus da alacağınız ve
UVA sonra UVB ve en kısa dalga boyuna sahip Geniş spektrumlu bir güneş koruma ürününde çekici kimyasal çinkodur. Formülasyonlarda kullandığınız ürünlerde Sağlık Bakanlığı onayı-
ışınlar ise UVC ışınlarıdır. UVA ve UVB ışınları bulunan kimyasallar FDA(Food and Drug Ad- genellikle çinko oksit formu kullanılmaktadır. nın olmasına mutlaka özen gösterilmelidir.
atmosferden geçerken; tüm UVC ve bir kısım ministration) tarafından şu şekilde belirtilmiştir: Çinko içeren güneş koruma ürünleri hem UVA
UVB ışınları ozon tabakası tarafından emil- hem de UVB ışınlarına karşı koruyucu etki Kaynaklar
[1] U.S. FDA(Food and Drug Administration) web sitesi,
[1]
mektedir . UVA ışınları( 320-380 nm dalga Kimyasal Diğer Adı göstermektedir. Dahası çinko veya çinko oksit Ultraviyolet (UV) Radiation, http://www.fda.gov/Radi-
boyu) derinin derin tabakalarına (dermis) ya- Benzofenonlar Oxybenzone insan sağlığı açısından tehlike oluşturmamak- ation-EmittingProducts/RadiationEmittingProductsan-
yılır. UVA ışınları yıl boyunca ve gün içinde Cinnamate(sinnamat) Oktinoksat tadır. Titanyum dioksit de çinko gibi koruyucu dProcedures/Tanning/ucm116425.htm, Erişim tarihi:
07.07.2011
değişik saatlerde, mevsim veya hava koşul- Cinoxate [2] Cemile ERTAN( Deri ve Zuhrevi Hastalıklar Uzmanı),
larında değişmeksizin etkili olmaktadır. UVB Ecamsule Mexoryl SX etkisi olan bir diğer faydalı kimyasaldır. Ayrıca Güneş Işınlarının Deri Üzerindeki Etkileri, ODTÜ Sağlık
ışınları (290-320 nm dalga boyu) derinin üst Sulisobenzone deri yoluyla vücuda girmemektedir. Son za- ve Rehberlik Merkezi( METU Medical Center), http://
takası(epidermis) etkilemektedir. UVB ışınları manlarda moda olan ve pek çok alanda etkili www.mc.metu.edu.tr/pdf/ODTU_SRM_brosur_gunes.
pdf , Erişim tarihi: 07.07.2011
yaz aylarında ve yüksek rakımlı yerlerde daha Salisilatlar ürünler geliştirilmesini sağlayan nanotekno- [3] U.S. FDA(Food and Drug Administration) web sitesi,
yoğundur . UVA ve UVB ışınlarının her ikisi de Titanyum Dioksit loji ürünler; güneş koruma ürünlerinde tercih Sun Protection, http://www.fda.gov/Radiation-Emit-
[2]
cildimize zarar verir. UV ışınlarına maruz kal- Çinko Oksit edilmemelidir. Çünkü nanopartiküller kullanı- tingProducts/RadiationEmittingProductsandProcedu-
manın kısa vadeli etkisi güneş yanıkları, uzun Avobenzone Parsol 1789 lan kimyasallın deri yoluyla vücuda girmesini res/Tanning/ucm116445.htm , Erişim tarihi: 07.07.2011
vadeli etkisi ise erken yaşlanma ve cilt kan- kolaylaştırmaktadır. Sadece titanyum dioksit [4] Enviromental Working Group (EWG), CDC:Americans
seridir. Bazı antibiyotikler, bazı doğum kontrol Tablo: Bazı geniş spektrumu güneş koruma içeren formulasyonlar da koruma yönünden Carry Body Burden of Toxic Sunscreen Chemical, By
Rebecca Sutton, March 2008, Web Site: http://
hapları, benzoil peroksit içeren bazı kozmetikler ürünlerinin içeriğindeki bazı kimyasal maddeler. yetersiz kalmaktadır. Çinko ile titanyum dioksit www.ewg.org/analysis/toxicsunscreen , Erişim tarihi:
göz ve cildin UV ışınlarına karşı hassasiyetini Son zamanlarda güneş koruma ürünlerinde içeren formulasyonlar daha etkilidir. Çinko ok- 07.07.2011
arttırmaktadır . bulunan retinyl palmitta olarak da bilinen A sit ve titanyum dioksit dışında UVA ışınlarına [5] Wikipedia, Ftalat, http://tr.wikipedia.org/wiki/Ftalat,
[3]
Erişim tarihi: 08.07.2011
Güneşin bu zararlı etkilerinden korunmak için vitaminin (güneş koruma ürünlerindeki A vita- karşı koruma sağlayan diğer bazı kimyasallar [6] Harvey, Phillip W., Significance of the detection of
avobenzon ve ecamsule(ekamsül)dir. Bazı ça-
bir çoğumuz yazın plajlarda güneşten koruma mini) FDA tarafından cilt kanserine yakalanma lışmalara göre en etkili güneş koruma ürünleri esters of p-hydroxybenzoic acid (parabens) in human

