Page 26 - LabMedya - 91

26 SAĞLIK

DEMANS

RİSKİNİ AZALTMANIN

15 BİLİMSEL YOLU

Demans hastalığı hafızayı yok eden ve insanların 3. AŞI OLUN rek yalnızlık duygularına karşı koymayı hedefleye-
yemek yeme, araba kullanma ya da fatura ödeme bilirsiniz.
gibi günlük rutinlerini yerine getiremez hale sokan Uzmanlara Yapılan araştırmalardan elde edilen kanıtlar, rutin aşıları yaptır-
bir hastalık. Nature Medicine dergisinde yayınlanan göre yaşam manın Alzheimer ve diğer demans türlerini önlemeye yardımcı 10. KAN BASINCI, KAN ŞEKERI VE
yeni bir araştırma 2060 yılda sadece Amerika’daki olabileceğini gösteriyor. Zona ve grip aşıları üzerine yapılan ça- KOLESTEROLÜNÜZÜ TAKIPEDIN
demans hastası sayısının 1 milyonu bulacağını or- standartlarımızda lışmalar, aşılanmış kişilerde riskin azaldığını ortaya koydu. Uz-
taya çıkardı. Demansın tedavi yok ve önlenemez. yapacağımız bazı manlar, kesin olmamakla birlikte, yaşlılarda zonaya neden olan Hipertansiyon kalbe, kan damarları ile beyne zarar
Ancak riski azaltılabilir. herpes virüsü gibi bulaşıcı ajanların hastalıkta bir rol oynadığını verebilir ve inme tehlikesini artırır. İnme geçirmek
değişikliklerle ve buna karşı korunmanın yardımcı olabileceğini düşünüyorlar. beyne giden kan akışını bozarak vasküler demans
Aile geçmişi ve genetik dahil olmak üzere demansı demans riskimizi riskini artırır. Yüksek kan şekeri diyabete yol açar
etkileyen birçok faktör var. Bu iki faktörü değiştire- Bir başka teori de aşıların bağışıklık sisteminin Alzheimer hasta- ve bu da kalp hastalığı, felç ve bilişsel bozukluk ris-
meyebilirsiniz ancak yaşam tarzınızdaki bazı deği- azaltmamız larında yüksek seviyelerde bulunan amiloid plağa karşı tepkisini kini artırabilir. Schulz, kolesterolünüzü düşürmenin
şikliklerle demansa yakalanma riskinizi azaltabilir- mümkün. azalttığı yönünde. Bu mantığa aykırı gelebilir, ancak bağışıklık demans riskini azaltabileceğini söyledi.
siniz. Bunlar arasında fiziksel ve zihinsel egzersiz sistemi amiloid plağa saldırdığında, kronik beyin iltihabı ve hücre
yapmak, sigara içmemek ve kalp hastalığına yol ölümü olasılığını da artırır. 11. IYI BIR GECE UYKUSU ALIN
açabilecek kronik durumları yönetmek yer alıyor.
4. GÜNLÜK VITAMIN ALIN Araştırmalar, uykusuzluğun Alzheimer hastalığına
Pittsburgh Üniversitesi’nin geriatrik tıp bölümünde yakalanma riskinin artmasıyla ilişkili olduğunu
doçent olan Christine E. Kistler, Washinton Post’a Multivitaminlerin bilişsel faydalarını inceleyen çalışmalara göre gösteriyor.
yaptığı açıklamada “Genel olarak sağlık için iyi ol- günlük bir multivitamin 60 yaş ve üzeri kişilerde hafıza kaybını
duğunu bildiğimiz şeylerin hepsi demansı önlemek yaklaşık iki yıl yavaşlatabilir. 12. ALKOL ALIMINI AZALTIN
için de iyidir. Hangi yaşta olursanız olun sigarayı
bırakmak sizin için iyidir. Herhangi bir yaşta eg- 5. HAVA KIRLILIĞINDEN KAÇININ Alkol, bunama riskini artıran diyabet, hipertansi-
zersize başlamak sizin için iyidir. Beynimizi çalışır yon, felç ve hafıza zayıflığı gibi sağlık bozukluklarını
halde tutmamız gerekir ve bu da beynimizin sağlıklı Araştırmalar, hava kirliliğine maruz kalmanın demans riskini ar- daha da kötüleştirebilir. Ayrıca çok fazla içki içmek
kalmasına yardımcı olur” dedi. İşte demans riskini tırdığını, temiz hava kalitesinin ise riski düşürdüğünü gösteriyor. düşme, araba kazası ve travmatik beyin yaralan-
azaltabilecek 15 bilimsel öneri.... malarıyla sonuçlanabilecek diğer kazalar ve kara-
