Page 30 - LABMEDYA 62

30 YAŞAM w w w .labm edy a. c om

UYKU İLE

İLGİLİ 9 EFSANE

VE GERÇEK

Uykunun önemini yeterince anlayabilmiş aslında bunun da bir sınırı var. Çünkü bazı kilo alma ile ilişkilidir ve hava akımının 7. EFSANE: GECENIN BIR
değiliz. Hayatımızda çok bir önemli yer insanlar için erkenci olmak ya da gece kuşu azalmasından kaynaklanır. Neyse ki uyku VAKTI UYANIRSAN, TEKRAR
kaplayan uyku hakkında hala doğru olmak temelde imkânsızdır. apnesi tedavi edilebilir bir rahatsızlıktır. UYUYABILMEK IÇIN YATAKTA
bildiğimiz birçok efsane var. UC Berkeley Tedavi gören insanlar sabahları daha iyi
Üniversitesi Nörobilim ve Psikoloji profesörü 2. EFSANE: GÜNDE 7 SAATTEN dinlenmiş olarak kalkarlar. KALMALISIN
Matthew Walker’ın “Neden Uyuyoruz?: AZ UYKU ASLINDA YETER
Uyku ve Hayal Gücü’nün Kilidini Açmak” 5. EFSANE: HAFTA SONU Eğer yatağınızda rahat hissediyorsanız,
adlı kitabında açıkladığı gibi, “neden” Eğer sabah ayılmak için kahveye ihtiyaç TELAFI EDERSIN uykuya daha rahat dalabilirsiniz. Fakat
uyuduğumuza dair yakın zamana kadar duyuyorsanız, uykunuzu yeterince strese girerseniz, kendinizi zorlamayı
doğru dürüst bir cevap bulabilmiş değiliz. alamamışsınız demektir. Walker gibi pek Eğer gece geç saatlerde yatmak ve bırakın. Yatakta uykuya dalmanız 20
çok bilim insanı, uykuya gerçekten ne kadar sabahları da erken kalkmak zorunda dakikadan fazla sürerse, başka bir şey
Şimdi ise bu soruya daha iyi cevaplar ihtiyacımız olduğunu öğrenmek istiyorsak; kaldığınız bir hafta geçirdiyseniz, hafta sonu yapmayı deneyin. Güçlü duygusal tepkileri
verebiliyoruz. Uykunun bağışıklık bir hafta boyunca uykumuz geldiğinde bunu telafi edebileceğinizi düşünebilirsiniz. tetikleyen şeylerden kaçının ve bilgisayar,
sistemini yenilediğini, hormon seviyelerini uyumamızı ve alarm kurmadan doğal bir Ne yazık ki kronobiyolog Till Roenneberg’in telefon veya televizyon gibi parlak ekranlı
dengelediğini, kan basıncını düşürdüğünü şekilde uyanmamız gerektiğini söylüyor. “İç Zaman: Kronotipler, Sosyal Jet Lag ve uyarıcılardan uzak durun. Kitap okumaya
ve beyindeki toksinleri temizlediğini ve daha Görünen o ki insanların günde 7-9 saat Neden Bu Kadar Yorgununuz” kitabında
birçok şeyi artık biliyoruz. kadar uykuya ihtiyacı var. Biyolojik da açıkladığı gibi, vücudunuzun tutarlı bir çalışın ya da biraz çay için.
nedenlerden dolayı daha az ya da daha programı takip etmesi en iyisidir.
“Artık uykuyu tanımlamak zorunda değiliz” fazla uyku ihtiyacı olan, istisna sayılabilecek 8. EFSANE: MELATONIN DESTEĞI
diyen Walker, bunun yerine iyi bir gece kadar az insan var. İnsanlar, daha az uykuyla Hafta sonları uyumaya çalışarak UYUMAYA YARDIMCI OLUR
uykusunun işe yaramadığı herhangi bir idare edebileceklerini düşünürler; çünkü vücudunuzu daha da zorlayabilirsiniz, bu
biyolojik fonksiyonun olup olmadığını günde 5-6 saatlik uykuyla bir kaç gün ya da hafta boyunca uyumanızı zorlaştırabilir Uyku hapları iyi bir çözüm değilse, “doğal”
merak etmemiz gerektiğini, ancak şu ana da bir kaç hafta geçirdikten sonra kişiler bu (uyku saati dilimlerini değiştirmek gibi). Yine bir takviye kulağa hoş geliyor değil mi?
dek yapılan binlerce araştırmanın böyle bir durumu kanıksar. Fakat insanlar bu sorunu de hala gerçekten uykusuzsanız ve bir kaç Sonuçta vücudumuza uyku zamanı geldiğini
fonksiyonun olmadığı konusunda ısrarcı “hallettiklerini” düşünseler de yapılan testler saat daha gözlerinizi kapamaya ihtiyacınız söyleyen şey melatonin. Fakat melatonin
olduğunu ifade etti. Fakat şu anda uykuya aslında kötü performans gösterdiklerini varsa, bunu yapın. Bu uzun vadeli bir çözüm takviyeleri üzerine yapılan araştırmalar
dair çok şey biliyor olsak da, yine de uyku ortaya koyuyor. değil ve uyku yoksunluğunun tüm etkilerini
