Page 50 - LabMedya - 76

50 BILIM

DEPREMDEN ÇIKARILAN

DERS: DAHA AZ PARA,

DAHA ÇOK BİLİM

Muhyettin Şentürk
AFAD gönüllüsü
Depremi yüreğimizde hissedip ‘elimizden ne gelirse yapalım’
düsturu ile AFAD gönüllüsü olarak Hatay’a gittik. Gittik, gördük,
yaşadık. Döndük; artık eskisi gibi değildik...

İnsan türü canlılar içerisinde belki de en Depremin en can alan bölgelerinden biri siliği dikkat çekiyordu. devam etmeliyiz ama hiçbir şey yokmuş
tuhaf türdür. İnsan türü olarak her bilgiye olan Hatay’a gittik. gibi davranmak doğru muydu? Aradan
sahip olmamıza rağmen çok kompleks Enkazların başında sadece çalışanlar de- günler geçti ve biz hâlâ rüyalarımızda
yapıda olduğumuzdan olsa gerek bilgi- Öncelikle binası depremde büyük hasar ğil depremzede yakınları veya birkaç saat enkazlar, cesetler görüyoruz. Sarsılarak
mizi uygulamaya sokamayız. Biliriz ama görmüş buna rağmen mecburen böyle önce yaralı kurtulmuşlar da vardı. Çalış- uyanıyoruz, oysa deprem yok. Deprem
uygulayamayız. Uygulasak dahi bilgimizin bir zamanda çalışması gereken bir ku- malar devam ederken enkazlardan yaralı yok ama her an herkesin başına gelebilir
yanında uygulamalarımız çok hafif kalıyor, rum olan AFAD’ın yerini öğrendik ve ora- ve ölüler çıkıyordu. Gözlemlediğimiz ka- tüm bu olanlar.
kalmakta. ya geçtik. Burada herkesin can havli ile darıyla canlı kurtulan depremzedeler hep
çalışıp timlerin toplanıp dağıldığına tanık ‘yaşam üçgeni’nden hayata tutunmuşlar. Sosyal medyaya deprem bölgesindey-
Fiziği ve temel bilim kurallarını biliriz. Hem olduk. Bizler gönüllü olarak gittiğimizden Ve çıkarttığımız cenazelerin hemen hepsi ken ne bakmaya fırsatımız oluyordu ne
de o kuralların üzerine sayısız kitaplar ya- profesyonel ekipleri beklememiz istendi. deprem anında kaçanlardı. de internet ile şebeke iyi durumda değildi.
zarız. Temel bilimler bize bu temel bilgile- Biz de yerlerde masalarda, sandalyelerde Döndüğümüzde sosyal medyada ise ger-
ri verir vermesine ama bu temel bilgileri ve yerlere atılan battaniyelerde sarılı bir Artık canlıdan çok ölülerin çıkmaya başla- çek ‘normal’ hayatın çok daha farklısını
öyle kitaplarda teorik olarak kalsın diye şekilde kimi yatan, kimi dinlenen, kimi ça- dığını görmemiz canımızı sıksa da işimize gördük. Evet bilinçli insanların yardımcı
vermez. Ne için verir peki? Uygulamalı bi- resiz bekleyen oraya yardıma gelen pro- devam ettik. Gün geçtikçe canlı çıkan sa- olmaya çalıştıklarını ve paylaşımlarını
limlere temel veri olsun diye verir. Fizik, fesyonel ve gönüllü insanların arasında yısı azaldı ve daha çok ölüler battaniyele- bu yönde yaptıklarını görüyoruz. Fakat
kimya ve matematik gibi temel bilimler beklemeye koyulduk. Bir ekip sahadan re sarılı halde çıkıyordu. Son zamanlarda çoğunlukla sosyal medyada inanılmaz
bir uygulamalı bilim dalı olan mühendislik yeni dönmüştü, ekip lideri olduğunu dü- artık ekipler enkazdan çekiliyordu, daha boyutta bir ‘bilgi kirliliği’ olduğunu söyle-
bilimine veri sağlayıp bu bilim dalının çalış- şündüğümüz bir arama-kurtarma ele- çok iş makineleri girmeye başlamıştı. Bu yebiliriz. Bilmeliyiz ki bilgi kirliliği de afettir.
malarına yön verebilir, temel oluşturabilir. manı ile konuştuk bu esnada. Üstü başı sebeple biz gönüllüler ilk etapta enkaz
toz-toprak olmuş, yorgunluktan sadece alanlarından çıkartıldık. Enkazlarda işi- ÇÖZÜM BİLİMDE…
Temel bilimlere yeterince önem veril- gözleri değil tüm bedeni çöküp istirahati miz azalınca yardım dağıtım çalışmala-
mezse ve uygulamalı bilimler bu temel bekleyen haliyle bizi cevaplamaya çalış- rına dahil olduk. Orada da herkesin can-ı Bilim insanları ve resmî kurumlar uyarı-
bilimlerin temel verilerini yeterince iyi kul- tı. Evet, depremden sonra ilk saatler ve gönülden çalıştığını gördük, duygulandık. ları yıllar önce yapmış olmasına rağmen
lanamazsa veya hiç kullanmazsa sonuç profesyonel ekipler çalışıyordu. ‘normalleşip’ umursanmaz davranmanın
