Page 25 - LabMedya - 88

BOTANIK 25

Bitkiler âlemi yüzyıllardır oldukça karmaşık ve ilginç özel-
likleriyle insanların dikkatlerini celb etmeyi başarabilmiştir.
Kimi çiçekleriyle, yapraklarıyla, kokularıyla, isimleriyle, kimi
ise etken maddeleriyle (özü ya da özütleriyle) insanları
çekmiştir. Bunlardan biri ‘Zakkum’ bitkisi nam-ı diğer;
‘Zıkkımın Dibi’ (bilimsel adıyla Nerium oleander)’dir.

Zakkum; Apocynaceae (Zakkumgiller) ailesinden ülkemiz-
de daha çok Batı ve Güney Anadolu’da, sulak alanlarda
doğal olarak yetişen pembe çiçekli, çalı formunda zehirli
bir bitkidir. Sulak alanları ve dolayısıyla suyu sevdiğinden
ZIKKIMIN DİBİ peyzajda kültürü geniş ölçüde yapılmaktadır. Suyu sevse
de yine de kuraklığa dayanıklıdır. Bu özellikleri zakkumu
Akdeniz bitkisi yapıyor.
Biyolog Muhyettin ŞENTÜRK Zakkumun özellikle Akdeniz ikliminin görüldüğü yerlerde

üreme stratejisi oldukça ilginçtir. (Bu husus tarafımızdan
gözlemlenmiştir.) Normalde bitkiler üreme dönemlerini
çimlenip erginliğe ulaştıktan sonra ‘çiçeklenme, meyve ve
tohuma geçme’ aşamalarıyla tamamlarlar. Bu süre bir ya
da en fazla iki mevsim sürer. Yani bir bitkiyi (genelde) bu
üç aşamada en fazla iki mevsim görebiliriz. Fakat zakkum
kendine özgü üreme stratejisi ile bunu dört mevsime yay-
mıştır. Zakkum bitkisini Akdeniz iklimli yerlerde mutlaka; ya
çiçekte ya meyvede ya da tohumda görürüz. Bu durum
bitkinin hayatta kalma potansiyelini ve süs bitkisi olarak
kullanma potansiyelini arttırıyor gibi görünmektedir. Ayrıca
bitkinin tüylü olan tohumları rüzgârda kolayca dağılır. Bu
durum zakkumun, ‘yavru’larının çimlenip yaşamlarına
devam etmeleri adına, dağılmaları için gösterdiği bir
yayılma mekanizmasıdır.

CO inkübatörleri
Kuluçka Makineleri
Soğutma İnkübatörleri
Büyüme Odaları
Ultra Dü ük Sıcaklıklı Dondurucular
Kurutma ve Isıtma Odaları
Güvenli Kurutma Odaları
Vakumlu Kurutma Odaları
Sabit İklim Odaları Akdeniz kökenli olan bu bitkiyi daha çok Türkçe adıyla
Dinamik İklim Odaları kızgınlık anında söylenen; ‘Zıkkımın kökü’ ya da ‘Zıkkımın
dibi’ tabiri ile bilmekteyiz. Bu tabir çok eskiye dayanmak-
tadır. Çünkü zakkum eski çağlarda -özellikle savaşlarda-
zehir olarak kullanılmıştır. Oldukça zehirli olması özünde,
özütünde ‘oleandrin’ glikozitleri içermesindendir. Tabii ‘bir
canlının zehirli olması onun aynı zamanda şifalı olabileceği’
ilkesi tüm canlılarda olduğu gibi zakkumda da geçerli.
Nitekim zakkumun bilhassa yaprakları ‘alçak’ dozlarda
kalp kuvvetlendirici ve idrar söktürücü olarak kullanıla-
bileceği bilinmektedir.

‘Zehir aynı zamanda şifadır’ ilkesine istinaden maalesef
birçok insanın bu bitki ile acı deneyimleri ve acı sonları
bulunmaktadır. Konunun uzmanı olmayan ellerde tedavi
sonucunun acı olması şaşırtıcı olmasa gerek. Bu yüzden
zehirli türlerin tedavide kullanımı ancak ehli olanlara bı-
rakılması gereklidir. Bu sadece zakkum ile sınırlı olmayıp
diğer tüm bitkiler ve genel olarak alternatif tıp hususunda
da geçerlidir. Bilimsel desteği bulunmayan hiçbir ilaca ve
bilimsel yöntemi olmayan hiçbir insana itibar edilmemesi
gerekmektedir.
Kaynaklar:
Tüm laboratuvar ihtiyaçlarınız için Ê Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M., Babaç, M. T.

biz hep yanınızdayız... (Editörler) 2012. Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı
Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora
Araştırmaları Derneği Yayını, İstanbul.
Ê http://tdk.org.tr/index.php?option=com_gts&a-
+90 212 641 33 18 rama=gts&kelime=z%C4%B1kk%C4%B1m%-
.asistkimya.com | info@asistkimya.com C4%B1n%20k%C3%B6k%C3%BC
Merkez Mh. Atatürk Cd. Karaca Sk. Ê Yakar, N. (2004). Renkli Türkiye Bitkileri Atlası. 2.
Baskı. Büke Yayınları. İstanbul.
No:11/A Güngören / İstanbul Ê Yıldırımlı, Ş. 2015. Bitki Sözlüğü. Ofset Fotomat
Matbaacılık, Ankara.
Ê http://bilimya.com/zikkimin-dibi.html