Page 26 - LabMedya - 76

26 TEKNOLOJİ
BOTANİK

DEPREM

VE BİTKİLER

Ülkemiz sayısız depremle sarsılmış ve uzun süre Sadece sokaklarda, evlerimizin dışında değil; evlerimizde de bitki BITKILERDEN ILHAM ILE
bu depremlerin yarasını sarmaya çalışmıştır. Fakat yetiştirmenin önemi büyüktür. Yetiştirdiğimiz bitkilerin de deprem DEPREMDEN KORUNMAK
deprem afeti bir dizi ‘basit’ önlemler almayı gerek- sonrasında işe yarama ihtimali göz önünde bulundurularak zehirli
tiren; çoğunlukla temel bilimleri (özellikle jeoloji) türlerden ziyade; gösterişli ve zehirli olmayan türler yetiştirilerek Deprem bölgelerinde yapılan kişisel gözlemlerimiz-
baz alan uygulamalı bilimlerin (mühendislik) çalış- olası bir afette gıda temini anlamında bir nebze yardımcı olabile- de hasar gören insan yapılaşmaları çevrelerinde
malarını ve uygulamalarını kapsayarak üstesinden ceği yakın zamandaki örnekleri ile görülmektedir. yetişen bitkilerin (özellikle odunsu bitkilerin) nis-
gelinebilecek bir afettir. peten az zarar gördüğü görülmüştür. Bu duruma
BITKILER DEPREMDEN NASIL ETKILENMEKTEDIR? şehir merkezinde yeşil alanların ve bitki sayısının
Her ne kadar bu önlemleri tek cümlede özetleyebil- az oluşu da etkili olmakla birlikte bitkilerin derin
sek de bunu her ülkenin veya her şehrin uygulaması Biyolog Depremler ile birlikte sadece insanların değil diğer canlılar kök yapısına sahip olmaları da etkilidir. Bitkilerin
güçtür. Bu sebeple hâlâ depremlerden yüksek sa- Muhyettin ile birlikte bitkilerin de etkilendiği bilinmektedir. Depremlerle bu derin kök yapısı ile depremlerden minimum dü-
yıda can kayıplarımız olmaktadır. Şentürk oluşan gelgit akımlarının özellikle kıyı zonlar olmak üzere bitki zeyde etkilenmelerinin mühendisliğe (örneğin yapı
/ örtüsünde değişimlere sebep olabildiği bilimsel bir gerçektir. mühendisliğine) ilham olabileceğini düşünmekteyiz.
Burada her olayda olduğu gibi deprem felaketinden Örneğin; bazı bilimsel çalışmalar kıyı bölgelerden daha iç
de doğanın dediklerine ve doğanın unsurlarından biri kısımlarda yer alan çalı gruplarının deprem sonrasında oluşan Kaynaklar:
olan bitkilerin biz insanlara verebileceği derslere gelgitler ile daha kıyıya yakın bölgelere yerleştiklerini (hatta
dikkat çekmeyi amaçlamaktayız. Türkiye coğrafik istila ettiklerini) göstermektedir. ¾ Anonim, 2023. memurlar.net. Erişim: https://
www.memurlar.net/haber/1055397/idrari-
DEPREM SONRASINDA INSANLAR VE BITKILER olarak genç tektonik Ayrıca depremlerle birlikte oluşan heyelan olaylarında bitkilerin ni-icip-annesinin-ciceklerini-yiyerek-hayat-
zarar gördüğü bilinmektedir. Daha çok kültüre edilen bitkilerin
ta-kaldi.html, Erişim Tarihi: 15.02.2023.
Deprem felaketi insanlara büyük acılar yaşatsa da tabakalar üzerinde zarar gördüğü de ayrı bir gerçektir. Fakat doğru yere doğru bitki ¾ Atalay, H. 2008. Deprem Durumunda Kentsel
bu felaketten dersler çıkartılması gerektiği de ayrı yer aldığından yani; dikimi/ekimi ile deprem/ler sonucu oluşan heyelanlarla bitki kaybı Açık ve Yeşil Alanların Kullanımı – Küçükçek-
