Page 22 - LabMedya - 73

22 PSIKOLOJI / KIMYA

AFETLER VE PSİKOLOJİK

TRAVMALAR

Kln. Psk. Müge Leblebicioğlu Arslan
İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Psikoloji Uzmanı

AFETLERIN YETIŞKIN RUH SAĞLIĞI AFETLER DÜNYA ARTIK
ÜZERINDEKI ETKILERI GÜVENLI DEĞIL DEDIRTIYOR

Afetlerin kişilerde Eko Anksiyete belirtilerinin tetik- Afetler kişilerde dünyanın güvenilir bir yer olduğuyla
lenmesine neden olabileceği düşünülmektedir. Eko ilgili inançları sarsabilir ve psikolojik problemlere yol
Anksiyete; kişinin iklim değişiklerine bağlı olarak geli- açabilir. Kişiler travmatik olay karşısında; yorgunluk,
şen ekolojik felaketlerden endişe duyması olarak ta- bitkinlik, tükenmişlik, uykusuzluk, iştah problemleri,
nımlanabilir. Eko Anksiyete belirtileri gösteren kişiler, öfke, gerginlik, umutsuzluk, çaresizlik, karar vermede
ortada bir felaket olmadığı halde felaket olacağına güçlük, suçluluk duygusu ve düşünceleri, kendini
ve dünyada ki tüm canlıların geleceğinin olumsuz değersiz hissetme, sosyal izolasyon, odaklanmada
yönde etkileneceğine dair yoğun bir kaygı yaşarlar. güçlük, ilgi ve istek kaybı gibi depresif belirtiler; karın
Bu durum kişinin günlük hayatındaki işlevselliğinin ağrısı, mide bulantısı ve baş ağrısı gibi psikosomatik
azalmasına, suçluluk, çökkünlük ve umutsuzluk his- belirtiler; kaygı, endişe ve korku gibi anksiyete be-
sederek yaşamdan aldığı doyumun olumsuz yönde lirtileri gösterebilirler. Bu süreçte yetişkinler içinde
etkilenmesine sebep olabilmektedir. bulundukları duruma karşı direnç gösterebilir, inkâr
edebilir, bastırabilir ve savunma mekanizmaları kul-
Belli bir düzeyde hissedilen kaygının insan sağlığı lanarak içinde bulunduğu ruhsal yapıyla işlevsiz bir
açısından olumlu bir etkisi vardır. Belli şekilde baş etmeye çalışabilirler.
bir düzeyde ki kaygı kişiyi yaşamındaki Afetlerin hemen ardından göste- KİMYASAL
tehlikelere karşı koruyarak, hayatta Beklenmedik anda rilen bu tepkilerin belli bir düzeye
kalmasını sağlar. Aslında mesele kay- kadar beklenen bir durum olduğu
gılanıp kaygılanmamaktan ziyade, his- ortaya çıkan ve toplumun söylenebilir. GÜBRE KITLIĞI
sedilen bu duygunun yoğunluğu, kişinin çoğunluğunu etkileyen
işlevselliğini ne derecede etkilediği ve Bu tür tepkilerin çoğu aslında
nasıl yönetildiği olduğu söylenebilir. afetler, bölgelere göre aniden beklenmedik bir şekilde VE İNSAN
ekonomik, psikolojik gerçekleşen anormal bir olaya
AFETLER PSIKOLOJIK ve sosyal olmak karşı verilen normal tepkilerdir.
TRAVMALAR YARATIYOR Bu süreçte düzenli beslenmek,
üzere farklı etkiler yeterince uyumak, spor yapmak, İDRARINDAN
Her bireyin psikolojisi afetlerden aynı oluşturabilmektedir. afet bölgelerine bireysel ya da top-
düzeyde etkilenmemektedir. Afetlerin lumsal destek vermek, duyguları GÜBRE
şiddeti, kişinin mizacı, önceki dene- Yapılan çalışmalar bastırmak yerine o duyguları ya-
yimleri, erken çocukluk döneminde ki incelendiğinde, bu şamaya belli bir süre izin vermek,
yaşantıların etkisi, yetişkin bireyin afet hissedilen duyguları ve düşünceleri
sonrasında verdiği psikolojik tepkilerin etkilerin her geçen yıl ifade etmek, aile ya da yakın arka-
