Page 50 - LabMedya - 78

50 BOTANİK

lâle
ANADOLU’NUN

BİTKİ ZENGİNLİĞİ

Biyolog Muhyettin ŞENTÜRK

Floristik açıdan dünyanın en zengin ülkelerinden biri olan şif (Ogier Ghiselin de Busbecq; Fransız kâşif, diplomat) zenginliklerinden biri olan lâle tüm bu sebeplerden dolayı
Türkiye kuşkusuz bu zenginliğinde coğrafik konumu, Anadolu’da gezerken kadınların başlarına bağladıkları önemli bir bitkidir.
çeşitli iklimleri, topoğrafyası ve geçmiş jeolojik çağlarda Lâleler ülkemiz örtülerin arasına çiçekler sokuşturup bu şekilde gezdik-
bulunduğu konum gibi sebepler etkili olmuştur. Ülke- lerini gözlemlemiştir. Merak etmiş ve kadınlardan birine Kaynaklar:
mizin floristik zenginliklerinin önemli bir kısmını soğanlı için geçmişten işaretle (çünkü yabancı dile sahip) anlaşmaya karar
bitkiler oluşturmaktadır. Soğanlı bitkiler içinde de lâleler verip kafasındaki çiçeğin adını sormuştur. Şüphesiz Ê Eker, İ. 2014. Anadolu’da Lale Kültürü. Bağbahçe
belki de en önemli gruptur. günümüze bu çiçek ilk kez bilim dünyasına tanıtılacak olan lâledir. Dergisi, 54, pp. 24-27.
dek önemli bir Kadın, yabancı kâşifin -klasik Anadolu kadını davranışı Ê Eker, İ. 2018. Tulipa L., Şu eserde: Güner, A., Kan-
Lâleler ülkemiz için geçmişten günümüze dek önemli ile- giyimini, kuşamını merak ettiğini düşünerek kafasını demir, A., Menemen, Y., Yıldırım, H., Aslan, S., Ekşi,
bir bitki, sembol bitki olmuştur. Osmanlı’da bir devre bitki, sembol işaret ettiğinden, kafasındaki örtüyü tanıtarak ‘Tülbent’ G., Güner, I. ve Çimen, A.Ö. (edlr.). Resimli Türkiye
adını vermiştir. Bu sebepledir ki hem tarihte hem de bitki olmuştur. demiştir. Kâşif hemen bu veriyi kaydetmek üzere not Florası 2: 880-926, ANG Vakfı Nezahat Gökyiğit
günümüzde ülkemizin simge bitkilerinden sayılmaktadır. defterine yazmıştır: Bitkinin adı ‘Tulpen’. Farklı dillerde Botanik Bahçesi Yayınları. İstanbul.
Osmanlı’da bir ‘Tulipan’, ‘Tulip’ kelimelerinden türeyen ve bilimsel adı ‘Tu- Ê Eker, İ., Babaç, M. T., Koyuncu, M. 2014. Revision
Lâlenin geçmişten günümüze dek simge bitki olmasın- devre adını lipa’ olan lâlenin ismi aslında Anadolu’nun bağrından, ka- of the genus Tulipa L. (Liliaceae) in Turkey. Phy-
da biyolojik ve etimolojik köken olmak üzere iki önemli dınlarımızın örtüsünden; tülbentten kökenlenmektedir. totaxa, 157(1), 001.
sebebi bulunmaktadır. vermiştir. Ê Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M., Babaç, M. T.
Anadolu’da başa, başörtüsüne çiçekler takılması gele- (Editörler) 2012. Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı
Biyolojik olarak; yapılan bilimsel çalışmalar göstermiştir neği hâlen devam etmektedir. Bu davranışın mantığı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve
ki, lâle Orta Asya’dan ve Anadolu’dan kökenlenmiştir. Yaratıcının yarattıklarının -nimetten sayılıp- insanın başı Flora Araştırmaları Derneği Yayını, İstanbul.
Dünyaya da buralardan doğal ve yapay yollarla dağıl- üstünde olması gerektiği düşüncesinden hareketle ya- Ê https://www.bilimya.com/anadolunun-zenginli-
dığı düşünülmektedir. Dünyada toplamda 100 (takson) pılmaktadır. gi-bitkilerimiz-lale.html
civarında lâle olduğu tahmin edilmektedir. Ülkemizde
ise 18 türle temsil edilmektedir. Bunlardan 7 tanesinin Lâle (Tulipa), Zambakgiller (Liliaceae) ailesinden olup
yalnız Anadolu’da yayılış gösterdiği bilinmektedir, yani soğanlı bir bitkidir. Lâle bitkisi onlarca yıldır yetiştiriciliği,
endemiktir. kültürü en fazla yapılan bitkilerden biridir. Dünyada lâle
kültürünün en revaçta olduğu ülke olan Hollanda’ya da
Etimolojik olarak ise; lâle isminin kökeni de Anadolu’ya ilk lâleler Busbecq zamanında bizzat Busbecq tarafından
dayandığı düşünülmektedir. Lâleyi ilk kez keşfeden kâ- götürülmüştür. Kökeni bizim topraklar olan, Anadolu’nun

Labmarkershop.com Türkiye’nin En Büyük ONLINE Laboratuvar Alışveriş Sitesi