bir gerçektir. Depremlerden sonra insanlar evlerini, olmadığı gibi olası heyelanların özellikle odunsu bitkiler ile önüne mece Cennet Mahallesi Örneği. Yüksek Lisans
işyerlerini vs. kaybetmekte ve bir süre sokaklarda, bulunduğu coğrafik geçilebilmesi de mümkündür. Tezi, İstanbul.
parklarda ve toplanma alanlarında yaşamaktadırlar. konum itibariyle genç Kıyı zonlarında yapılan bilimsel çalışmalar göstermektedir ki; ¾ Kang, D., Yin, C., Liu, S., Chen, L., Zou, S., Zhu,
D. 2022. Multiscale Regulation of Leaf Traits in
İnsanlar felaketlerin ardından kaybettiklerinin der- bir ülke olduğundan kıyılardaki doğal ekosistemin doğal koruyucu unsurları ile birlikte Woody Plants as an Adaptation to a Post-Eart-
dine düştüğünden felaket sonrası koşulları doğal yoğun düzeyde insanlar tarafından yetiştirilen (kültüre edilen) bazı unsurlar (doğru hquake Environment in Broadleaved Forests
olarak önemsememektedirler. Oysa yapılan bilimsel yere doğru bitki dikimi/ekimi) deprem sonrası oluşan heyelan, of Southwestern China. Forests,13, 1323.
araştırmalar göstermektedir ki; her ne kadar şehir- deprem üreten bir tsunami ve gelgit olaylarının önüne daha çabuk geçmektedir. ¾ Rodil, I.F., Jaramillo, E., Hubbard, D.M., Dugan,
leşmek medeniyet skalasında ilerleme anlamına ülkedir. Bu da ülkemize J.E., Melnick, D., Velasquez, C. 2015. Respon-
gelse de şehirleşmenin depremde olduğu kadar Deprem sonrası heyelan afetine maruz kalmış bölgeler ile maruz ses of Dune Plant Communities to Continen-
deprem sonrası felaketlerde de rolünün olduğunu doğal olarak ‘deprem kalmamış bölgelerdeki bitkiler araştırıldığında, heyelana maruz tal Uplift from a Major Earthquake: Sudden
göstermektedir. ülkesi’ statüsünü kalmayan bölgelerdeki bitkilerin anatomik özelliklerinin destek Releases from Coastal Squeeze. PLoS ONE
10(5): e0124334.
yapı elemanlarının daha iyi oldukları görülmüştür.
Sokaklarda ve toplanma alanlarında bitki oranının vermektedir. ¾ Thilenius, J. F. 1990. Woody Plant Succession
az olması, bitkilerce zengin park sayılarının ve / DEPREM VE BITKI GÖÇÜ on Earthquake-Uplifted Coastal Wetlands of
yeşil alanların da az olması deprem sonrası bu The Copper River Delta, Alaska. Forest Ecology
bölgelere sığınan depremzedelerin sağlıklı bir Depremlerin ve deprem sonrası insan göçünün bitki popülasyon and Management, 33-34, pp. 439–462.
ortamda yaşamlarına devam edememelerine, dağılımlarının ve istilacı bitkilerin yayılımında olumlu etkide olduğu ¾ Zambak, Ş., Uludağ, A. 2019. Düzce İlindeki
sağlık sorunlarının patlak vermesine ve hatta da bilinmektedir. Keza deprem sonrası ulusal ve uluslararası Arsız Zaylan (Ambrosia artemisiifolia L.) Po-
ölümlere sebebiyet vermektedir. Dolayısıyla yeşil yardımlarla bitki tohumlarının taşınmaları suretiyle bitkilerin yer pulasyonlarının Durumu. Turkish Journal of
alanlarımızın nitelik ve nicelik yönünden eksik- (şehir ve ülke) değiştirdiği de bilinmektedir. Yani, deprem sonrası Weed Science 22(1), pp. 67-80.
likleri de afet yönetimimizde dikkate almamız sadece insanlar ve eşyalar değil bitkiler de göçmektedir. ¾ https://www.bilimya.com/deprem-ve-bitki-
gereken hususlardan biridir. ler.html