Page 46 - LabMedya - 77

46 UZAY

MARS

DERİNLİKLERİNDE

YENİ ARAŞTIRMA

Dünya’nın güneş sistemindeki komşusu Mars, Dünya ile benzer olma Dünya dışındaki bir gezegenin çekirdeğinden geçen Dr. Irving, “Dünya gibi gezegenlerde ve aylarda, silikat
özelliğiyle biliniyor ve araştırılıyor. Mars’a yolculuk yapma ve orada sismik dalgaların ilk defa tespit edilmesiyle bu yeni – kayalık – dış katmanlar ve demir ağırlıklı bir metalik
bir yaşam kurma gibi durumlar da araştırmalara konu oluyor. Ancak Kızıl gezegenin bilgiler ortaya çıktı. Mars’ın en içteki katmanının daha çekirdek vardır. Bir çekirdeğin yaşanabilirliği etkile-
yapılan yeni bir çalışma bu iki gezegenin iç kısımlarındaki farklılıkları önce bilinenden biraz daha küçük ve daha yoğun yebilmesinin en önemli yollarından biri, gezegensel
ortaya çıkardı. Çalışma, Proceedings of the National Academy of dünya ile ne olduğu keşfedildi. Ayrıca, Mars çekirdeğinin bileşimi bir dinamo oluşturmaktır” diyor.
Sciences dergisinde bu hafta yayınlandı. kadar benzerlik hakkında bugüne kadarki en iyi değerlendirme bu Dünya’nın çekirdeğinin bu işlevi gerçekleştirdiğini
çalışmayla birlikte sağlanabildi.
DÜNYA DIŞINDAKİ BİR GEZEGENİN ÇEKİRDEĞİNDEKİ gösterdiği, bu son ancak Mars’ın çekirdeğinin gerçekleştiremediğini
SİSMİK DALGALAR İLK DEFA TESPİT EDİLDİ çalışmayla daha MARS ÇEKİRDEĞİ, GEZEGENİMİZİN belirten Dr. Irving, “Dünya’nın çekirdeği bunu ya-
ÇEKİRDEĞİNDEN DAHA AZ YOĞUN
pıyor, ancak Mars’ın çekirdeği milyarlarca yıl önce
NASA’nın robotik InSight iniş aracı tarafından elde edilen sismik iyi açıklandı. yapmasına rağmen, şu an yapamıyor. Mars’ın çe-
verilere dayanan bu yeni çalışma, Mars’ın derin iç kısmının daha Her iki gezegen de öncelikle sıvı demirden oluşan kirdeği muhtemelen artık böyle bir alan oluşturmak
eksiksiz bir şekilde anlaşılmasını sağlayarak, Dünya ile arasındaki çekirdeklere sahip. Ancak bu son araştırmaya göre, için gerekli olan enerjik, çalkantılı harekete sahip
farklılıklar hakkında yeni ayrıntılar sunuyor. Mars çekirdeğinin yaklaşık yüzde 20’si demirden değil” diye ekledi.
daha hafif elementlerden oluşuyor. Bu elementler
çoğunlukla kükürt olmak üzere; oksijen, karbon ve İKİ ÖNEMLİ BÜYÜK SİSMOLOJİK OLAY KAYDEDİLDİ
hidrojen olarak saptandı. Dünya’nın çekirdeğindeki
bu tür elementlerin yüzdesinin yaklaşık iki katı ka- Bir gezegende var olan sismik dalgaların davranışı,
dar olan bu oranlar, Mars çekirdeğini gezegenimizin gezegenin içyapısıyla ilgili ayrıntıları ortaya çıkarabi-
çekirdeğinden daha az yoğun hale getiriyor. liyor. Yeni bulgular, InSight iniş aracının – ve özellikle
onun sismometre cihazının – gezegenin yüzeyinde
İngiltere’deki Bristol Üniversitesi Yer Bilimleri Fakültesi oturduğu yer olan Mars’ın karşı tarafında meydana
öğretim üyesi olan, aynı zamanda çalışmanın yazarı gelen iki sismik olaydan kaynaklanıyor.
sismolog Dr. Jessica Irving, “Dünya ve Mars’ın en de-
rin bölgeleri farklı bileşimlere sahiptir. Muhtemelen İlki, güneş sisteminin en büyük kanyonu olan Valles
gezegenlerin oluştuğu sırada var olan koşulların, sü- Marineris’in yakınında, Ağustos 2021’de meydana gelen
reçlerin ve yapıldıkları malzemenin bir ürünüdür” dedi. bir Mars depremiydi. İkincisi, Eylül 2021’de yaklaşık
425 fit (130 metre) bir krater bırakan bir göktaşı
çarpmasıydı.

ABD uzay ajansı (NASA) InSight’ı, güneş enerjisiyle ça-
lışan pillerinin yeniden şarj edilmesini engelleyen toz
birikimi nedeniyle, dört yıllık operasyonların ardından
geçtiğimiz aralık ayında resmen emekliye ayırmıştı.

MARS’A BİR SİSMOMETRE AĞI YERLEŞTİRMEK,
DAHA FAZLA KEŞFE YOL AÇACAK
Maryland Üniversitesi jeofizikçisi ve çalışmanın ortak
yazarı Doç. Dr. Vedran Lekiç, “InSight misyonu, geze-
genin içyapısının ve koşullarının şifresini çözmemize
YENİ ARAŞTIRMA MARS’IN YAŞAM BARINDIRIP yardımcı olma konusunda fevkalade başarılı oldu,”
BARINDIRMAYACAĞI KONUSUNDA ÖNEMLİ dedi. “Mars’a bir sismometre ağı yerleştirmek, daha
BİLGİLER VEREBİLİR fazla keşfe yol açacak ve gezegeni bir sistem olarak
anlamamıza yardımcı olacak ki bunu sadece yörün-
Yeni araştırma ayrıca, Mars çekirdeğinin boyutunu da geden yüzeyine bakarak yapamayız” diye de ekledi.
güncelledi. Çapının yaklaşık 2.212-2.249 mil (3.560-
3.620 km), daha önce tahmin edilenden yaklaşık 12-31 Kaynaklar:
mil (20-50 km) daha küçük olduğu bulundu.
Ê https://www.pnas.org/doi/full/10.1073/
Çekirdeğin doğası, kayalık bir gezegenin veya Ay’ın pnas.2217090120
yaşam barındırıp barındırmayacağını belirlemede rol Ê https://www.bilimma.com/mars-derinlikleri-ye-
oynayabilecek bir unsur. Örneğin çekirdek, Dünya’yı ni-bir-calismayla-incelendi/ Tuğçe Karayel Çalışkan
zararlı güneş ve kozmik parçacık radyasyonundan Ê https://www.reuters.com/technology/space/
koruyan manyetik alanı oluşturmada etkili olarak study-details-differences-between-deep-interi-
biliniyor. ors-mars-earth-2023-04-25/