belirleyicisinde önemli bir rol oyna- daha da fazla arttığı daşlarla paylaşmak onlarlar vakit Fransa’da yapılan bir araştırmaya göre analistlere göre, Rusya dünyadaki
maktadır. Afet sonrası yetişkinlerde söylenebilir. geçirmek, günlük rutinleri devam kimyasal gübre kıtlığı devam ederken, azotlu gübrelerin yaklaşık %20’sini
psikolojik travma tepkileri görülebilir. ettirmek ve sosyal medya kullanı- insan idrarını geri dönüştürme süre- ve Belarus ile birlikte potasyumun
Bu tepkiler, kişilerin ve çevresindeki ∕ mına aşırı maruz kalmaktan ka- ci olan peecycling, besin açısından %40’ını ihraç ediyor. Rusya’nın eylem-
insanların hayatını olumsuz yönde etki- çınmak iyi olma halinin artmasında zengin mahsullerin verimini artırabilir. lerine yanıt olarak ortaya konan Batı
leyebilmekte ve hatta gerekli psikolojik oldukça önemli olduğu söylenebilir. yaptırımları nedeniyle bu akış kesildi.
destek sağlanmadığında kişinin ruh Ancak bu tepkilerde zamanla bir Fransa’daki OCAPI programında araş-
sağlığını yaşam boyu etkileyebilecek düzeyde boza- azalma olmuyorsa ya da şiddeti giderek artıyorsa, tırmacı olan Fabien Esculier; idrarın ABD’de kâr amacı gütmeyen bir kuru-
bilmektedir. Yaşanılan afetin şiddeti, kişinin olaya kişinin günlük hayatını ve işlevselliğini etkilemeye azot, fosfor ve potasyumla dolu, besin luş olan Rich Earth Institute, on yılı aş-
doğrudan maruz kalıp kalmaması, bir başkasının ya- başladıysa, nefes almada güçlük, ellerde ayaklarda açısından zengin bir alternatif olduğu- kın bir süredir alternatif atık yönetimi
şadıklarına tanık olması ya da işitmesi yetişkinlerde titreme, göğüste baskı, baş dönmesi gibi yoğun kaygı nu ve insan atıklarının amonyak içeren seçenekleri üzerinde çalışıyor ve bir
afet sonrası görülen psikolojik travma tepkilerin de belirtileri yaşıyorsa, bir nedeni olmaksızın sürekli kaygı sentetik gübrelerden daha az kirletici idrar geri dönüşüm girişimine sahip.
önemli bir rol oynamaktadır. Bu tepkiler yangın gibi ve korku yaşıyorsa, baş edemediği ya da baş etmekte olduğunu söyledi.
yaşanılan afetin hemen ardından görülebileceği gibi zorlandığı düşünce, imaj ve duygular varsa bir ruh Kâr amacı gütmeyen kuruluşun araş-
ilerleyen zamanlarda da görülebilir. sağlığı uzmanıyla görüşerek destek alması kişinin tırdığı bir alan da, ilaçların idrardaki
psikolojik iyi olma hali açısından oldukça önemlidir. etkisi ve bunun mahsul büyümesini
olumsuz etkileyip etkilemeyeceğidir.
2014’ten 2020’ye kadar yürütülen bir
çalışmada ekip, mahsul dokusunda
tespit edilebilen bazı farmasötikler
olsa da seviyelerin son derece küçük
olduğunu buldu.

New York Times, uzmanların bölgede-
ki bir dizi çiftlikte araştırma yapmak
için yaklaşık 200 yerel gönüllünün
idrarını topladığını bildirdi. Dummers-
ton’daki Bunker Çiftliği’ndeki saman-
lıklarda idrarı kullanan Noah Hoskins;
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden kay- “İnek, domuz, tavuk ve hindi gibi çeşitli
naklanan kimyasal gübre kıtlığı, kü- hayvanlar yetiştirdik ve idrardan güçlü
resel olarak ülkeleri tehdit ettiğinden, sonuçlar elde ettik” dedi.
gübre için alternatif kaynaklar bulma
ihtiyacı acil hale geldi. Rabobank’taki Kaynak: www.bizsiziz.com