konusuyla ilgili çok fazla efsane var. telafi etmez; ancak bazı araştırmalar o kadar iç açıcı değil. Uykuya dalmaya
3. EFSANE: SADECE ÇOK UZUN bunun uykulu gözlerle tüm günü sürünerek gerçekten yardım etmiyor. Bazı araştırmalar,
Bunların çoğu, uykuyu tam olarak ZAMAN BOYUNCA UYKUSUZ geçirmekten daha iyi olduğunu söylüyor. ek olarak alınan melatoninin uykuyu
anlamamaktan kaynaklanıyor. Diğer KALIRSAN YORGUN HISSEDERSIN sadece bir iki dakika daha erken getirdiğini
efsaneler ise gece uykusuyla ilgili ürünler 6. EFSANE: UYKU HAPLARI gösteriyor. Ancak Walker’a göre bu bir
satmaya çalışan insanların uydurdukları O halde yorgunsun. Bunu fark etmek o UYUMANA YARDIMCI OLUR plasebo etkisi.
hikayeler. Bu yazıda ise en meşhur kadar da güç olmasa gerek, değil mi?
efsaneler ve asıl gerçekler yer alıyor: Maalesef asıl mevzu bu değil. Walker’ın Uykusuzlukla mücadele eden biri için uyku 9. EFSANE: BAZI INSANLAR
da söylediği gibi, uykunun sağlığımıza hapları çok cazip bir çözüm gibi görünür. RÜYA GÖRMEZ
1. EFSANE: ERKENCILERDEN pek çok faydası var. Uykuyu yeterince Fakat uyku uzmanları, uyku ilacı aldıktan
BIRI OLABILIRSIN alamamak; hafıza problemler, artan kanser sonra olanlarla ilgili uyarıda bulunuyorlar. Rüyalarınızı hatırlamayabilirsiniz ancak
riski, depresyon, anksiyete, kalp rahatsızlığı Bunun doğal bir uyku olmadığını, uyku ilacı
İnternette yeterince zaman geçiriyorsanız, ve beyinde istenmeyen proteinlerin alanların beyin dalgalarına bakıldığında kesinlikle rüya görüyorsunuz. Rüyalar
şunun gibi bir yazıyla karşılaşmış olmanız temizlenememesi sonucu gelişen Alzheimer aslında gerçek bir uyku uyumadıklarını hakkında bilmediğimiz çok şey olsa da
mümkün: “Her sabah 4:30’da kalkarsanız hastalığı gibi pek çok olumsuz sonuca yol belirtiyorlar. şundan eminiz ki geceleri hepimiz rüya
pek çok iş halledebilirsiniz”. Fakat işler açıyor. görüyoruz. Biz rüya görürken, beynimiz
öyle göründüğü gibi değil. Gerçek çok daha Walker’ın da kitabında bahsettiği gibi; uyku de gün boyunca edindiğimiz duyguları ve
karmaşık. Kronotipinizi – uyku zamanı 4. EFSANE: HORLAMAK RAHATSIZ ilacı alan insanlar ne gerçekten uyuyorlar, deneyimleri işliyor. Walker’a göre bu hem
düzeninizi- etkileyen bir dizi faktör vardır. EDICI AMA O KADAR DA MÜHIM ne de gerçekten uyanıklar. Sadece duygusal hem de zihinsel sağlığımız için
Yani, erkenci olmanız, gece kuşu olmanız ya DEĞIL sakinleşiyorlar. Hatta ilaçla uyumanın önemli. Ayrıca rüyalar, problem çözme
da bu ikisinin arasında bir yerlerde olmanız zararlı olabileceğine dair bazı işaretler var. ve yaratıcılığımız ile de bağlantılı. Rüya
gibi. Vücut saatimiz yaşamımız boyunca Geceleri sürekli horluyorsanız, bir doktora Yapılan araştırmalarda uyku ilaçlarının görürken tam olarak ne olup bittiğini
değişir ve güneş ışığından tutun da genetik görünmenizde fayda var. Cleveland beyin hücrelerinin arasındaki bağlantıları bilemesek de, bizi biz yapan bir şey olduğu
faktörlere kadar pek çok şeyden etkilenir. Clinic’e göre horlama, zamanla diğer tıbbi zayıflatabildiğini gösteriyor. Bunun
sorunlara neden olabilen ve bir tür uyku kaçınılmaz sonucu ise hafıza hasarı. Ayrıca, kesin; tıpkı uyku gibi.
Araştırmacılar insanların vücut saatlerini bozukluğu olan uyku apnesiyle karşı karşıya uyku ilacı almayı bırakan insanlarda da
bir dereceye kadar düzenleyebileceklerini olduğunuzu gösterir. Uyku apnesi kalbi daha sonra “geri tepen” bir uykusuzluk baş Kaynak: Science Alert/ www.bilimoloji.com -
söyleseler de (sabah daha erken uyanmak zorlar, kalp damar hastalıklarına neden olur. gösteriyor ve bu durum bireyleri tekrar uyku Elif Edin Dinç
istiyorsanız güneş ışığını deneyin vs.) Bu uyku bozukluğu çeşidi aynı zamanda ilacı almaya itiyor.