Page 28 - LabMedya - 89

28 DOĞA VE ÇEVRE

BİR KUM

OKYANUSU

Yüzyıllar boyunca şairler, akademisyenler ve teologlar, King's College London'dan rüzgârların kumları savurma biçimlerinin birinin şehrin kenarındaki mahallelerde kum dağları
binlerce el yazması içeren bir düzineden fazla kütüp- nasıl değiştiğini araştıran yerbilimci Andreas Baas, "Beş ila 10 yıl bıraktığını söyledi. Eski şehrin sokakları araba ya da
haneye ev sahipliği yapan ve Sahra ötesi bir ticaret Moritanya'nın önce en kötü senaryo olarak düşündüğümüz şey, şimdi aklımızdan buldozer giremeyecek kadar dar olduğu için mahalle
merkezi olan Chinguetti'ye akın etti. Ancak kent şimdi geçenden daha olası bir senaryo gibi görünüyor," dedi. sakinleri kumu katır ve el arabalarıyla taşıyor.
unutulmanın eşiğinde. Chinguetti kenti
Batı Afrika'nın Birleşmiş Milletler'in 2024 çölleşme raporuna göre, Dünya toprak- Yeterince yüksek kum yığınları oluştuğunda, bazıları
Kayan kumlar uzun zamandır antik kentin 8. yüzyıl- larının dörtte üçünden fazlası son yıllarda daha kuru hale geldi. mevcut yapıların üzerine yeni duvarlar inşa ediyor.
dan kalma çekirdeğini kaplamış durumda ve şu an en eski Kur'an Kuraklık, bitkilerin, insanların ve hayvanların hayatta kalma bece- Bahane, "Bitki örtüsünü kaldırdığınızda, kumullara
sınırındaki mahallelere doğru ilerliyor. Kent sakinleri metinlerine ve rilerini tehlikeye atıyor. Toprakları yaşamı sürdürmek için gereken daha aktif olma şansı verirsiniz çünkü nihayetinde
çölün kaderleri olduğunu belirtiyor. nemden yoksun bırakıyor, ekinleri öldürüyor ve kum fırtınalarına ve kumu tutabilen bitki örtüsüdür," dedi.
el yazmalarına orman yangınlarına neden olabiliyor.
Dünyanın iklimi daha sıcak ve kuru hale geldikçe, kum ev sahipliği Yıllardır kum birikintilerinin ve yağmurların ölçümlerini
fırtınaları Chinguetti'nin sokaklarında ve insanların Birleşmiş Milletler (BM) raporunda, "Gezegeni daha sıcak hale getir- yapan Bahane, Chinguetti'nin son 10 yılda yıllık orta-
evlerinde metrelerce kumul biriktiriyor ve bazılarını yapıyor. Yakında mesiyle bilinen insan kaynaklı iklim değişikliği, aynı zamanda giderek lama 2,5 santimetre yağış aldığını söylüyor. Yağışlar
tamamen kum altında bırakıyor. hepsi kumlar daha fazla toprağı daha kuru hale getiriyor," denildi. azaldıkça ağaçlar ölüyor ve kasabaya daha fazla kum
taşınıyor. Akasya ağaçlarının kuma gömülmesiyle
Ağaç dikme projeleri istila eden kumları uzak tutmaya tarafından "Kuraklığa bağlı su kıtlığı hastalıklara ve ölümlere neden oluyor ve birlikte bazı çobanlar sürülerini beslemek için hurma
çalışıyor, ancak şu ana kadar gelecekle ilgili köklü yutulabilir. dünya çapında büyük ölçekli zorunlu göçleri teşvik ediyor." Bilim ağaçlarını keserek ekosistemi ve hurma yetiştiriciliği
endişeleri azaltmadı. insanları ve politikacılar, Sahra Çölü'nün derinliklerindeki bölgelerden ekonomisini daha da bozuyor.
ziyade, bir zamanlar verimli olan ve giderek çorak arazilere dönüşen
AĞIR ÇEKIM BIR DOĞAL AFET GIBI bölgelerdeki toprakların bozulmasından endişe duyuyor. Bahane, kumların ayrıca tozu soluyan topluluk için
halk sağlığı endişelerini de beraberinde getirdiğini
Chinguetti, topraklarının yalnızca yüzde 0,5'inin tarıma EVLER ARTIK KUMUN ALTINDA KALDI söyledi.
elverişli olduğu bir Batı Afrika ülkesi olan Moritanya'da-