breast tumours, Ocak 2004, Erişim tarihi: 08.07.2011
ürünleri kullanmaktayız. Güneşten koruyucular olasılığını arttırdığı bildirilmiştir. Bu nedenle avobenzon ve titandioksit içermektedir. Azo- http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/jat.957/abstra
UV ışınlarını ya emer ya da yansıtırlar. Ya da kullandığımız ürünlerin içeriğine dikkat etme- ct;jsessionid=D5C7E77EEBB2005E29DD9E8645A05
değişik bir ifade ile UV ışınlarının cilde geçişini miz gerekmektedir. Güneş koruma ürünlerinde benzon çinko oksit ve titanyum dioksit gibi C0F.d01t02
önlemek için kimyasal bariyer oluştururlar. Ge- riskli olduğu bildirilen bir diğer kimyasal da oxi- minerel UV absorbanlarla kombine edildiğinde [7] Golden, Robert A.,Review of the Endocrine Activity of
[9]
nelde titanyum dioksit ve çinko gibi kimyasal- benzondur. Oxibenzon diğer adı ile benzophe- güneş ışınlarına karşı daha etkili olmaktadır . Parabens and Implications for Potential Risks to Human
Health Informa, 2005, Erişim tarihi:08.07.2011
lar içeren güneş koruyucularının losyon, sprey none-3 genellikle güneş kremleri ve bazı koz- Ecamsule de etkili bir UVA koruyucusu olarak http://informahealthcare.com/doi/
[4]
ve krem gibi değişik formları mevcuttur . Bu metiklerde kullanılan organik bir bileşiktir. UVB karşımıza çıkmaktadır. Absorbe ettiği UV ışınını abs/10.1080/10408440490920104
ürünleri elimize aldığımızda ya da reklamların- ve UVA ışınlarını emmektedir. Ancak oxibenzon ısıya dönüştürüp, cilde temas etmeden termal [8] Warwick L. Morison, MD , Photosensitivity(Işığa
da SPF( Sun Protection Factor) ya da güneşten cilt tarafından emilerek DNA’ya zarar vermekte enerji olarak serbest bırakmaktadır. Ecamsule duyarlılık) New England Journal of Medicine 350
koruma faktörü tabiriyle karşılaşırız. Bu tabir ve cilt kanserine yakalanma riskini arttırmak- asidik yapıda olduğundan kullanıldığı formülas- (11): 1111-1117, 11 Mart 2004, http://www.nejm.
org/doi/full/10.1056/NEJMcp022558 , Erişim tarihi:
ilgili ürünün güneş ışınlarından ne kadar koru- tadır. Oxibenzonun UV ışınlarını filtrelemesi, yonlarda trietanolamin gibi bir bazla nötralize 08.07.2011
duğunun bir ölçüsü olarak verilmektedir. Ancak güneş ışınlarını ısı enerjisine dönüştürme şek- edilmesi gerekmektedir. Fareler üzerinde yapıl- [9] Uyen Nguyen and David Schlossma , Stability Study
[10]
güneş koruma ürünlerinin kaç faktör olduğunu linde olmaktadır. Bu ısı cildin üst tabakasındaki mış bir çalışma ecamsule’nin cilt kanserine of Avobenzone with Inorganic Sunscreens, Kobo Pro-
ducts Poster, 2001,
belirleyen bu sistem sadece UVB ışınlarına kar- hücrelere zarar vermektedir. Bu da melanoma yakalanma riskini arttırmadığını ortaya koy- http://www.koboproductsinc.com/Downloads/NYSCC-
şı korumanın bir ölçüdür. Cilt yaşlanması ve adı verilen cilt kanseri türüne sebebiyet ver- muştur. Avobenzone.pdf,
cilt kanserine sebebiyet veren UVA ışınlarından mektedir. EWG (Enviromental Working Group= Tüm bu bilgiler ışında güneşten koruma ürünleri Erişim Tarihi: 08.07.2011
korumayı ifade etmemektedir. Bu faktör 2-60 Çevresel Çalışma Grubu) oxibenzon’un etki- seçerken dikkatli olmak gerektiği unutulmama- [10] Fourtanier A., Mexoryl SX protects against solar-simu-
arasında değişmesine rağmen, son zamanlarda leri konusundaki araştırma sonuçlarını site- lıdır. Hiçbir ürünün %100 koruma sağlayama- lated UVR-induced photocarcinogenesis in mice". Pho-
tochem Photobiol 64 (4): 688-93, Ekim 1996, http://on-
SPF 100 olan ürünlere dahi rastlanmıştır. Aslın- sinden yayınlamıştır. CDC (Amerikan Sağlık yacağını unutmadan, güneşten koruma ürünü linelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1751-1097.1996.
da bu faktör koruma süresi ile de ilişkilidir. Se- Kuruluşu)’e göre oxibenzonlar ayrıca vücudun kullanıyorum diye saatlerce güneş altında tb03125.x/abstract , Erişim Tarihi: 08.07.2011