6. TRAVMATIK BEYIN HASARINA KARŞI KORUNUN ciğer hastalığı tehlikesini de artırır.
1. BITKI TEMELLI BESLENIN
Yaşlı insanlar düştüklerinde genellikle başlarını çarparlar. Araş- 13. SIGARAYI BIRAKIN
Bitki bazlı gıdalara ağırlık verin. Araştırmalar, yük- tırmalar, orta dereceli bir yaralanmanın bile (gençken olsa dahi)
sek oranda sebze tüketiminin yaşa bağlı bilişsel yaşlandığınızda bunama gelişme riskini artırabileceğini gös- Sigara içmek, kalp hastalığı ve felç de dahil olmak
gerileme oranını yavaşlatabileceğini gösteriyor. teriyor. Schulz, “Her müşterime bisiklete binerken ya da kayak üzere demans riskini artıran çok sayıda ciddi sağlık
Başka bir çalışma, düzenli egzersiz, daha az stres yaparken kask takmalarını söylüyorum. Aynı şey futbol ve bas- sorunuyla bağlantılıdır. Schulz, “Sigara içmenin kan
ve sosyalleşmeyle birlikte bitki temelli gıda tüke- ketbol için de geçerli” dedi. akışını azaltmak da dahil olmak üzere çeşitli etkile-
timinin; hafif bilişsel bozukluk ve erken Alzheimer ri olabilir” dedi. Uzmanlar, sigara içmenin bunama
hastalığı semptomlarını iyileştirebileceğini buldu. 7. IŞITME DUYUNUZU KORUYUN riskiyle bağlantılı olduğuna dair sağlam kanıtlar
olduğunu söylüyor.
VA Boston Healthcare System’de bilişsel ve davra- Kulaklarınızı işitme kaybından koruyun. Yüksek seslerden korun-
nışsal nöroloji şefi olan Andrew Budson, “Akdeniz mak için kulak tıkacı veya ses engelleyici kulaklık kullanın. Eğer 14. UYKU ILAÇLARINDAN KAÇINMAYA ÇALIŞIN
tipi beslenme ve haftada beş gün en az 30 dakika varsa işitme cihazı kullanın. İhtiyacınız varsa alın. İşitme kaybı
düzenli aerobik egzersiz yapmak kesinlikle önem- olanlar sosyalleşmekten uzak durabilir ve bu da demans riskini Kistler, uyku ilaçlarını bunama riskiyle ilişkilendi-
lidir. Diyet ve egzersiz, insanların sağlıklı vücut artırabilir. ren bazı kanıtlar olduğunu, ancak kesinliğine dair
ağırlığını korumalarına yardımcı olacaktır” dedi. bir çalışma olmadığını söyledi. Kistler “Yine de, bu
Araştırmalar aşırı kilolu olmanın demans için bir 8. SOSYAL BAĞLANTILARINIZI KORUYUN ilaçların bunama riskine yol açabileceğine dair çok
risk faktörü olduğunu gösteriyor. UTHealth Hous- fazla biyolojik neden var” dedi.
ton’da nöroloji profesörü olan Paul Schulz, “Has- Araştırmalar, sosyal bağlarını sürdüren kişilerin bunamaya yaka-
talarıma dondurma, patates kızartması ve domuz lanma olasılığının, yalnız yaşayanlara kıyasla daha düşük oldu- 15. BULMACA ÇÖZÜN
pastırmasını bırakmalarını söylüyorum” dedi. ğunu gösteriyor. Uzmanlar, pandemi sırasında uygulanan zorun-
lu izolasyonun riske katkıda bulunmuş olabileceğini düşünüyor. Beyninizi meşgul edecek aktiviteler yardımcı
2. DÜZENLI EGZERSIZ YAPIN olabilir. Okuyun, yazın ve masa oyunları oynayın.
9. YALNIZLIK DUYGULARINI AZALTMAYA ÇALIŞIN Araştırmalar bu tür uğraşların büyük bir fark ya-
Egzersiz, kilo kontrolünün yanı sıra demans başta rattığını gösteriyor. Schulz, “Artık beyni bir kas gibi
olmak üzere kalp hatalığı ve diğer sağlık sorunlarını Bir çalışma, yalnız olmaktan ziyade kendini yalnız hisseden düşünüyorum, yani onu çalıştırmazsak daha az
azaltır. Schulz, “Yaşlı hastalarımız genellikle yoğun yaşlıların demans riskinin daha yüksek olabileceğini buldu. Ha- performans gösteriyor” dedi.
aktivite yapamazlar, ancak yürümek bile Alzheimer lihazırda sahip olduğunuz sosyal bağlantıları besleyerek, benzer
hastalığı riskini azaltmada etkilidir” dedi. düşünen insanlar bularak ve bilişsel davranışçı terapiyi deneye- Kaynak: gazeteoksijen.com