ki dört UNESCO Dünya Mirası alanından biri. Chinguetti'de değişen iklim, yetkililerin uyardığı pek çok sonucu DAHA FAZLA AĞAÇ DIKMEK KUMUN CHINGUETTI'YI
beraberinde getiriyor. Ağaçlar kuruyor, kuyular kuruyor ve geçim GÖMMESINI ENGELLEYEBILIR MI?
Moritanyalılar Chinguetti'nin İslam'ın en kutsal şehirle- kaynakları yok oluyor. 50 yaşındaki Salima Ould Salem gibi hurma
rinden biri olduğuna inanıyor. Kuru taş ve çamur harçlı çiftçileri palmiye ağaçlarını beslemekte giderek daha fazla zorlanıyor Bahane'ye göre çözüm, hem mahallelerde hem de
evleri, camileri ve kütüphaneleri, hukuktan matema- ve artık suyu tanklardan taşımak ve verimli kullanıldığından emin şehrin çevresi boyunca daha fazla ağaç dikmek olmalı.
tiğe kadar çeşitli konuları kapsayan Batı Afrika'nın olmak zorunda. Bu tür "yeşil kuşaklar" Afrika'nın "Büyük Yeşil Duvarı"
en eski Kur'an metinlerinden ve el yazmalarından olarak kıta çapında ve Chinguetti gibi kasabalarda
bazılarını saklıyor. Salem'in mahallesi eskiden ailelerle doluydu ama yavaş yavaş herkes öneriliyor.
taşındı. Kum şimdi evinin kapısını kapatıyor. Ayrıca bazı komşularının
Topluluk lideri Melainine Med El Wely, bölge sakin- bir zamanlar yaşadıkları yerler de kuma gömüldü. Belçikalı bir yatı- Moritanya Çevre Bakanlığı ve Tarım Bakanlığı'nın yanı
lerinin ve Chinguetti'nin duvarları arasında yer alan rımcı tarafından onlarca yıl önce inşa edilen yakındaki bir konukevi sıra Avrupa destekli sivil toplum kuruluşları, şehrin
tarihin tehlikede olduğunu düşünüyor. Bunun bir doğal de şimdi bakır rengi bir kum tepesinin altında kalmış durumda. kütüphanelerini ve el yazmalarını çölden yalıtmak için
felaketi ağır çekimde izlemek gibi olduğunu söyledi. ağaç dikme projeleri başlattı.
Birçoğu ayrılmış olsa da Salem, topluluğun her bir üyesi ayrıldığında
Yerel Katılımcı Vaha Yönetimi Derneği Başkanı El Wely, evlerinin artık bir siper görevi göremeyeceğinin farkında olarak Bazıları yeniden dikilmiş olsa da, bunun çölü dur-
"Burası her dakika ilerleyen bir kum okyanusuyla çev- kalmaya devam ediyor. Dolayısıyla topluluğun geri kalanının çöl durmaya katkıda bulunduğuna dair çok az işaret
rili bir şehir," dedi. "Şimdi yürüdüğüm yerlerde, çocuk- tarafından yutulma ihtimali artıyor. "Burada kalmayı tercih ediyoruz. var. Yeraltı sularına erişmek için köklerin toprağın
ken evlerin çatıları olduğunu hatırladığım yerler var." Eğer gidersem yerim yok olacak." yeterince derinine inmesi yıllar alabilir. Topluluk lideri
El Wely, "Çölleşmenin kaderimiz olduğuna ikna olmuş
ÇÖLLER EŞI BENZERI GÖRÜLMEMIŞ BIR HIZLA BIR ZAMANLAR MAHALLEYI KORUYAN AĞAÇLAR YOK OLDU durumdayız. Ama neyse ki hala buna direnilebilece-
GENIŞLIYOR ğine inanan insanlar var," diyor.
Akasya, sakız ve palmiye ağaçları bir zamanlar mahalleyi istilacı
Araştırmalar kum göçünün çölleşmede önemli bir rol kumullardan koruyordu, ancak yavaş yavaş yok oldular. Ağaçlar ya Kaynak: https://tr.euronews.com/green
oynadığını gösteriyor. Sahra da dahil olmak üzere susuzluktan öldü ya da yakacak oduna veya sürülerinin beslenmesi
çöller daha önce görülmemiş oranlarda genişliyor ve için yeşilliklere ihtiyaç duyan mahalle sakinleri tarafından kesildi.
"kum denizleri" yeniden harekete geçerek kumulları
uçuruyor ve bir zamanlar bitki örtüsünün bulunduğu Emekli öğretmen Mohamed Lemine Bahane, kum fırtınalarının yeni
manzaraları dönüştürüyor. olmadığını ancak giderek daha müdahaleci hale geldiğini ve her