çoğunlukla hüsran olur. Ülkemiz temel Merkezdeki durum böyle olunca ilçelere sonuçları acıyla dolu olur, oldu da. Sorum-
bilimlerde iyi durumda ve temel bilimci- Depremden sonra ilk saatler olduğundan gitmek üzere yola çıktık. Önce merkez- lular; binaları yapanlar, yaptıranlar, ilgili
lerimiz dünyaca ünlü bilim insanlarıdırlar. herkes koşar adım işleri yapmakta idi. Ön- de birkaç mahalleye az da olsa yardım izni verenler, hasar raporlarını görmez-
Bunun birçok örneği şu an aklınıza gelmiş- celik profesyonel ekiplere verildiğinden ulaştırdık. İnsanların çaresizce evlerinin den gelenler ve son olarak hasarlı olduğu
tir. Aynı şekilde uygulamalı bilimcilerimiz onları bekledik. Fakat sonradan öğrendik dışında sokakta ateş yakarak bekledikle- bilindiği halde o binalar içinde yaşayan
ve onların sayısız projeleri de vardır ülke- ki profesyonel ekiplerin gönüllülere ihti- rini gördük. Bazı yerlerde çadırlar kurulu bizleriz. Çözüm şudur; herkes ve her şey
mizde. Peki ne eksik? Elbette cevap basit; yacı çok var imiş. Aynı şekilde gönüllüler idi. Hatta bazı bölgelerde insanların yer- usulünce kontrol edilmeli, yeni bina yapıl-
tüm bu bilim dallarının verilerini, çıktılarını kendi başlarına da enkaza girmemesi lerde battaniyelere sarılı şekilde yattık- dığında bilime uyulmalıdır. Çünkü; çözüm
uygulamaya geçirmekte eksikliklerimiz gerekmekte imiş. Çok geçmeden biz de larını gördük. İlçelere geçtik, ilçelerdeki bilimdedir.
var. Kabul edelim hatamız çok! ‘Akademi Hastanesi’ ve ‘Rönesans Re- durumun daha iyi olduğunu gözlemledik.
zidans’ ekiplerine yönlendirildik. Enkaz Belen, İskenderun, Dörtyol ve Erzin ilçele- Kaynaklar:
Para, insan yaşamından daha değerli de- alanlarına gittiğimizde herkesin bir işin rinde yardım dağıttık. Bu ilçelerde de yı-
ğildir. Ancak ve ancak daha çok bilimle ucundan tuttuğuna şahit olduk. Fakat an- kım vardı (Erzin ilçesi hariç) fakat merkez ¾ İRAP, 2021. Hatay İl Afet Risk Azalt-
problemlerimizi çözeriz. Hep söyledik ladığımız kadarıyla ekipman yetersizliği kadar yıkılmamışlardı. Daha sonra dönüş ma Planı. T. C. Hatay Valiliği İl Afet
yine söyleriz; daha az para, daha çok bi- mevcuttu. Örneğin; inşaat malzemeleri yoluna girdik. Tabii dönüş yolu kalabalıktı ve Acil Durum Müdürlüğü. (Online
lim, başka çaremiz yok bizim! (demir kesme aletleri gibi) 3-4 enkazda ve trafik yoğundu. Hem yardımlar hem erişim linki: https://hatay.afad.gov.
bir tane vardı. Biri kullanıp diğerine yol- ekipler hem de depremden tahliye olanlar tr/kurumlar/hatay.afad/HATAY-İ-
11 İL DEĞİL, 81 İL SARSILDI luyordu. Ses dinleme cihazları daha da dönüş yolundaydı. Durmadan ambulans RAP-2022.pdf).
azdı. Fakat personel olarak yetersizlik geçiyordu o trafikte, daha doğrusu geç-
‘Asrın felaketi’ olarak nitelendirdiğimiz iki görmedik. İllerin, ilçelerin, belediyelerin, meye çalışıyordu… ¾ Şahin, A. U. 2020. Afet Yönetimi ve
merkez üssü de ‘Kahraman’ ilimiz olan sivil toplum kuruluşlarının, bazı devlet Planlaması Perspektifinden Türkiye
Kahramanmaraş’taki iki büyük depremle kurumlarının ve üniversitelerin özel ara- NORMALLEŞELİM DERKEN Afet Müdahale Planının Değerlendi-
sadece 11 ilimiz sarsılmadı: 81 ilimizdeki 85 ma kurtarma ekipleri sahadaydı. Bununla ANORMALLEŞMEYELİM rilmesi. Dirençlilik Dergisi, 4(1), pp.
milyon insanımız sarsıldı. beraber ilk zamanlardan beri kolluk kuv- 129-158.
vetleri personellerinin sahada yoğun bir Eve döndüğümüzde artık hiçbir şey eskisi
Bizler de bu sarsıntıyı yüreğimizde his- şekilde çalıştığına şahit olduk. Evet per- gibi değildi. Deprem ili dışındaki illerde
sedip ‘elimizden ne gelirse yapalım’ düs- sonel yetersizliği yoktu gidilen enkazlarda hayatın normal bir şekilde devam etmesi
turu ile AFAD gönüllüsü olarak deprem ama günlerdir hâlâ gidilmeyen enkazların bizi şaşırttı. Sanki farklı bir ülkeden dön-
bölgesine canhıraş bir şekilde vardık. olduğunu da gördük. Bir organizasyon ek- müş gibiydik. Evet hayatımıza bir şekilde

Labmarkershop.com Türkiye’nin En Büyük ONLINE Laboratuvar Alışveriş Sitesi