Page 22 - LabMedya - 67

22 KİMYA w w w .labm edy a. c om

AY’I DÜNYA’NIN

OKSİJENİ Mİ PASLANDIRDI?

Geçtiğimiz günlerde Science Advances’ta atımları da yükseltgenme reaksiyonlarının demiroksit varlığını gösterdi. Yukarıdaki
yayımlanan bir makale ile Ay’ın yüzeyinde tersi yönünde bir işlev görür ve redüksiyona görselde de görüleceği üzere; yanal
yüksek enlemlerde -hem güney hem veya diğer deyişle indirgenmeye neden kısımlarda oksit yoğunluğunun fazlalığı,
de kuzey kutbu yeryüzü şekillerinin olur. Tüm bu nedenlerden ötürü Ay’da buraya ulaşan oksijenin kaynağının Dünya
üstünde- hematit olarak bildiğimiz demir oksidize demir veya pas beklenmedik bir atmosferinden kaçan oksijen rezervi
oksitin varlığının tespit edildiği duyuruldu. keşif olarak görülüyordu. olma ihtimalini artırıyor. Ancak, Dünya
Hawaii Üniversitesi bünyesindeki UH oksijenin ulaşma ihtimalinin olmadığı uzak
Mānoa School of Ocean and Earth Science Araştırmacıların teorize ettiği modele göre, kısımlarda dahi hematit yok değil bu da
and Technology veya kısaca SOEST’te lunar hematit yani Ay’daki demiroksitler çok küçük miktarda da olsa su varlığının bu
araştırmacı olan Shuai Li öncülüğünde Dünya atmosferinin üst katmanlarından pas oluşumuna etkisi olmuş olabileceğini
gerçekleştirilen çalışmada bu ezberbozan solar rüzgarlar ile süpürülen ve uzaya gösteriyor.
keşfin detayları sunuldu. kaçarak Ay’a ulaşan oksijenler ile son
birkaç milyar yılda oluşmuş olmalı. Ay’ın yüzeyinin ve hemen yüzey
Bilindiği üzere Dünya atmosferindeki ve Modele göre, yine savrulan oksijenin de altı katmanların şekillenmesinde ve
yer kabuğundaki oksijen konsantrasyonu Ay’a ulaşmış olması da, Ay’ın Dünya’nın kompozisyonunda Dünya’nın ne gibi etkileri
dolayısıyla demir oksit yani pas -demir- manyetik kuyruğuna takıldığı dönemlere olabileceğini gösteren çalışma akabinde,
GEZEGENBİLİMCİLER, oksijen oranları değişse de tüm demir denk gelmesine bağlı olmalı. bilimciler NASA ARTEMIS misyonu ile
AY’IN YÜKSEK oksitler için pas ifadesi kullanılmıştır- NASA’nın Jet Propulsion Laboratory hematit bulunan Ay örneklerinin Dünya’ya
küremizde bolca mevcuttur. Yine temel
getirilmesini umuyor.
ENLEMLERİNDE kimyadan hatırlayacağımız gibi demir (JPL) ekibi ile kolaborasyonda yürütülen
OKSİDİZE DEMİR oksijen ile çok kolay biçimde bağ çalışmada Ay Mineraloji Haritalayıcısı (m3) Kaynaklar:
• Marcie Grabowski, Has Earth’s oxygen rusted
MİNERALİ OLDUĞUNU kurabilmektedir. Bu bağ ise, metalin ile elde edilen hiperspektral yansıtma the Moon for billions of years?, University of
verileri analiz edildi. NASA JPL tarafından
bulunduğu cismin yüzeyinden başlayarak
VE BU HEMATİTLERİN kızıl bir toz katmanı gibi pas tutması ile geliştirilen haritalayıcı bu konu özelinde, Hawaii News, Events & Announcements , News
Website, 2 Eylül 2020, https://www.soest.hawaii.
OLUŞUMUNUN sonuçlanmaktadır. Li’nin Ay’ın kutup bölgelerinde buz tespit edu/soestwp/announce/news/has-earths-
etmesinden ilham alınarak gerçekleştirildi.
oxygen-rusted-the-moon-for-billions-of-years/
DÜNYA’DAKİ OKSİJEN Ne var ki, Ay’ın yüzeyi de iç katmanları Bunun nedeni de çok açık, eğer su-kaya • Shuai Li, Paul G. Lucey, Abigail A. Fraeman,
DOLAYISIYLA da oksijenden mahrum olduğu için Ay’da tepkimeleri gerçekleşti ise, kayaların Andrew R. Poppe, Vivian Z. Sun, Dana M. Hurley
and Peter H. Schultz. Widespread hematite at
GERÇEKLEŞME pas tutmamış saf demir yaygın olarak içindeki demir rezervi de oksijen ile high latitudes of the Moon. Science Advances,
tepkimeye girmiş olabilirdi.
bulunmaktadır. Apollo ile Ay’dan getirilen
OLASILIĞI malzemelerin içeriğinde de hali hazırda 2020, https://advances.sciencemag.org/
content/6/36/eaba1940
BULUNDUĞUNU ileri derecede yükseltgenmiş veya oksidize Öyle ki, tutarlı biçimde aylar süren • Baran Bozdağ - https://bilimfili.com/ay-i-dunya-
araştırmalar Ay’ın yüksek enlemlerinde
olmuş demir tespit edilmemişti. Bunlara ek
KEŞFETTİLER. olarak da, solar rüzgarlarla taşınan hidrojen hem güney hem de kuzey kutuplarında nin-oksijeni-mi-paslandirdi

Güvenilir Partner
KMSTECH

• BİTKİ BÜYÜTME KABİNLERİ • SPEKTROFOTOMETRE
• ÇEKER OCAKLAR • ROTARY EVOPARATOR
• SES VE ISI İZOLASYON • SU BANYOSU
KABİNLERİ • ETÜV
• SARF MALZEMELER • İNKÜBATÖR

+90 216 334 00 06 | www. roc.com.tr