Page 36 - LabMedya - 61

36 PSİKOLOJİ www .labmedy a.c om

ŞİZOFRENİDE

BİLİŞSEL İŞLEV

BOZUKLUKLARI VE

REHABİLİTASYONUN

ÖNEMİ

Şizofreni çok konuşulan, herkesin ismine kriterleri olarak halüsinasyon (varsanım) en önemli özelliklerinden biri olan bilişsel edebilmesini sağlamak mümkün. Tabii
hâkim olduğu ama nedir ne değildir tam ve delüzyon (hezeyan) gibi pozitif belirtiler bozulmalardan bahsedeceğiz. Şizofreni ki tedavi planı yaparken hastalığın seyri,
olarak bilmediği, filmler ve dizilerde sıklıkla ve motivasyon eksikliği, aktivitelerden hastalarının aşağı yukarı %70- %80 kronik olup olmadığı, ciddiyeti, ilaç
yer alan ve bu yüzden yer yer yanlış da keyif alamama gibi negatif belirtiler kadarı bilişsel bozulmalar deneyimliyor ve kullanımı gibi faktörler de oldukça önemli.
anlaşılan ciddi psikiyatrik rahatsızlıklardan bulunuyor. Günümüzde bu gibi DSM-5 tanı nöropsikolojik değerlendirmede herhangi Kısaca, hastalığı etkileyen faktörlerin
bir tanesi. İlgili ruh sağlığı çalışanları kriterleri pek çok psikolojik ve psikiyatrik bir psikiyatrik rahatsızlığı olmayan hepsini göz önünde bulundurarak
şizofreni tanısı üzerine konuşurlarken rahatsızlığın tanımlanması ve belirtilerinin insanlardan daha kötü bir performans şizofreni hastaları için Türkiye’de fazlasıyla
belirleyici olarak DSM kitabını kullanıyorlar. incelenmesi için kullanılıyor. sergiliyorlar. görmezden gelinen bir yöntem olan bilişsel
Ruh sağlığı çalışanlarının da bildiği Şizofreni hastalığına eşlik eden bilişsel rehabilitasyon ve psikiyatrik rehabilitasyon
üzere DSM, ruhsal rahatsızlıklarının tanı Bu yazımızda şizofreniye klinik nöropsikoloji bozulmalar tek bir alanda değil, birçok yöntemlerinin de uygulanması çok
konulmasına yardımcı kriterleri içerisinde perspektifinden bakarak, DSM-5’te bilişsel fonksiyonda kendini gösteriyor. önemli. Şizofreni hastalarında bilişsel
barındıran bir kitap. DSM-5‘te şizofreni tanı bulamayacağınız ama şizofreni hastalığının Bunların en önemlileri dikkat, yönetici ve fonksiyonları olumlu yönde etkilediği
yürütücü işlevler (problem çözme, karar ve buna bağlı olarak da bu hastaların
verme, bilişsel esneklik vs.), sözel bellek, hayatlarına daha fonksiyonel ve bağımsız
bilişsel işleme hızı ve çalışan bellek. bir şekilde devam etmelerine yardımcı
olduğu araştırmalarla kanıtlanmış olan
Bilişsel bozukluklar şizofreni hastalığının pek çok bilişsel rehabilitasyon tekniği ve
pozitif ve negatif belirtileri ortaya yöntemi mevcut. Bunlardan bazıları bilişsel
çıkmadan önce, hatta çocukluk çağlarında fonksiyonları geliştirmeyi amaçlarken, bir
kendini göstermeye başlıyor. Şizofreni diğer kısmı ise bozulmaları telafi etmek için
tanısı genelde geç ergenlik ya da erken var olan becerileri kullanmayı veya çevresel
yetişkinlik dönemlerinde konulsa da bu etkenleri bilişsel fonksiyonlara uygun hale
kişilerde çocukluk çağlarından itibaren IQ getirmeyi hedefliyor.
dahil olmak üzere pek çok bilişsel alanda
bozulmalar gözlemleniyor. Şizofreni hastalığın semptomlarını
önemsemenin ve azaltmaya yönelik
Şizofreni hastalarının günlük hayatlarına farmakolojik ve psikolojik bir müdahalede
fonksiyonel ve bağımsız bir şekilde bulunmanın gerekliliği tabii ki
devam etmelerine engel olan faktörler sorgulanamaz bile. Fakat bunun yanı
incelendiğinde bilişsel bozulmaların sıra, “Zaten ciddi psikiyatrik hastalıkların
DSM-5’te yazan pozitif ve negatif hastalık kesin bir çözümü yok” diyerek konuyu
belirtilerinden daha etkili olduğu görülüyor. kapatmak yerine, kutunun dışında
düşünüp bu insanların daha az ayrımcılığa
ŞIZOFRENI NASIL TEDAVI uğraması, toplum içerisinde daha az sorun
EDILIYOR? yaşaması, bağımsız yaşayabilmeleri, ev
ve iş edinebilmeleri, sosyal hayata karışıp
Peki, biz ülkemizde şizofreni hastalığının sağlıklı iletişimler kurabilmeleri için daha
tedavisinde nasıl bir uygulamada fazla ne yapabiliriz sorusunu sormanın
bulunuyoruz? Antipsikotik ilaçlar ve önemi çok büyük.
terapi yöntemleri ile DSM-5’te yer alan
pozitif ve negatif semptomları azaltmaya Literatür bize gösteriyor ki bu sorunun
çalışıyoruz. Hatta çoğunlukla psikoterapiyi cevaplarından bir tanesi de bilişsel ve
bile görmezden geliyor, sadece şizofreni psikiyatrik rehabilitasyon yöntemleri. Uzun
hastalarını hastaneye yatırıp antipsikotik lafın kısası; ülkemizde de bu yöntemleri
ilaçlar vererek hayatlarına fonksiyonel ve etkinliklerini araştırıp, uygulamaya
bir şekilde devam etmelerine fırsat bile koymamak için hiçbir sebebimiz yok.
vermiyoruz. Oysa sadece semptomlara
odaklanmak yerine bilişsel bozulmaları Kaynak: https://sinirbilim.org/sizofreni-bilissel-
ve şizofren beyinde neler olup bittiğini islev-bozukluklari/ Beste Uysal
de öğrenip önemseyerek hastanın daha
bağımsız bir şekilde hayatına devam