Page 16 - LabMedya - 63

16 ARKEOLOJİ w w w .labm edy a. c om

YENİ TARİHLEME YÖNTEMİ

TARİH ÖNCESİNE IŞIK TUTUYOR

Araştırmacılar, çanak çömlek tarihlendirmesi alanında yeni bir yöntem geliştirdi. Bu yeni
yöntem, arkeologların dünyanın farklı bölgelerinden tarih öncesi buluntuları dikkate
değer bir doğrulukla tarihlendirmelerini sağlıyor.

Nature dergisinde detaylı bir şekilde malzemenin radyokarbon tarihlemesini olabilmek amacıyla en gelişmiş yüksek düşünülüyordu. En az 24 farklı kaptan
yayımlanan bu heyecan verici yeni yöntem; yapmak zorundaydılar. çözünürlüklü nükleer manyetik rezonans yaklaşık 6,5 kilogram ağırlığında 436
Britanya, Avrupa ve Afrika’da 8.000 yıla spektroskopisi ve kütle spektroskopisi parçayı içeren bu olağandışı koleksiyon,
kadar geriye giden önemli yerleşimlerde Ancak çanak çömlek tarihlemesinde en teknolojilerini bir araya getirdi. Londra Arkeoloji Müzesi’nden (MOLA
bulunmuş çanak çömlek tarihlemesinde doğru yöntem, doğrudan bu malzemeyi – Museum of London Archaeology)
kullanılıyor. tarihlemek. Bristol Üniversitesi ekibi, Sonrasında yeni uygulamanın arkeolojide arkeologlar tarafından ortaya çıkarılmıştı.
yiyeceklerden arta kalan yağ asitlerinin genellikle tarihlemede kullanılan kemik,
ÇANAK ÇÖMLEK VE TARIHLEME tarihlemesi yöntemini geliştirdiler. Ekibin tohum ve odun analizlerinin verdiği Yerleşme ilk çiftçilerin Britanya’ya geldikleri
liderliğini yürüten Bristol Üniversitesi kesinlikte tarihlemeyi sağladığını zamana tarihlenmekteyse de, kaplardan
Arkeolojik çanak çömlekler yüz yıldan Kimya Bölümünden Profesör Richard kanıtlamak zorundaydılar. Bunun çıkarılan süt yağının Bristol ekibince
uzun bir zamandır arkeolojik yerleşimlerin Evershed; “Arkeolojik kapları doğrudan için Britanya, Avrupa ve Afrika’da yeni yöntemle analizine kadar tarihleme
tarihlenmesinde kullanılıyor. Ayrıca tarihleyebilmek arkeolojinin ‘Kutsal bulunan 8.000 yıla kadar geriye giden; kesin bir şekilde yapılamıyordu. Sonuçta
özellikle Roma döneminden sonrası Kaseleri’nden biri. Bu yeni yöntem kesin tarihlemeleri yapılmış önemli koleksiyondaki çanak çömlek parçalarının
için oldukça kesin tarihlemeler veriyor. 20 yıldan uzun zamandır aklımda yerleşmelerden gelen çanak çömlekten 5.500 yıllık olduğu ortaya çıktı. Ekip çanak
Ancak daha geriye gidildiğinde, örneğin olan bir düşünceye dayanıyor ve alınan yağ asitleri üzerinde çalıştılar. çömlek koleksiyonunu MÖ 3.600 civarında
en erken Neolitik çiftçilerin yaşadığı tarih dünya yüzeyindeki önemli arkeolojik Yeni yöntem, Somerset’ten ünlü Sweet 138 yıllık bir aralığa tarihleyebildi.
öncesi yerleşimlerden gelen malzemenin yerleşmelerin daha iyi anlaşılabilmesine Track yerleşimi ve Fransa’nın Alsace
tarihlenmesi daha zor. Bunun nedeni olanak sağlıyor. Daha önce yöntemi doğru bölgesinden birkaç alandan Türkiye’deki Sonuçlar; bugün Shoreditch High Street
seramik türünün ayırt edici özelliklerinin az şekilde uygulayabilmek amacıyla bazı Dünya Miras Listesi’nde yer alan olan bölgede yaklaşık 5.600 yıl önce ana
olması ve kontekst belirleyici sikke ya da denemeler yaptık. Ancak bu Bristol’de Çatalhöyük ve Afrika’da Sahra Çölü’ndeki besin kaynağı olarak inek, koyun ve keçi
tarihsel kayıt olmayışı. kendi radyokarbon ünitemizi kuruncaya ünlü Takarkori kaya sığınağına kadar birçok sütünden elde edilen ürünleri tüketen
kadar gerçekleşemedi. Bu önemli adımı yerleşmeden örnekler üzerinde denendi. yerleşik çiftçilerin yaşadığını gösteriyor. Bu
Burada, karbon-14 metodu olarak da mümkün kılan yeni teknolojilerin bir Uygulamanın yerleşimlerin tarihlemesinde çiftçiler, belirtilen tarihten 400 yıl öncesinde
bilinen radyokarbon tarihleme yöntemi araya gelmesinde belirgin bir özellik var neredeyse bir insan yaşam süresi içinde MÖ 4.000 civarında Kıta Avrupa’dan
imdada yetişir. Arkeologlar, şimdiye kadar ve artık çözülmesi zor arkeolojik sorular doğru sonuçlar verdiği kanıtlandı. Britanya’ya tarımı getiren göçmen gruplarla
çanak çömleklerin tarihini belirlemek için cevaplanabilir” açıklamasını yaptı. ilişkili olmalı.
birlikte bulunan kemik ya da diğer organik İstatistik analizleri yürüten Tarihsel
YÖNTEM NASIL IŞLIYOR? İngiltere’de (Historic England) Bilimsel MOLA’da tarih öncesi alanında danışman
Tarihleme Bölümü Yöneticisi, Profesör olarak çalışan Jon Cotton, “Bu dikkate
İşin sırrı yiyecek kalıntılarından yağ Alex Bayliss ekliyor; “Arkeoloji camiası değer koleksiyon Londra’nın tarih
bileşenlerini ayırmak. Bunlar et ya da sütün için bu gelişmenin önemini abartmıyoruz. öncesindeki önemli bir açığını kapatmaya
pişirilmesi sırasında tarih öncesi pişirme Çanak çömlek tipolojisi bu alanda yardımcı oldu. Başkentte, Britanya’ya
kaplarının gözenekleri arasında sıkışmış tarihleme konusunda kullanılan en yaygın çiftçiliğin varışından sonraki döneme dair
kalıntılar olabilir. Ekip, yağ yöntem. Dolayısıyla farklı seramik türlerini arkeolojik veriler, in-situ (orijinal yerinde)
asitlerini ayrıştırmada tarih skalasına çok daha doğru şekilde bulunmayı bırakın çok nadir olarak
kullanılacak yeni bir yerleştirmek arkeologlar için büyük önem korunabiliyor. Bugüne kadar sonradan
teknik geliştirmek taşıyor”. kentin kapladığı alanda ve yakın çevresinde
ve doğru tarihleme yaşayan insanların, İlk Neolitik dönemde
için yeterince saf SERAMIK KRONOLOJISINI yerleşik ve tarım temelli bir yaşam
olduklarından emin KULLANMAK sürdüklerini gösteren en güçlü kanıtlar
bulundu” diyor.
Yeni tarihleme yöntemi
İngiltere’de, Bu yerleşimden alınan sonuçlar diğer
Londra’da organik malzemenin korunamadığı, ancak
Shoreditch’te çanak çömleğin günümüze ulaşabildiği
ortaya koşullarda bu çığır açıcı yeni yöntemin
çıkarılan uygulanmasıyla tarih öncesi geçmişe dair
dikkate önemli bilgilere ulaşılabileceğini gösteriyor.
değer
bir çanak Kaynak: https://arkeofili.com
çömlek
koleksiyonunda
kullanıldı. Bu
çanak çömlek
grubunun başkentte
bulunan en
önemli İlk
Neolitik
malzeme
olduğu